تحريم نفتي منطقه كردستان
اياد علاوي: جنگ داخلي از كركوك شروع مي‌شود
يسرا بخاخ
بعد از اقدام تنش‌زاي مسعود بارزاني، رييس منطقه كردستان عراق براي برگزاري همه‌پرسي جدايي از عراق، بغداد ديگر از لاك دفاعي خود خارج شده و حالا براي حفظ تماميت ارضي كشور، اربيل را تحت فشار قرار داده است. كساني كه از حيدر العبادي، نخست‌وزير عراق به دليل رفتار و استراتژي آرامش پيش از برگزاري همه‌پرسي انتقاد مي‌كردند ديگر بهانه‌اي براي متهم كردن نخست‌وزير به مدارا با بارزاني را ندارند. هر روز بخش جديدي از تحريم‌هاي بغداد عليه كردستان رونمايي مي‌شود تا به بارزاني كه حالا حتي همپيمانان مقطعي خود را در احزاب كردي از دست داده ثابت شود، كردستان بدون عراق ممكن نيست.
جبار اللعيبي، وزير نفت عراق از شركت نفت شمال دولت عراق خواست تا خطوط انتقال نفت از مبدا كركوك به بندر جيهان تركيه را بازسازي و آماده كنند تا ديگر لازم نباشد انتقال نفت از ميدان‌هاي نفتي كركوك به تركيه از طريق منطقه كردستان عراق صورت بگيرد.
وزير نفت عراق در بيانيه خود از شركت نفت شمال كه مسووليت استخراج نفت از ميدان‌هاي نفتي كركوك و شركت پروژه‌هاي نفتي و شركت خطوط نفتي دولتي است، خواسته تا پروژه كامل و فوري براي انتقال نفت از ميدان‌هاي نفتي كركوك به بندر جيهان در تركيه را آغاز كند.
عراق صاحب يكي از بزرگ‌ترين منابع نفتي جهان است و بعد از عربستان بيشترين ميزان ذخاير نفتي جهان را داراست. 7/10 درصد از ذخاير نفت جهان در عراق قرار دارد و بر اساس گزارش‌هاي رسمي وزارت نفت اين كشور 530 ميدان نفتي در عراق وجود دارد كه تاكنون فقط 115 ميدان نفتي حفر شده و طلاي سياه آن استخراج مي‌شود كه ميزان ذخاير آن 311 ميليارد بشكه تخمين زده شده است. شايد همين ثروت انبوه نفتي عراق است كه اين كشور هر روز با بحران‌هاي سياسي و امنيتي و جنگ‌هاي متنوع دست و پنجه نرم مي‌كند و مردم عراق به جاي بهره‌مندي از نعمت ثروت نفتي كشورشان، قرباني رقابت‌هاي منطقه‌اي براي تصاحب آن شده‌اند.
ميدان نفتي كركوك پنجمين ميدان نفتي بزرگ جهان است كه 330چاه توليدي نفت دارد و ميزان توليد آن 35 هزار بشكه در روز است. خط انتقال نفت كركوك به بندر جيهان تركيه در منطقه‌اي واقع شده است كه در سال 2014 به اشغال داعش درآمد و حدود دو سال است كه آزاد شده، اما نيروهاي پيشمرگه كه آمدند اين بخش از شهر را آزاد كنند تصميم گرفته‌اند در اين شهر بمانند، چرا؟ به دليل اينكه كركوك يكي از مناطق مورد مناقشه بغداد و اربيل است و در طول چند سال گذشته كه دولت مركزي گرفتار جلوگيري از پيشروي داعش بوده است اربيل از فرصت استفاده كرده و ساختار قوميتي كركوك را تا حد زيادي تغيير داده است. مسوولان منطقه كردستان اعلام كرده بودند منطقه‌اي كه در كركوك در كنترل نيروهاي پيشمرگه است چيزي در حدود 45 ميليارد بشكه نفت خام ذخيره دارد كه يك‌سوم كل ذخاير نفتي عراق به شمار مي‌رود.
بخش عظيمي از ذخاير نفتي عراق يعني حدود 70 درصد اين ذخاير در جنوب كشور و بصره واقع شده اما مهم‌ترين ذخاير نفتي عراق بعد از بصره در كركوك است. در اهميت راهبردي اين منطقه براي بغداد همين بس كه تا سال 2014 يعني قبل از حمله داعش به كركوك، منطقه كردستان فقط 6 درصد از ذخاير نفتي عراق را در اختيار داشت اما بعد از به دست گرفتن كنترل بخش‌هايي از كركوك كه در اشغال داعش بوده، اربيل در سال 2016 روزانه 544 هزار و 600 بشكه نفت خام در روز صادر كرده كه معادل 12% از كل صادرات نفتي عراق به شمار مي‌رود. بر اساس گزارشي كه بلومبرگ ارايه داده اربيل امسال صادرات نفت عراق را به مرز 600 هزار بشكه در روز هم رسانده است. اين به اين معناست كه در صورت تشكيل دولت كردستان، با اين ميزان صادرات نفت، اربيل مي‌تواند در مصاف كشورهايي چون اكوادور، قطر و نيجريه در اوپك قرار گيرد.
با استقرار نيروهاي پيشمرگه در دروازه‌هاي كركوك و تاكيد بغداد بر اينكه حاكميت خود را بر اراضي عراقي اعمال خواهد كرد، مسعود بارزاني از گفت‌وگو و آمادگي براي تعليق نتايج همه‌پرسي در صورت لغو تحريم‌ها سخن مي‌گويد. اياد علاوي، معاون رييس‌جمهور عراق اخيرا در گفت‌وگو با خبرگزاري آسوشيتدپرس گفته كه از بارزاني، دولت مركزي عراق و نيروهاي الحشد الشعبي خواسته در زمينه اختلافاتي كه در خصوص شهر كركوك وجود دارد خويشتنداري كنند زيرا امكان وقوع جنگ داخلي در عراق بسيار بالاست.
علاوي ضمن مخالفت با جدايي كردستان از عراق تاكيد كرد كه كركوك مي‌تواند نقطه شروع اين جنگ باشد. كركوك كه خارج از خط سبز منطقه يا همان اقليم كردستان است اما بعد از حمله داعش به عراق در سال 2014 عملا تحت كنترل نيروهاي كُرد قرار گرفته است. قيس الخزعلي، فرمانده عصائب حق وابسته به نيروهاي الحشد الشعبي بعد از برگزاري همه‌پرسي جدايي كردستان از عراق گفته بود كه كردها بنا دارند تا بخش عظيمي از شمال عراق را به منطقه خود الحاق كنند و با اين طرح و برنامه مانند اشغال خاك عراق به وسيله يك قدرت خارجي برخورد خواهد شد.
از سوي ديگر پارلمان عراق هم با اقدام سليم الجبوري، رييس پارلمان اين كشور در سفر به كردستان بدون مشورت با نمايندگان پارلمان مخالفت كرده و نمايندگان ائتلاف دولت قانون به رياست نوري‌المالكي، نخست‌وزير پيشين عراق، از الجبوري خواسته‌اند كه استعفاي خود را به پارلمان ارايه كند، با اين حال الجبوري تاكيد كرده زمينه‌سازي براي سفر او به اربيل در بغداد صورت گرفته و افزود: چون هنوز در مراحل اوليه حل بحران كردستان هستيم، توضيحات زيادي نمي‌توانم بدهم.