تلاش‌هاي آنكارا در مورد وضع مسلمانان روهينگيا
تركيه در ماجراي ميانمار دستور كار مخفي ندارد
«آيا در جهان اسلام صدايي از اعتراض به بحران ميانمار به گوش مي‌رسد؟ خير. صدها هزار نفر كشته مي‌شوند، برادران مسلمان كشته مي‌شوند و براي كسي اهميتي ندارد. در سازمان ملل موضوع ميانمار را مطرح كرديم و تنها ما بوديم و ايران.» اين جملات را رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه در تازه‌ترين سخنراني خود بر زبان آورد. جملاتي كه از واقعيت در ميدان نيز فاصله چنداني ندارد. بحران ميانمار از ماه اگوست تاكنون به آوارگي بيش از 600 هزار نفر علاوه بر پناهندگان و مهاجران سال‌هاي قبل منتهي شده است و در اين ميان جز ايران و تركيه از ديگر كشورهاي اسلامي صداي اعتراض چنداني بلند نشده است. تركيه در حال حاضر رياست دوره‌اي سازمان همكاري‌هاي اسلامي را برعهده دارد و به فراخور اين پست تاكنون تلاش‌هاي متمركزي را براي كمك به مسلمانان روهينگيا انجام داده است. رضا حاكان تكين، سفير تركيه در ايران در نوشتاري اختصاصي براي «اعتماد» از تلاش‌هاي تركيه به عنوان يك كشور اسلامي براي كمك به ميانمار و همصدايي آنكارا و تهران در اين مسير سخن گفته است:
حاكان تكين
سفير تركيه در تهران
حملات عليه مسلمانان روهينگيا در ميانمار در سال 2012 آغاز شده و با فواصلي ادامه پيدا كرده است. پس از انجام حملات به تعدادي از كلانتري‌ها در ماه آگوست گذشته، متاسفانه يك مارپيچ خشونت در منطقه آغاز شد و بسياري از افرادي كه اكثر آنان را مسلمان تشكيل مي‌دهند مجبور به ترك محل زندگي خود شدند. در نهايت بعد از حملاتي كه به برخي از پاسگاه‌هاي مرزي در مرز بنگلادش در اكتبر 2016 روي داد، بر شدت خشونت وقايع افزوده شد. تمامي اين تحولات درد‌هاي مسلمانان روهينگيا كه در حال تحمل مشكلات بسياري هستند را عميق‌تر كرده و موجب جان‌باختن هزاران نفر و بي‌خانمان شدن صدها هزار مسلمان شده است. در گزارش منتشر شده از سوي كميسارياي عالي حقوق بشر سازمان ملل متحد در تاريخ 3 فوريه 2017 بيان شده است كه خشونتي كه عليه روهينگيايي‌ها اعمال شده، به صورت آگاهانه و سيستماتيك بوده و شواهدي قوي دال بر اينكه عمليات انجام شده ابعاد «جرم عليه انسانيت» و «پاكسازي قومي» يافته موجود است. تركيه از ابتداي آغاز وقايع به اين اتفاقات با رويكردي انساني نگريسته و در راستاي حفظ حق و حقوق تمامي مردم كشور و ايجاد صلح، آرامش و ثبات در ميانمار تلاش كرده است. در اين چارچوب تركيه به منظور يافتن راه‌حلي عادلانه و پايدار براي اين مشكل، چه نزد مقامات ميانمار و چه نزد كشورهاي منطقه، كشورهاي مهم جهان اسلام من‌جمله ايران، كشور‌هايي كه داراي نقش مهمي در سياست جهان هستند و سازمان‌هاي بين‌المللي اعم از سازمان ملل متحد و سازمان همكاري اسلامي تلاش بسياري انجام داده است. اما متاسفانه اظهار اين مطلب كه جامعه بين‌المللي براي اين تراژدي انساني توجهي در حد انتظار و به نحوي كه فراهم‌كننده راه‌حلي باشد نشان داده امكانپذير نيست. بحران ميانمار نمونه‌اي جديد و تلخ از رويكرد اعمال استاندارد دو‌گانه است كه در عرصه بين‌الملل در حال اجرا است.
