نمايش ادامه دارد

سياست‌هاي تشويقي، نمايش آثار و فروش آنها. چنين ايده‌هايي را مي‌توان پاي ثابت تمام اتفاقات نمايشگاهي و رويدادهاي هنري دانست كه در حوزه هنرهاي تجسمي در طول اين سال‌ها در ايران دنبال شده است. در اين بين بخش دولتي در كنار چند تجربه ناموفق مثل آرتاكسپو، تلاش براي برگزاري منظم بي‌ينال‌ها و يكي دو مورد ديگر در نهايت به تجربه‌هاي موفقي مثل برگزاري جشنواره تجسمي فجر بسنده كرد تا دست‌كم از رقابت با بخش خصوصي با محوريت گالري‌ها عقب نماند. اما گالري‌ها و چند نهاد خصوصي به سراغ تجربه‌هاي متفاوتي رفتند تا رويدادهايي را رقم بزنند كه چيزي فراتر از يك تجربه نمايشگاهي قلمداد شود. اين موضوعي است كه قرار است در ادامه اين گزارش به آن پرداخته شود.
صداثر، صدهنرمند در گالري گلستان
نمايشگاه «صداثر، صدهنرمند» با سابقه 25 دوره برگزاري، قديمي‌ترين رويداد بخش خصوصي در حوزه هنرهاي تجسمي است. نمايشگاهي كه تابستان هر سال در گالري گلستان برگزار مي‌شود و هدف آن فروش آثار هنرمندان، از كهنه‌كارها گرفته تا جوان‌ترهاست. اما اين تمام ماجرا نيست. ليلي گلستان يكي از گالري‌دارهايي است كه در طول اين سال‌ها به فروش آثار هنري در گالري‌اش به شكل ديگري نگاه كرده است. قيمت پايين آثار حاضر در «صداثر، صدهنرمند» حاصل همين نگاه متفاوت است و شايد به همين دليل است كه در بين مخاطبان و بازديدكنندگان اين گالري آدم‌هاي معمولي هم به چشم مي‌خورند. آنها از اتفاق خريدار هم هستند تا در كنار مجموعه‌داران هنري به هدف اصلي اين نمايشگاه فروش آثار كمك كنند. حضور گالري‌ها در چرخه اقتصادي هنر اتفاقي است كه به راحتي نمي‌توان از كنار آن گذشت. اين موضوع در سال‌هاي نزديك‌تر به امكاني تحت عنوان معرفي هنرمندان جديد هم مجهز شده و تا آنجا پيش رفته كه هنرمندان شهرستاني هم در «صداثر، صدهنرمند» سهم دارند. تشويق مردم به خريد آثار هنري يكي از همان سياست‌هايي است كه دست‌كم بخش دولتي در ادامه دادن آن موفق عمل نكرده است. برگزاري نمايشگاه‌هاي فروش سالانه ايده موفقي است كه بعدها گالري‌هاي ديگري هم به جمع دنبال‌كنندگان آن پيوستند.
حراج هفت‌نگاه؛ ايده‌اي موفق در همكاري
 «هفت‌نگاه» كه مديران هفت گالري آريا، الهه، دي، گلستان، ماه مهر، هفت‌ثمر و والي آن را در سال 85 پايه‌گذاري كردند يكي ديگر از نمايشگاه‌هايي است كه بر اساس ايده فروش آثار هنري شكل گرفت و در طول اين سال‌ها برگزار شد. «هفت‌نگاه» دو اكسپوي موفق را در سال‌هاي 85 و 86 تجربه كرد و تا آنجا پيش رفت كه در دومين دوره برگزاري 40 درصد افزايش فروش داشت. فروش تابلويي از ايران درودي در دومين دوره اين حراج در اصفهان با قيمت صدميليون تومان باعث شد تا چنين رويدادي در مركز توجه رسانه‌ها هم قرار بگيرد. خوب‌تر اينكه چنين توجهي در نهايت به واكنش‌هايي در مورد شكل برگزاري اين حراج‌ها و فروش آثار ختم شد. عده‌اي اين نوع قيمت‌گذاري را حق هنر و هنرمند ايراني دانستند و عده‌اي هم آن را براي آينده اقتصاد هنر ايران كه بحث جدي درباره آن از سال 1383 و برگزاري نخستين دوره آرت اكسپوي تهران به كوشش عليرضا سميع‌آذر شروع شده بود خطرناك تفسير كردند. نكات مثبت‌تر چنين تجربه‌هايي در بخش خصوصي بعدها ثابت شد. با تمام اين اوصاف 9 دوره از برگزاري حراج «هفت‌نگاه» گذشته است تا اين نمايشگاه- فروش هم به ليست فعاليت‌هاي ادامه‌دار سال‌هاي اخير در بخش خصوصي تبديل شود.
