اتهام‌زني متقابل قدرت‌هاي جهاني در نبرد عليه تروريسم
چه كسي پرچم پيروزي بر داعش را بلند مي‌كند؟
شهاب شهسواري
درست در روزهايي كه روسيه با پشتيباني از ارتش سوريه در حال بيرون انداختن گروه تروريستي داعش از مناطق شرق فرات و امريكا با پشتيباني از نيروهاي دموكرات سوريه (ائتلاف كردها) در حال نزديك شدن به بازپس‌گيري رقه، پايتخت داعش در خاك سوريه است، هر يك از اين دو قدرت جهاني، يكديگر و كشورهاي منطقه را به اهمال و كوتاهي در كمك به شكست داعش متهم مي‌كنند. اشتون كارتر وزير دفاع پيشين ايالات متحده امريكا در مجموعه خاطراتي كه به تازگي منتشر كرده است، مدعي شده، كه وزارت دفاع امريكا، تحت رهبري او و بر اساس برنامه‌هاي او موفق شده است استراتژي شكست داعش در سوريه و عراق را پيش ببرد. او در بخشي از اين خاطرات مي‌نويسد كه كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس به هيچ عنوان در حد توانايي‌هاي‌شان كمك لازم را به شكست داعش نكرده‌اند. اين ادعاهاي اشتون كارتر در شرايطي مطرح مي‌شود كه وزارت دفاع روسيه، ارتش امريكا را به كارزار نمايشي در خاك سوريه متهم كرده است. وزارت دفاع روسيه در بيانيه‌اي كه روز سه‌شنبه منتشر كرد مدعي شده است نظاميان امريكايي فقط تظاهر به مبارزه با داعش مي‌كنند. در شرايطي كه وزير دفاع پيشين ايالات متحده امريكا، به‌شدت از همكارانش در دولت اوباما در تلاش براي توافق با روسيه براي همكاري بر عليه داعش انتقاد كرده است، روز سه‌شنبه وزارت دفاع روسيه مدعي شد كه امريكايي‌ها با تغيير تاكتيك در حمله به نيروهاي داعش در خاك عراق، عملا براي پيشروي بر عليه اين گروه تروريستي در خاك سوريه مانع درست مي‌كنند. روسيه و امريكا از زماني كه نيروهاي روسي مستقيما وارد عمليات جنگ در خاك سوريه شده‌اند، بارها و بارها در گفت‌وگوهاي دوجانبه به توافق براي همكاري در مبارزه با داعش دست پيدا كرده‌اند. هر چند اين توافق‌ها يكي پس از ديگري با شكست مواجه شده است. روسيه و امريكا هر يك ديگري را به زيرپاگذاشتن توافق‌ها براي مبارزه با داعش متهم مي‌كنند. اشتون كارتر، آخرين وزير دفاع اوباما در بخشي از خاطراتش مي‌نويسد: «تاريخ نشان خواهد داد كه رييس‌جمهور وقت امريكا با قرار دادن شرايط دقيق در هر توافقي باعث شد تا ما از افتادن در دام‌هاي استراتژيك و اخلاقي در امان باشيم.»
كاهش حملات هوايي براي كمك به داعش
وزارت دفاع روسيه روز سه‌شنبه بيانيه‌اي منتشر كرد كه طي آن به‌شدت از كاهش حملات هوايي امريكا بر عليه مواضع داعش در خاك عراق انتقاد كرده است. در اين بيانيه وزارت دفاع روسيه مدعي شده است: «از زماني كه نيروهاي ارتش سوريه با پشتيباني نيروي هوايي روسيه در حال پيشروي در استان ديرالزور است، ارتش امريكا با كاهش عامدانه حملات هوايي به اهداف داعش تلاش مي‌كند تا به اين نيروها اجازه دهد با عبور از مرز عراق به خاك سوريه سرازير شوند.» ژنرال ايگور كوناشنكوف، سخنگوي وزارت دفاع روسيه مي‌گويد: «همه مي‌بينند كه در شرايطي كه امريكا در عراق حاضر به مبارزه با نيروهاي داعش نيست، به دلايلي در سوريه نمايش جنگ با داعش را اجرا مي‌كند.» اين سخنگوي وزارت دفاع روسيه در ادامه مي‌گويد در شرايطي كه نيروهاي ارتش سوريه در حال موفق شدن براي بيرون راندن نيروهاي داعش از شهر استراتژيك الميادين بودند، «مزدوران خارجي» به صورت روزانه با كمك به تروريست‌ها آنها را تقويت مي‌كنند. كوناشنكوف مي‌گويد: «اقدامات پنتاگون و ائتلاف تحت رهبري امريكا بايد توضيح بدهند كه آيا تاكتيك‌شان عوض شده و مي‌خواهند تا جايي كه مي‌توانند شرايط پيشرفت ارتش سوريه در شرق فرات با پشتيباني نيروهاي هوايي روسيه را سخت‌تر و پيچيده‌تر كنند؟»
عرب‌هاي خليج فارس فقط حرف زدند
