رضا زندي
روزنامه‌نگار ارشد و تحليلگر نفتي
به زنگنه راي ندهيد! چون مي‌خواهد قراردادهاي جديد نفتي را منعقد كند وظرفيت توليد نفت كشور را تا سال 99 به روزانه 4 ميليون و 630 هزار بشكه و توليد نفت خام را به 4 ميليون و 280 هزار بشكه در روز برساند. او مي‌خواهد توليد ميعانات گازي كشور را تا 5 سال آينده به يك ميليون بشكه در روز افزايش دهد. به زنگنه راي ندهيد! او مي‌خواهد صادرت نفت خام و ميعانات گازي ايران را از 2 ميليون و 218 هزار بشكه سال 95 (متوسط سال 95) به 3 ميليون و 312 هزار بشكه در روز افزايش دهد. (با احتساب پالايشگاه‌هاي داخلي جديد) به زنگنه راي ندهيد! چون مي‌خواهد توليد گاز غني كشور را به يك ميليارد و 253 ميليون ميليون متر مكعب در روز برساند. توليد گاز در سال 92 تنها 635 ميليون متر مكعب بود. نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي، با تمام حاشيه‌هايي كه براي بيژن زنگنه ساخته شده است، شما مي‌توانيد به زنگنه راي ندهيد. اما اگر راي داديد، 4 سال از او بخواهيد تا اين اهداف را (كه در برنامه‌اش ذكر شده) محقق كند. شما مي‌توانيد به زنگنه راي ندهيد. اما به 4 سال گذشته نگاه كنيد و به عملكرد وزارت نفت در افزايش توليد و كسب سهم از دست‌رفته بازار، پس از لغو تحريم‌ها، نمره دهيد. من شاهد بودم كه كارشناسان و حتي مسوولان نفتي بسياري در دنيا اين موفقيت ايران را ستوده‌اند. مي‌توانيد به اتمام فازهاي نيمه تمام پارس جنوبي با يك برنامه‌ريزي و اولويت‌بندي فازها امتياز دهيد و امتياز شما وقتي دقيق است كه درصد پيشرفت پروژه‌ها را با ميزان منابع هزينه شده در هر يك از پروژه‌ها تا پيش از آمدنش مقايسه كنيد. شما مي‌توانيد به زنگنه راي ندهيد. اما قبلش وضعيت پرونده پالايشگاه بزرگ ميعانات گازي خليج فارس را به دور از هياهوي رسانه‌اي مطالعه كنيد. ميزان مصرف سوخت مايع در نيروگاه‌ها را هم با چهار سال پيش مقايسه كنيد تا ببينيد چه تحولي براي كمك به محيط زيست در اين بخش رخ داده است. آقايان نماينده، به زنگنه راي ندهيد، اما اگر راي داديد مطالبه‌گر باشيد تا براي سرافرازي ايران برنامه‌اش را اجرايي كند. همراهش باشيد تا صنعت نفت ايران توسعه يابد. وزير نفت اگر راي بالايي داشته باشد در مذاكره با شركت‌هاي خارجي دست بالاتري دارد.