كمك‌هاي انسان‌دوستانه
با وجود اين وضعيت، تركيه تلاش خود را به منظور بسيج جامعه جهاني براي نشان دادن توجهي كه مسلمانان روهينگيا استحقاق آن را دارند ادامه داده و به فعاليت‌هايش در راستاي انجام كمك‌هاي انسان‌دوستانه به منطقه سرعت بخشيده است. جناب آقاي مولوت چاووش‌اوغلو، وزير امور خارجه به همراه سركار خانم امينه اردوغان، همسر محترم جناب آقاي رييس‌جمهور در تاريخ‌هاي 7 و 8 سپتامبر 2017 به بنگلادش سفر و در شهر «كوكس بازار» از اردوگاه‌هايي كه پناهجويان روهينگيا اقامت دارند ديدار كرده و كمك‌هاي انسان‌دوستانه را بين آنها توزيع كرده‌اند. بلافاصله پس از اين ديدار مسوولان سازمان مديريت بحران و جمعيت هلال احمر تركيه به منظور مشخص كردن نياز‌ها و تماس با مقامات بنگلادش به اين كشور سفر كردند. در اين چارچوب آژانس همكاري و هماهنگي تركيه (TIKA) در تاريخ 7 سپتامبر 2017 بين پناهجوياني كه در كوكس بازار بودند 55 تن كمك‌هاي غذايي كه با استفاده از امكانات محلي تامين شده بود را توزيع كرده است. در عين حال فعاليت‌هاي جمعيت هلال احمر تركيه در منطقه به منظور ايجاد 2 بيمارستان صحرايي، 10 درمانگاه و مركز بهداشت خانواده، حفر چاه‌هاي آب آشاميدني و تامين بهداشت آنها و نيز تامين مواد غذايي ادامه دارد. درضمن، در چارچوب توافق ايجاد شده با مقامات ايالت راخين، مقرر شده تا در مرحله اول هزار تن مواد غذايي در محل تهيه و آماده شده و به واسطه آژانس همكاري و هماهنگي تركيه (TIKA) در بين كساني كه نيازمند هستند پخش شود. در اين راستا، مسوولان دفتر هماهنگي برنامه آژانس همكاري و هماهنگي تركيه (TIKA) در تاريخ 1 نوامبر 2017 حدودا به 9300 روهينگيايي در 5 روستاي روهينگيا واقع در شهرستان راتدوانگ واقع در شمال ايالت راخين و در تاريخ 4 نوامبر 2017 نيز به تقريبا 330 خانواده در اردوگاه IDP مسلمانان روهينگيا كين ني پين وابسته به شهرستان پا‌اوكتاو واقع در بخش مركزي كمك‌هاي انسان‌دوستانه كرده‌اند. مجموع كمك‌هاي انسان‌دوستانه و فني كشورمان به روهينگيا كه از سال 2008 در حال انجام است بالغ بر 70 ميليون دلار است.