حراج تهران؛ تجربه‌اي حرفه‌اي از فروش آثار هنرمندان ايراني
رقم‌هاي ميلياردي براي آثاري از سهراب سپهري، پرويز تناولي، محمد احصايي، منوچهر يكتايي و چند هنرمند ديگر شناخته شده ايراني كافي است تا هر دوره از برگزاري حراج تهران را به موضوعي مورد توجه در حوزه هنرهاي تجسمي تبديل كند. در ميان مجموعه فعاليت‌هاي اقتصادي در زمينه هنر، حراج تهران يك نمونه قابل اعتناست؛ حراجي كه از سال 1390 با مديريت عليرضا سميع‌آذر برگزار شده و تا اينجاي كار هفت دوره برگزاري را تجربه كرده است. نخستين دوره اين حراج در سال 1390 با رقم فروش دو ميليارد و 150 ميليون تومان به كار خود خاتمه داد. دومين دوره حراج تهران در خرداد سال 91 با رقم فروش 6 ميليارد و 545 ميليون تومان برگزار شد. حراج سوم 13 ميليارد و 257 ميليون توماني شد. حراج سال 94 با رقم فروش 2 ميليارد و 104 ميليون توماني همراه بود. برگزاري پنجمين دوره آن در خردادماه سال گذشته نشان داد وقت آن رسيده تا براي حراج تهران در ميان فعاليت‌هاي خصوصي مربوط به اقتصاد هنر در طول اين سال‌ها پرونده ويژه‌اي باز كنيم. رقم نهايي فروش اين حراج به 25 ميليارد و 362 ميليون تومان رسيد. حراج تهران در طول اين سال‌ها از انتقادهايي كه در مورد حراجي‌ها و شكل برگزاري آنها مطرح مي‌شد هم در امان نماند. واكنش‌ها در مورد قيمت بالاي آثار فروخته شده در اين حراجي يكي از آنها بود. اينها قيمت‌هايي بودند كه به گفته عليرضا سميع‌آذر در نشست خبري اين حراج چندان عجيب‌وغريب هم نبودند: «رقم كل حراج تهران برابر يك خانه در شمال تهران هم نيست، گرچه در كشورهاي ديگر قيمت اثر هنري يك هنرمند خوب از يك كاخ بيشتر است. » در اين بين انتقاداتي هم در مورد نحوه شركت هنرمندان در اين حراج و هنرمندان حاضر هم مطرح شد، انتقاداتي كه به گفته عليرضا سميع‌آذر بيشتر در مورد شكل برگزاري حراج تهران است و شامل كليت برگزاري آن نمي‌شود. برگزاري ششمين حراج تهران با عنوان فرعي «حراج معاصر تهران» در دي ماه سال گذشته و با رقم فروش 12 ميليارد و 344 ميليون توماني را مي‌توان پاسخي به همين انتقادها دانست. هفتمين دوره اين حراج در تيرماه امسال هم در نهايت 26 ميليارد و 113 ميليون فروش داشت تا دست‌كم همان خاطراتي مرور شوند كه از حضور آثار هنرمندان ايراني در حراج‌هاي كريستيز، بونامز و ساتبيز در ذهن داريم.
دوسالانه دامون‌فر؛ رويدادي ويژه جوانان
دوسالانه نقاشي دامون‌فر به دنبال كشف استعدادهاي جوان است. اين جمله سيف‌اله پوياراد، مدير دوسالانه دامون‌فر را مي‌توان به عنوان عمده‌ترين هدف اين رويداد در نظر گرفت. اين دوسالانه كه مختص جوانان زير 25 سال است از تيرماه سال 85 كار خودش را شروع كرد، دوسالانه‌اي كه تعريف اصلي خودش را در برگزاري منظم تا اينجاي كار حفظ كرده و شش دوره برگزاري در سال‌هاي 85، 87، 89، 91، 93 و 95 را در كارنامه دارد. باقي همه اعداد و ارقامي است كه در طول اين شش دوره از استقبال هنرمندان جوان اعلام شده است. تا اينجاي كار و بعد از شش دوره 7620 هنرمند زير 25 سال با چيزي بيش از 15000 اثر در آن شركت داشته‌اند. در اين بين البته نقاشان جوان زيادي هم بوده‌اند كه به واسطه حضور در اين دوسالانه فعاليت حرفه‌اي‌شان را آغاز كرده‌اند. دوسالانه دامون‌فر در كنار معرفي و كشف استعدادهاي جوان در هر دوره از يكي از اساتيد هنر تقدير مي‌كند. در دوره ششم آن كه سال گذشته برگزار شد، قرعه اين تقدير به نام محمدابراهيم جعفري خورد تا نام اين هنرمند در كنار چهره‌هايي مثل آيدين آغداشلو، احمد اسفندياري، پرويز كلانتري، ليلي گلستان و عليرضا سميع‌آذر قرار بگيرد كه در پنج دوره قبلي اين دوسالانه تقدير شدند. برگزاري نمايشگاه آثار انتخابي توسط هيات داوران در گالري پرديس ملت يكي ديگر از سياست‌هاي اين دوسالانه است، سياستي كه در نهايت با معرفي نفر برگزيده و اعلام جايزه او كامل مي‌شود؛ سفر به آلمان و شركت در آكادمي فابركاستل.
