يادداشت‌هاي سفير ايران در آفريقاي جنوبي
ماندلا؛ مبارز بي‌كينه
محمود فاضلي
ديپلمات پيشين
جاويد قربان اوغلي، نويسنده كتاب «ماندلا؛ مبارز بي‌كينه» سفير سابق ايران در آفريقاي جنوبي است كه با تجربه ديپلماتيك حضور قريب پنج سال در اين كشور و ملاقات‌هاي متعدد با ماندلا، كوشيده است در كتاب 272 صفحه‌اي خود درباره زواياي گوناگون زندگي سياسي و اجتماعي مبارزي سخن بگويد كه پيوند عناصر ظاهراً غيرقابل جمعِ «سياست» و «اخلاق»، مشي ماندگاري را در عرصه مبارزه، سياست‌ورزي و حكمراني به يادگار بگذارد كه او را در زمان حياتش نيز به اسطوره‌اي بي‌بديل تبديل كرده بود و پس از مرگش جهان فروتنانه در مقابل او به پاخاست و در فقدان او با قامتي خميده و دلي آكنده از اندوه و افسوس، به سوگ نشست.
نلسون ماندلا نامي آشنا براي بسياري از مردم جهان از جمله ايران است. او تداعي‌كننده نام مردمي است كه عمر خود را صرف مبارزه با حكومت ضد انساني آپارتايد كرد و پس از تحمل 27 سال زندان، شكنجه، تبعيد و مرارت‌هاي فراوان، استقلال و آزادي را براي مردم كشورش به ارمغان آورد. نام نلسون ماندلا در كنار واژگاني چون مقاومت، مبارزه، زندان و شكنجه و همچنين انسانيت، گذشت و تسامح قرار گرفته است.
انسان بزرگي كه در اوج قدرت و محبوبيت، كينه‌ها را از دل شست، عطش انتقام را فروخواباند و هموطنانش را فارغ از رنگ پوست، براي ساختن كشوري غيرنژادي و براساس روابطي انساني
فراخواند.
ماندلا در برابر سختي‌هاي بسيار، شكنجه‌ها و آزارهاي بي‌حد و حصر رژيم آپارتايد، هيچگاه سر خم نكرد. او داراي اخلاقي نيكو و منشي بزرگ بود كه حتي روي زندانبانان خود تاثير مي‌گذاشت. پس از سال‌ها مبارزه و تحمل دردهاي فراوان، پايه‌هاي رژيم آپارتايد فرو ريخت و نلسون ماندلا و يارانش از بند رهايي يافتند. آنچه نلسون ماندلا را تبديل به يك قهرمان دوست داشتني در سطح جهان كرده، مبارزات و حبس طولاني نيست، بلكه بزرگواري و آينده نگري اوست. ماندلا پس از آزادي از زندان كه زمام امور آفريقاي جنوبي در دست وي افتاد، كينه ورزي پيشه نكرده و دست به انتقام‌جويي شخصي نزد. او همه را براي ساختن آينده روشن كشورش دعوت به همكاري كرد، چه سياه چه سپيد.
ماندلا هرگز چيزي را براي خودش نخواست و براي سال‌ها مبارزه‌اش طلبكار نبود. هنگامي كه احساس كرد به علت ضعف و پيري نمي‌تواند آنگونه كه بايد به مردم خدمت كند، داوطلبانه آن را به ديگران سپرد تا آنان اين كشتي را به ساحل امن برسانند. او 10 سال قبل از فوت رسما كناره‌گيري خود را از كليه فعاليت‌هاي سياسي اعلام و گفته بود ترجيح مي‌دهد بقيه عمر خود را در كنار خانواده بگذراند. با وجود بازنشستگي داوطلبانه از قدرت و سياست، او همچنان پدر معنوي مردم وتاثيرگذارترين سياستمدار آفريقاي جنوبي بود.
آنچه در اين كتاب به خوانندگان عرضه شده است بخشي از مطالب نويسنده درباره ماندلاست كه در قالب يادداشت، مقاله، مصاحبه يا سخنراني طي سال‌هاي گذشته درباره اين سياستمدار بزرگ در روزنامه‌ها، جرايد و مجلات منتشر شده است.
مقدمه كتاب نوشته سيدمحمد خاتمي، رييس‌جمهوري سابق ايران است. از ديدگاه خاتمي آنچه كه در شيوه و مرام ماندلا مهم است اينكه هيچگاه از انساني انديشيدن و رفتار كردن غفلت نكرد و با تبعيض نژادي مبارزه كرد و پيروز شد، ولي هرگز به فكر انتقام نيفتاد و با برچيده شدن بساط «آپارتايد» كشور را، جامعه را و زندگي را از آن همه مي‌دانست كه در راه بردن و قوام بخشيدن به آن همه اعم از سياه و سفيد، مسلمان و مسيحي بايد مشاركت كنند.
او در مبارزه در برابر دشمن هيچگاه گامي به عقب ننهاد و استوار چون كوه ايستاد ولي چون پيروز شد هرگز به فكر انتقام از كساني كه خود نيز به نحوي قرباني آپارتايد بودند، نيفتاد. بخش‌هايي همچون «خاتمي و ماندلا»، «سيد حسن خميني و ماندلا»، «زندگي خصوصي پر رمز و و راز ماندلا»، «ماندلا؛ مبارز بي‌كينه»، «گفت‌وگو با امينه كاچاليا درباره ماندلا»، « ميراث ماندگار ماندلا»، «هشت ويژگي ماندلا»، «جاي خالي ما در دنياي بي‌رنگ ماندلا»، «بنياد متنفذين در ايران»، «هنر مصالحه»، «موضع شجاعانه ماندلا»، «جام جهاني 2010»، «روزجهاني نلسون ماندلا»، «سروها ايستاده مي‌ميرند»، «وادع با ماندلا»، «مراسم شب نلسون ماندلا» و «در مكتب ماندلا، غايت سياست، قدرت نبود» از مهم‌ترين بخش‌هاي اين كتاب انتشارات
اطلاعات است.