رويداد‌هاي سياسي
تركيه همواره حملاتي را كه عليه نيروهاي امنيتي در ميانمار انجام شده و منجر به كشته شدن افراد بسياري شده را به صورت آشكار محكوم و تاكيد كرده است كه حل مشكلات ايالت راخين كه اكثر جمعيت آن را مسلمان تشكيل مي‌دهند از طريق خشونت امكانپذير نخواهد بود. حل شدن مشكلات با هرچه زودتر عملياتي شدن توصيه‌هاي قيد شده در گزارش كميسيون مشورتي راخين كه با مشاركت آقاي كوفي عنان، دبيركل سابق سازمان ملل متحد تهيه شده خواسته قلبي ما است. اميدواريم در تدابيري كه عليه حملات اتخاذ خواهد شد به مردم غيرنظامي آسيب وارد نشده و منجر به ايجاد بحران‌هاي انساني جديد نشود زيرا متاسفانه نيروهاي امنيتي ميانمار تا به امروز از قدرتي نابرابر كه منجر به مرگ صدها نفر و بي‌خانمان شدن ده‌ها هزار نفر شده استفاده كرده‌اند. البته كه حملات صورت گرفته عليه نيروهاي امنيتي را به هيچ شكلي نمي‌توان محق دانست ليكن درعين حال فعاليت‌هايي كه تحت عنوان مبارزه با تروريسم مسبب بي‌خانمان شدن مردم معصوم غيرنظامي اعم از زنان و كودكان بي‌گناه شده را نيز به همين نحو نمي‌توان قابل قبول دانست. با خرسندي مشاهده مي‌كنيم كه همسايه‌مان ايران نيز در خصوص اين موضوع داراي نگراني‌هاي مشابه بوده و براي حل اين مشكل موضع فعالي را دنبال مي‌كند؛ چنانچه شركت جناب آقاي روحاني، رييس‌جمهور محترم ايران در اجلاس سران در ارتباط با جامعه مسلمان روهينگيا در روز 10 سپتامبر 2017 در اثناي اجلاس سران حوزه علم و فناوري سازمان همكاري اسلامي در پرتو اقدامات كشورمان به عنوان رييس دوره‌اي سازمان در آستانه برگزار شد و حضور قوي ايشان در اين اجلاس تنها يك نمونه‌اي از آن است. در روز 19 سپتامبر در حاشيه هفتاد و دومين مجمع عمومي سازمان ملل نيز جلسه گروه تماس روهينگيا سازمان همكاري اسلامي برگزار شد كه با اقدامات كشورمان دامنه اين جلسه گسترده‌تر و سطح حضور نيز ارتقا يافت. موضعي كه ايران در اين رابطه دنبال كرد نيز موجب امتنان شد. همكاري خود را با ايران در اين مورد ادامه مي‌دهيم. كشورمان به اين موضوع كه در ميانمار در حال جريان است و عموما مسلمانان روهينگيا را تحت تاثير قرار مي‌دهد كاملا با رويكردي انساني نگريسته و هيچ‌گونه دستور‌كار مخفي ندارد. اصولا اين رويكردمان نتيجه‌‌اي از سياست اصولي مان است كه به شكل ايستادن در كنار تمامي انسان‌هاي مورد ظلم واقع شده در هر نقطه‌اي از جهان با هر دين و مليتي و از هر قومي، متجلي شده است. مساله‌اي كه در ميانمار روي داده و قلب‌ها را به درد آورده خيلي وقت است كه از يك مشكل داخلي فراتر رفته است. اين مساله كه عدم دستيابي بيش از يك ميليون روهينگيايي كه مجبور به زندگي در اردوگاه‌هاي بنگلادش شده‌اند به امكانات تحصيلي و اشتغال مي‌تواند زمينه‌اي مناسب براي افراطي‌گري فراهم كند نيز، خود يك منشأ نگراني است. وجود امكان سوءاستفاده گروه‌هاي تروريستي از اين گونه موقعيت‌ها، موضوعي است كه اخيرا در منطقه خود به شكل تلخي شاهد آن بوده و هستيم؛ از اين رو بر اين باور هستيم كه تلاش‌هاي بين‌المللي براي ميانمار بايد بر اولويت بازگشت پناهجويان به سرزمين خود و فراهم كردن زندگي با آرامش در آنجا براي آنها متمركز باشد. اميدواريم اين مساله كه اوضاع موجود مي‌تواند در كل منطقه و حتي فراتر از منطقه، تهديدي را ايجاد كند از سوي جامعه جهاني بهتر درك شود. تلاش‌هاي‌مان در راستاي برطرف شدن هرچه سريع‌تر وضعيتي كه مسلمانان روهينگيا با آن روبه‌رو بوده و وجدان‌ها را به درد آورده است به صورت فعال ادامه خواهد داشت.