جايزه هنري ويستا؛ سي ميليون تومان ناقابل
جايزه هنري ويستا را بايد جديدترين مهمان بخش خصوصي در زمينه ايده‌هاي تكميلي گالري‌داري محسوب كرد؛ جايزه‌اي كه امسال دومين دوره خود را پشت سر مي‌گذارد و تنها يك نام به عنوان برنده نخستين دوره خود را اعلام كرده است؛ محمدرضا عرب خزائلي. اين هنرمند جوان شهريور و مهر امسال اثرش را در همين گالري به نمايش گذاشت تا اين نمايشگاه پاياني باشد بر نخستين دوره برگزاري اين رويداد كه فراخوان نخستين دوره‌اش را سال گذشته منتشر كرده بود. ارايه پروپوزال براي ايده ارايه شده يكي از شروط اصلي شركت هنرمندان در چنين جايزه‌اي است. جايزه‌اي كه شرط سني و مدياي خاصي را در نظر ندارد و شايد همين باعث شد تا در نخستين دوره‌اش شاهد ۱۵۰ طرح از هنرمنداني بين 22 تا 57 سال باشد. اين گالري قصد دارد در ادامه تقدير از چهره‌هاي فعال در زمينه هنر را هم به برگزاري جايزه 30 ميليوني‌اش اضافه كند. نخستين طرح تقدير از پيشكسوتاني است كه نخستين گام‌ها را براي هنر معاصر ايران برداشتند و در ادامه قرار است به افرادي پرداخته شود كه با نگاهي ويژه در حوزه مطبوعات بر هنر معاصر ايران تاثير گذاشتند. در نخستين دوره اين جايزه چنين تقديري سهم كامبيز درم‌بخش شد آن هم به پاس فعاليت‌هاي گسترده هنري‌اش در طول سال 95.
جشنواره هنرهاي ورسوس
شناسايي هنرمندان جوان و معرفي آنها به جامعه هنري هدف جشنواره‌ هنرهاي ورسوس است، جشنواره‌اي كه تا سي و پنج روز ديگر سومين دوره برگزاري خود را تجربه مي‌كند. اين جشنواره كه توسط مجتمع صنعتي سن‌ايچ برگزار مي‌شود درآمد فروش آثار را هم در اختيار همين هنرمندان جوان مي‌گذارد تا در زمينه اقتصاد هنر فعاليتي داشته باشند. نخستين دوره‌ نمايشگاه ورسوس ويژه هنرمندان نقاش زير 30 سال، در خرداد ماه سال 1393 در خانه هنرمندان ايران برگزار شد. آثار برگزيده دومين دوره كه به هنرمندان مجسمه‌ساز جوان زير 35 سال اختصاص داشت بهمن‌ماه 94 در فرهنگسراي نياوران به نمايش در آمد. اين رويداد در سومين دوره خود هم ميهمان خانه هنرمندان خواهد بود تا در نهايت نمايشگاهي از آثار حاضر در اين دوره را بعد از پايان زمان اعلام شده براي آثار ارسالي و انتخاب و داوري آنها از 15 تا 25‌ دي‌ماه امسال برگزار كند.
و ديگران...
در اين بين رويدادهاي ديگري هم هستند كه هدف اصلي آنها نمايش آثار هنرمندان با تاكيد بر هنرمندان جوان است. «جشن تصوير سال» و نمايشگاه «منتخب نسل نو» دو نمونه از رويدادهايي است كه در طول اين سال‌ها تجربه‌هاي موفق و ادامه‌داري در اين زمينه داشته‌اند. «جشن تصوير سال» يكي از رويدادهايي است كه هر سال در اسفندماه برگزار مي‌شود تا به اين بهانه تجربه‌هاي يك سال هنرمندان را با تاكيد بر مديوم عكاسي در كنار فيلم به نمايش بگذارد. اين جشن سال گذشته چهارده ساله شد تا همچنان اميدها براي برگزاري موفق رويدادهايي از اين جنس را در بخش خصوصي حفظ كند. داستان نمايشگاه «منتخب نسل نو» كه هر سال توسط گالري هما برگزار مي‌شود هم چيزي از اين جنس است. در اين نمايشگاه تاكيد بر نمايش آثار نقاشان جواني است كه قرار است ادامه‌دهنده راه نسل‌هاي پيش از خود باشند، هرچند در سياست برگزاري چنين رويدادي به آثار ميان رشته‌اي همين نسل هم توجه ويژه‌اي مي‌شود. تجربه منظم 9 دوره برگزاري اين نمايشگاه هم چيزي از جنس مابقي تجربه‌هاي ادامه‌دار بخش خصوصي در حوزه هنرهاي تجسمي است كه در طول اين سال‌ها شاهد آن بوده‌ايم.