اشتون كارتر كه به عنوان يك غير نظامي در دو سال پاياني رياست‌جمهوري امريكا به عنوان وزير دفاع مسووليت برنامه‌هاي جنگي ايالات متحده امريكا را بر عهده گرفت در اين متن 45 صفحه‌اي كه در وب‌سايت مركز دانشگاهي تحت مديريتش منتشر شده است، همه كشورهاي متحد و مخالف ايالات متحده امريكا را به سنگ‌اندازي در مسير مبارزه با داعش متهم مي‌كند و مدعي اهمال ارگان‌هاي دولت ايالات متحده از جمله وزارت امورخارجه مي‌شود. او در بخشي از اين نوشته مدعي مي‌شود كه هيچ يك از كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس حاضر به همكاري موثر با ايالات متحده امريكا براي جنگ با داعش نشدند. كارتر كشورهاي عربي را به «شكايت كردن مستمر» و «عدم انجام فعاليت كافي» متهم مي‌كند و مي‌نويسد بر خلاف شكايت‌هاي دايمي و رايجي كه در مورد عدم تعهد ايالات متحده امريكا به حفظ امنيت منطقه مي‌شود، هيچ كشوري جز امريكا نمي‌توانست كارزار جنگ عليه داعش را پيش ببرد. او مي‌نويسد در سفري كه به بحرين در آخرين روزهاي وزارتم داشتم در جمع مقامات عرب منطقه گفتم: «متحدان و شركاي ما در اين نقطه دنيا، افرادي هستند كه خودشان اينجا زندگي مي‌كنند، ما نمي‌توانيم جانشين آنها شويم، ممكن است بتوانيم كمك كنيم، اما نمي‌توانيم امنيت دايمي را تامين كنيم.» كارتر در بخشي ديگر از نوشته‌اش در مورد نقش كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس مي‌نويسد: «كشورهاي حاشيه خليج [فارس] در زمينه كمك به كارزار تشويق‌آميز عمل مي‌كردند اما بيش از حرف زدن كمك خاصي نكردند.»
او كه در بخش‌هايي از نوشته‌اش اين ادعاي عجيب را براي نخستين‌بار مطرح مي‌كند كه ايران هيچ نقشي در آزادي مناطق تحت اشغال داعش در عراق بازي نكرده است در ادامه مي‌نويسد: «درست مانند ايراني‌ها در بغداد، كشورهاي خليج [فارس] هم در زمينه لابي كردن و روابط عمومي خيلي فعال بودند، اما هيچ يك از اينها هيچ‌وقت به اقدام عملي در ميدان نبرد تبديل نشد.» كارتر در ادامه به گفت‌وگويش با يك نماينده ارشد كنگره امريكا اشاره مي‌كند كه در آن كمك‌هاي كشورهاي عربي مطرح شده است و مي‌نويسد: «يك نماينده ارشد كنگره بعد از ديدارش با يك ديپلمات ارشد عرب به من گفت چرا از ارتش 70 هزار نفري مسلمانان سني كه آماده حمله به خاك سوريه و عراق براي شكست داعش هستند استفاده نمي‌كنيد؟ چرا اين پيشنهاد را قبول نكرده‌ايد؟ من به او جواب دادم كه آيا مي‌داند دست‌كم 60 هزار نفر از اين افراد سوداني هستند؟ قطعا در مذاكرات ديپلمات عرب با نماينده كنگره اين موضوع مطرح نشده بود. در سطح تعهدي كه من از كشورهاي عرب حوزه خليج [فارس] ديده‌ام، سقف اقدامات همين پيشنهاد دادن استفاده از مزدورهاي سوداني در جنگ بود.» كارتر در ادامه مي‌نويسد: «ديدار پشت ديدار من از رهبران خليج [فارس] مي‌خواستم كه به جنگ متعهد باشند. اما هر بار در هر نشست پيش‌شرط‌هاي جديدي و مجموعه بهانه‌هاي جديدي مطرح مي‌شد كه چرا الان زمان خوبي براي عمل نيست.» به نوشته كارتر «ما ممكن است همكاري‌هاي امنيتي موفقي هم با كشورهاي خليج [فارس] داشتيم، اما قطعا كارزار نبرد عليه داعش يكي از اين همكاري‌ها نبود. زمان و انرژي‌اي كه براي اين كار صرف كرديم نه براي من و نه براي ديگر مقام‌هاي امريكايي كه تلاش‌هاي بيشتري كردند، به هيچ عنوان با بازخوردها و نتيجه‌ها متناسب نبود.»كارتر در عين حال توضيح مي‌دهد كه دليل اين بي‌عملي كشورهاي عربي، فقدان قدرت نظامي آنها بود. او مي‌نويسد: «دليل اين امر اين بود كه بسياري از كشورهاي خليج [فارس] فراتر از نيروي هوايي، توانايي‌هاي كمي براي مبارزه با داعش داشتند. در قياس با نيروي هوايي اين كشورها، نيروي زميني آنها بسيار ضعيف‌تر است. به اضافه دلايل تاريخي زيادي وجود دارد كه كشورهاي عربي خليج [فارس] به حضور علني در خاك سوريه و به ويژه عراق بي‌ميل هستند و دلايل زيادي وجود دارد كه نشان مي‌دهد چرا حضور آنها از سوي شهروندان محلي در خاك سوريه و عراق قابل پذيرش نبود. اين عوامل به هر حال نبايد باعث شود كه دست كم كشورهاي خليج [فارس] كمك‌هاي سياسي و اقتصادي لازم براي بازسازي كه اصلي‌ترين فاكتور موثر در شكست داعش است، ارايه ندهند. تاكنون كشورهاي عربي بسيار عقب‌تر از چيزي هستند كه عملا توانايي انجام آن را دارند.»