صدو‌هفتاد‌و‌يكمين اجلاس وزراي اوپك نيمه خردادماه گذشته در وين برگزار شد. بلافاصله بعد از اتمام جلسه، زنگنه در هتل محل اقامتش با چند رسانه خارجي مصاحبه كرد. بعد از آن بود كه چند دقيقه فرصت يافتم. اين مصاحبه در دو بخش انجام شد. بخش ويديويي آن را در همان روزها ديديد. فرصت خوانش بخش دوم مصاحبه امروز است. دو ماه پيش زنگنه مي‌گفت كه رييس‌جمهور روحاني هنوز درباره وزارت نفت با او صحبت نكرده است. من اصرار بر صحبت نكردنش در اين‌باره را در مصاحبه‌هاي ديگرش نيز ديده بودم. من مي‌دانستم كه رييس‌جمهور روحاني، انتخابش زنگنه است و هم زنگنه را انسان عاقلي مي‌ديدم كه كار را نيمه كاره رها نمي‌كرد و براي كارش در چهار سال آنقدر حاشيه ايجاد كرده بودند كه نيمه كاره بود. پس چرا زنگنه نمي‌خواست درباره وزارت نفت تا همين چند روز گذشته صحبت كند؟! حتي شنيده‌ام كه وقتي روحاني از او خواسته تا در وزارت نفت بماند تلاش كرده است رييس‌جمهور را قانع كند تا اين مسووليت را به عهده شخص ديگري بگذارد. من جواب سوالم را مي‌دهم. زنگنه در چهار سال گذشته، هم كار كرده هم آزار زياد ديده است. اين سوال را يك‌بار هم وزير بهداشت چند هفته پيش مطرح كرد كه «چرا بايد هم كار كند و هم آزار ببيند؟! آن هم...» مي‌توان به زنگنه نقد داشت و هم در كارش اشكال وجود دارد اما نمي‌توان پشت وزيري نايستاد كه براي سربلندي كشورش پاك‌دستانه و مخلصانه تلاش مي‌كند. نخستين نقد را من به زنگنه وارد مي‌كنم. او نياز دارد روابطش را با بدنه صنعت نفت بهبود بخشد. شايد كمي خوش‌اخلاقانه‌تر و مشورت‌مدار‌تر. شما هم مي‌توانيد نقدهاي‌تان را بگوييد يا بنويسيد. اما خدمت ماندگار بيژن زنگنه به كشور را نمي‌توانيد قدر ندانيد. زنگنه با 26 سال وزارت، اين هفته براي راي اعتماد براي بار دهم به مجلس مي‌رود تا پاداش اين همه سال زحمت را بگيرد. شايد با رايي بالاتر از قبلي‌ها.
اوپك 171 يك ويژگي منحصر به فرد هم داشت. وزير نفت ايران با هواپيماي اختصاصي به وين آمده بود. پس اين امكان را داشت كه يكي، دو نفري بيش از دفعات قبل با خود به وين بياورد. همراهانش دور تا دور اتاق در هتل كمپينسكي وين نشسته بودند كه اين مصاحبه انجام شد. او از قراردادهاي بعد از توتال گفت و به رابطه با عربستان رسيد. درباره همكاري با شركت‌هاي روسي اظهارنظر كرد و به سوالات اوپكي پاسخ داد. وقتي به همراهي‌اش با روحاني رسيد اما نتوانست پنهان كند كه «من آقاي روحاني را تحت هيچ شرايطي تنها نمي‌گذارم.» فعلا مصاحبه را بخوانيد.
آقاي زنگنه اگر بخواهيد دوره چهارساله‌تان را نقد كنيد چه نقدي به خودتان وارد مي‌كنيد؟
نقد زياد دارم. ولي الان ذهنم برايش آماده نيست.
فكر مي‌كنيد تا آخر امسال بتوانيد 6-5 ميليارد دلار قرارداد نفتي (به جز قرارداد توتال) امضا كنيد؟
با من بحث زمان را مطرح نكنيد. كار كشور جلو مي‌رود. من آقاي روحاني را تحت هيچ شرايطي تنها نمي‌گذارم. هميشه در كنارش هستم. به خاطر سربلندي ايران، به خاطر جوانان ايران، به خاطر سربلندي جمهوري اسلامي، به خاطر آزادي، به خاطر حقوق اساسي مردم، هميشه كنار آقاي روحاني مي‌مانم و هر طور نياز باشد به ايشان كمك مي‌كنم. همه هم بدانند، آنچه براي ما مهم است سربلندي كشورمان است. ما انقلابي‌هايي هستيم كه هيچ‌وقت ادعا نمي‌كنيم.
صنعت نفت در چهارسال گذشته با شما بيشتري همكاري كرد يا در هشت سال اول وزارت‌تان در نفت؟
فضاي اين چهار سال خيلي با قبل تفاوت داشت. قبلا بچه‌ها سرحال‌تر و سالم‌تر بودند. تلاش مافيا هم در نفت خوب است. يكي از كارهاي اصلي ما در اين مدت، مبارزه با مافيا (در نفت) بود. بابك زنجاني يك نمونه‌اش بود.
سرنوشت بابك زنجاني بالاخره به كجا مي‌رسد؟
بابك زنجاني... (سكوت مي‌كند و فقط دستش را حركت مي‌دهد.)
چقدر از تفاهمنامه‌هايي كه امضا كرديد را فكر مي‌كنيد بتوانيد به قرارداد منتهي كنيد؟
در اين باره صحبت نمي‌كنم.
