گردشگري جنگ و تلخي‌هاي ديدني
الهام معيني جزني
هفته دفاع مقدس شروع شده است تا يادآور هشت سال دفاع مظلومانه مردمي باشد كه آتش حرص و كينه قدرت‌طلبان به ناگاه بر سرشان آوار شد. سال‌هاي سياه دود و آتش كه با دلاوري و از خودگذشتگي همراه شد تا برگي متفاوت و تلخ در تاريخ اين كشور ورق بخورد. جنگ هرچه بود، ناجوانمردانه و نابرابر، تمام شد تا اثرات آن تا سال‌ها بر تن و روان اين آب و خاك و مردمان باقي بماند. تا ما بمانيم و ياد و خاطره‌اي كه بايد به شايستگي و درخور نامش گرامي داشته شود. تاريخ جهان مملو از خاطرات سياه جنگ است. نقاط زيادي در جهان، يادآور لحظات دردناك و خاطره قربانيان جنگ است؛ از همين رو گردشگري جنگ در بسياري از نقاط دنيا رايج بوده و مقاصد گردشگري جنگ به كشور يا منطقه خاصي محدود نمي‌شود. گردشگري جنگ يكي از حوزه‌هايي است كه در كشورهايي كه درگير جنگ بوده‌اند، همواره مورد توجه قرار گرفته است. روسيه، فرانسه، بلژيك، تركيه، ژاپن، ويتنام، هرساله پذيراي هزاران گردشگر در قالب تورهاي بازديد از موزه‌ها و يادمان‌ها است. اما گردشگري جنگ در كشور ما، آنقدر بي‌برنامه بوده و آثار شلختگي در آن زياد است كه انسان در اين دنياي بي‌نظمي گم خواهد شد. بي‌نظمي‌هايي كه به نظر مي‌رسد به دليل نبود كارشناسان زبده، به رويه‌اي طبيعي تبديل شده است. شايد تنها فعاليت جدي‌اي كه در اين حوزه در كشور انجام مي‌شود، برگزاري تورهاي راهيان نور باشد كه آنهم از نظر كارشناسان، براي جامعه محلي، سود و انتفاعي ندارد و از لحاظ زيرساختي نيز داراي مشكلات فراواني است. بسياري از اين تورها، از استانداردهاي گردشگري برخوردار نبوده‌اند و تبليغات مناسبي نيز براي آنها صورت نمي‌گيرد. بنابراين نه تنها در جذب گردشگران خارجي، بلكه در ترغيب گردشگران داخلي نيز ناكام مانده است. در اين ميان، دو شهر آبادان و خرمشهر هم كه هنوز آثار جنگ را در كوچه پس كوچه‌هاي خود دارند و مي‌توانند مانند موزه زنده، موردتوجه قرار گيرند؛ اما آن طور كه بايد مورد توجه قرار نگرفته‌اند. در زمينه ساخت موزه نيز موزه شهدا، موزه صلح و چند نمايشگاه دايم و موقت، دستاورد ما است در اين حوزه. دستاوردي كه در برابر آن همه مقاومت و ايستادگي بسيار ناچيز و اندك است. مسوولان گردشگري بايد بدانند كه سرو سامان دادن به اين حوزه، عزمي زياد مي‌طلبد، چون بسياري از پايه‌هاي اين نوع گردشگري به غلط در كشور ريخته شده است. آنها بايد بدانند كه از تمامي منفعت‌هاي مادي حاصل از اين نوع گردشگري كه بگذريم، اين ديدگاه نبايد فراموش شود: گردشگري جنگ، تنها فرصتي است كه دنيا به بازديدكنندگان مي‌دهد، تا با تماشاي نتايج و آثار فاجعه‌بار جنگ، سفيري باشند براي به‌كارگيري صلح درجهان. تا شايد اميدوار بود كه زماني اين چرخه معيوب انسان‌كشي به پايان خود نزديك شود.