مديرعامل شركت لوك اويل روسيه بعد از ديدار با شما اظهار اميدواري كرد تا در چهار ماه آينده بتواند قرارداد توسعه ميادين آب تيمور و منصوري را با ايران منعقد كند. اميدواريد كه اين اتفاق بيفتد؟
من اميدوارم قرارداد توسعه ميادين نفتي را منعقد كنيم. به خصوص درباره ميدان منصوري كارهايش در حال انجام است. اميدوارم به نتيجه برسيم. حالا يا با شركت لوك اويل يا با شركت پرتاميناي اندونزي كه علاقه‌مند به توسعه اين ميدان است.
كدام يك از شرك‌هاي لوك اويل يا پرتامينا شانس بيشتري براي گرفتن قرارداد توسعه ميدان منصوري دارند؟
نمي‌توانم اظهارنظر كنم. بستگي به پيشنهادهاي مالي و فني شان دارد.
فكر مي‌كنيد، بتوانيد با شركت «گازپروم نفت» روسيه هم براي توسعه ميدان چشمه خوش به نتيجه برسيد؟
اولويت ما براي انعقاد قرارداد با شركت «گازپروم نفت»، توسعه ميدان مشترك آذر است. براي توسعه اين ميدان نفتي، «گازپروم نفت» و شركت «اويك» ايران در حال مذاكره هستند. اگر به تفاهم برسند و پيشنهاد فني و مالي خوبي بدهند ما آماده‌ايم (تا اين قرارداد را واگذار كنيم.)
به‌نظر جنابعالي، تاثير انتخابات رياست‌جمهوري دوازدهم بر صنعت نفت چه بوده است؟
به نظرم سياست‌هاي تعيين شده در صنعت نفت مي‌تواند با قدرت بيشتري پيش برود. اين سياست‌ها، سياست‌هاي فردي نيست. سياست‌هاي رييس‌جمهور و كشور است و من فكر مي‌كنم صنعت نفت با قدرت بيشتري مي‌تواند راهبردهاي رييس‌جمهور را پيش ببرد.
آقاي زنگنه، اينكه نتوانستيد در چهارسال گذشته هيچ قرارداد توسعه‌اي ببنديد را جزو نقاط ضعف‌تان مي‌دانيد؟ (قرارداد توسعه نفتي فاز 11 پارس جنوبي با توتال يك ماه بعد از اين مصاحبه امضا شد.)
خير. جزو نقطه ضعف‌هاي دلواپسان مي‌دانم كه نگذاشتند كار كنيم. خيلي ما را اذيت كردند. هنوز هم (اذيت) مي‌كنند. هدف‌شان هم اين بود كه در انتخابات بگويند شما كاري نكرديد. اصلا تلاش‌شان اين است كه ما نتوانيم كار كنيم بعد بگويند ديديد كار نكرديد! به زبان ساده مي‌خواهند در كشور كار نشود تا بعدا بگويند اينها نتوانستند كار كنند.
آقاي وزير؛ در حالي شما سهميه 3 ميليون و 800 هزار بشكه‌اي توليد نفت ايران در اوپك را (در ماه خرداد) براي 9 ماه آينده پذيرفتيد كه خودتان اعلام كرده‌ايد كه توليد نفت روزانه 3 ميليون و 900 هزار بشكه است و مديرعامل شركت ملي نفت هم گفته‌اند كه توليد نفت به 4 ميليون بشكه در روز مي‌رسد. چطور اين سهميه را پذيرفتيد؟!
آنچه براي ما مهم است آمار منابع ثانويه درباره توليد نفت ايران است.
اما قبلا اين‌طور نبود. شما پيش از اينها، آمار منابع ثانويه براي توليد نفت ايران را رد مي‌كرديد. (به همين دليل هم آماري كه وزارت نفت رسما از توليد نفت ايران به اوپك گزارش مي‌كند و در گزارش‌هاي ماهيانه اين سازمان درج مي‌شود هميشه بيش از آمار منابع ثانويه است.)
اينكه توليد واقعي نفت ما چقدر است، همان است كه واقعي است. اما آنچه ملاك ارزيابي اوپك و تعيين تخلف‌هاست آمار منابع ثانويه است. ظرفيت‌سازي با توليد فرق مي‌كند.
آمار منابع ثانويه بالاتر از 3 ميليون و 800 هزار بشكه در روز را براي ايران ثبت كرده است؟
خير. نمي‌گويند. (در ماه خرداد)
الان توليد نفت ايران چقدر است؟
هماني كه منابع ثانويه مي‌گويند. (بر اساس آخرين آمار اوپك به نقل از منابع ثانويه، توليد نفت ايران در ماه جولاي 3 ميليون و 824 هزار بشكه در روز بوده است در حالي كه ايران توليدش در اين ماه را 3 ميليون و 900 هزار بشكه در روز به اوپك اعلام كرده است.)
اينكه در داخل مي‌گوييد توليد نفت ايران به 3 ميليون و 900 هزار بشكه در روز رسيده است را چطور با آمار منابع ثانويه جمع كنيم؟
ما به تفاهمي كه مي‌كنيم احترام مي‌گذاريم.
شما با وزير نفت سعودي در اوپك صحبت كرديد؟
اينكه با هم بنشنيم و جلسه بگذاريم خير. اما در حاشيه اجلاس اوپك صحبت كرديم. ايشان پيروزي آقاي روحاني در انتخابات را تبريك گفتند و براي ايران آرزوي توسعه و پيشرفت ايران را كردند.
يعني اختلاف نظر سياسي دو كشور تاثيري بر همكاري نفتي شما نداشته است؟
نمي‌توانم بگويم تاثيري نداشته است اما هر دو‌طرف به اين عقلانيت رسيده‌ايم كه به نفع مردمان دو كشور است كه در اينجا (اوپك) با يكديگر دعوا نكنيم. همكاري كنيم.
فكر مي‌كنيد بتوان در بستر نفت، رابطه ايران و عربستان را بهبود بخشيد؟
در شش ماه گذشته تنشي در رابطه نفتي‌مان با عربستان نداشته‌ايم. اين روشن است.
در دولت يازدهم، يكي از اولويت‌هايي كه وزارت نفت پيگيري مي‌كرد، همكاري با شركت‌هاي روسي بود. در دولت دوازدهم هم اينچنين خواهد بود؟
چنين اولويتي نداشتيم. مي‌خواستيم با همه كار كنيم، روس‌ها جلو آمدند با آنها هم كار كرديم. اولويت ويژه‌اي وجود نداشت. الان هم كه مي‌خواهيم با همه شركت‌ها كار مي‌كنيم، با روس‌ها هم كار مي‌كنيم.
تكليف آن صد هزار بشكه نفتي كه قرار بود به روس‌ها بفروشيد چه شد؟
كار ما تمام شده است، آنها بايد برداشت كنند.
روس‌ها اين نفت را براي چه بازارهايي مي‌خواهند؟
براي بازارهاي‌شان در آفريقا و امريكاي لاتين. براي هر جايي كه خودشان بخواهند مي‌برند.
قرارداد توسعه فاز 11 با توتال نهايي شده است. (يك ماه بعد از اين مصاحبه قرارداد امضا شد.) آيا توتال منابع بانكي تامين پروژه را آماده كرده يا بانك همراهش را معرفي كرده است؟
آنها كارهاي‌شان را انجام داده‌اند. لازم نيست ما از آنها بپرسيم. حتي اگر منابع بانكي نياورند، توتال به اندازه كافي خودش منابع مالي دارد كه اين پروژه را انجام دهد.
فكر مي‌كنيد قرارداد توسعه فاز 11 با توتال مي‌تواند رابطه بانك‌هاي بزرگ با ايران را تسهيل كند؟
قطعا موثر است.
بعد از قرداد فاز 11، كدام يك از قراردادهاي توسعه ميادين نفتي و گازي ايران آماده امضا است؟
چند طرح است كه نمي‌دانم كدامش (زودتر) مي‌رسد. يكي توسعه لايه نفتي پارس جنوبي است كه با مرسك (دانمارك) در حال مذاكره هستيم؛ ميادين منصوري و آب تيمور است. مذاكراتي كه با شركت وينترشال (آلمان) براي توسعه ميادين نفتي بندكرخه و سهراب داريم خيلي خوب پيش مي‌رود. در ميدان نفتي ياران كمي از اينها عقب‌تر است.