پوتين در حميمم همه را شگفت زده كرد
خروج نيروهاي روسي از سوريه با چند تبصره
ميثم سليماني
ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه روز گذشته با حضور در سوريه همه را غافلگير كرد. در حالي كه بسياري منتظر بودند ولاديمير پوتين روز دوشنبه وارد قاهره و سپس آنكارا شود و با عبدالفتاح سيسي در مصر و رجب طيب اردوغان در تركيه ديدار و گفت‌وگو كند، وي در سفري از پيش اعلام نشده وارد پايگاه هوايي حميمم در استان ساحلي لاذقيه سوريه شد تا با نيروهاي روسي حاضر در اين كشور و همچنين بشار اسد، رييس‌جمهور سوريه ديدار كند. پوتين در اين سفر دستور مهمي را ابلاغ و اعلام كرد كه نيروهاي روسي از سوريه خارج شوند. پوتين كه به همراه سرگئي شويگو، وزيردفاع روسيه در اين محل حاضر شده بود گفت: ارتش روسيه و سوريه طي بيش از دوسال توانستند ماموريت خود براي از بين بردن داعش را به پايان برسانند و به اين موفقيت بزرگ دست پيدا كنند. وي در ادامه افزود: نيروهاي دو كشور در صورت حمله تروريست‌ها به سوريه با حملاتي جديد به آنها پاسخ خواهند داد.
پوتين خطاب به نيروهاي روسي حاضر در بندر حميمم گفت: از اينكه چالش در سوريه به طور عمده حل و فصل شده است به شما تبريك مي‌گويم. با اين وجود پوتين تاكيد كرد كه روسيه كماكان پايگاه هوايي حميمم در استان لاذقيه و همچنين تاسيسات دريايي خود در بندر طرطوس را به صورت دايمي حفظ خواهد كرد. اين نخستين سفر پوتين به سوريه از زمان ورود نظامي روسيه در بحران اين كشور به حساب مي‌آيد.
گفتني است پايگاه هوايي حميمم به عنوان پايگاه اصلي حملات هوايي روسيه از سپتامبر 2015 در حمايت از دولت سوريه به حساب مي‌آمد. پوتين در ادامه سخنان خود با بيان اينكه سوريه به عنوان يك دولت مستقل حفظ شد، تاكيد كرد كه شرايط براي حل سياسي بحران اين كشور، تحت حمايت و نظارت سازمان‌ملل آماده شده است. بشار اسد نيز در ديدار با پوتين، ضمن تشكر از نيروي هوايي روسيه به خاطر حضور تمام‌وقت در آسمان سوريه، گفت دستاوردهاي مشترك با روسيه، محسوس و براي ما بسيار مهم است. اسد با حياتي دانستن نابودي داعش براي امنيت جهان، تاكيد كرد پيروزي‌ها در نبرد با تروريسم، نه تنها بر سوريه بلكه بر كشورهاي همسايه نيز تاثير داشته است. پوتين نيز خطاب به اسد گفت: «شكست تروريست‌ها نتيجه مهم همكاري مشترك بود. تهديد تروريست‌ها در سوريه باقي است اما شكست داعش براي سوريه، روسيه و تمام جهان بسيار مهم است.»
پوتين همچنين در ديدار با پرسنل نظامي روسيه در پايگاه حميمم گفت كه تاكنون حدود هفتاد هزار كيلومتر مربع از خاك سوريه آزاد شده است و در هفت ماه گذشته در عمليات‌هاي مختلف 32هزار تروريست كشته شده‌اند. ژنرال سرگئي سوروويكين، فرمانده نيروهاي روسي در سوريه نيز گفت: نيروهاي ويژه روسيه، پليس نظامي، تيم‌هاي ساخت و ساز و تخريب ارتش و همچنين 25هواپيما سوريه را ترك مي‌كنند. همچنين بيمارستان‌هاي سيار تاسيس شده از سوي روسيه نيز جمع‌آوري خواهد شد. ديدار پوتين از سوريه دو روز پس از آن صورت گرفت كه ارتش عراق در بيانيه‌اي اعلام كرد كه تمام سرزمين‌هاي عراق از دستان تروريست‌هاي داعش به طور كامل آزاد شده و كنترل كامل مرز عراق و سوريه را به دست آورده است.
روسيه در ماه سپتامبر سال 2015 ميلادي در حمايت از دولت قانوني سوريه وارد جنگ داخلي اين كشور شد و حملات هوايي خود را در اين كشور آغاز كرد و به سرعت شرايط جنگ در اين كشور تغيير كرد. مقام‌هاي روسيه همواره اعلام كردند كه براي مبارزه با تروريست‌ها وارد سوريه شدند و عمدتا نيز مواضع داعش و نيروهاي وابسته به القاعده از جمله تروريست‌هاي جبهه النصره را مورد هدف قرار دادند و در مواردي نيز نيروها و گروه‌هاي شورشي مخالف اسد نيز از سوي جنگنده‌هاي روسي بمباران شدند و اين حملات برتري مناسبي در آسمان به نيروهاي ارتش سوريه داد. پوتين در حدود هفت سال گذشته علاوه بر غافلگيري روز گذشته دوبار ديگر نيز اين غافلگيري را انجام داد و جنگنده‌هاي روسي با اسكورت هواپيماي بشار اسد وي را به روسيه آوردند و دو رييس‌جمهور نيز در 21 نوامبر گذشته در سوچي با يكديگر ديدار كردند. در اين ديدار نيز بشار اسد از حمايت روسيه در راستاي حفظ كشور سوريه تشكر كرد. دو طرف در اين ديدار در خصوص حل و فصل سياسي بحران سياسي سوريه صحبت كردند. اسد نيز در بيانيه‌اي آمادگي خود را براي مذاكره با احزاب متعهد به حل و فصل مناقشات در سوريه اعلام كرد. پوتين نيز از اين اقدام اسد قدرداني كرد. در ماه گذشته نيز جناح‌هاي درگير در اين بحران از جمله دولت سوريه و گروه‌هاي مخالف، در آستانه قزاقستان و ژنو سوريه براي دستيابي به يك راه‌حل پايدار ديدار كردند. گفتني است اجرايي‌ترين اقدام در طول ساليان اخير براي حل بحران سوريه مناطق كاهش تنشي بوده است كه ايران، تركيه و روسيه بر آن به توافق رسيدند.
گفتني است اعلام رسمي روز گذشته پوتين مبني بر خروج نيروهاي روسي از سوريه براي نخستين بار نيست كه انجام مي‌شود. پوتين در ماه مارس 2016
و پس از خروج كامل داعش از منطقه پالميرا اعلام كرد كه نيروهاي خود از سوريه را خارج مي‌كند و نيروي هوايي روسيه پشتيباني را از نيروهاي سوري انجام مي‌دهند. اما براي تحليلگران غربي اين شك و ترديد وجود داشت كه نيروهاي روسي خاك سوريه را ترك كرده باشند. گفته مي‌شود علاوه بر حملات هواپيماها، هلي‌كوپترها و كشتي‌هاي جنگي عليه تروريست‌ها در خاك سوريه برآورد مي‌شود چند هزار كارشناس و نظامي روسي در خاك سوريه حضور دارند. طي دوسال گذشته نيز آمارها نشان مي‌دهد كه ده‌ها تن از افسران روسي در جنگ با تروريست‌ها در خاك سوريه جان خود را از دست داده‌اند.
انتقاد پوتين از تصميم ترامپ
ولاديمير پوتين اما پس از حضور در پايگاه حميمم سوريه، به قاهره پايتخت مصر سفر كرد و عبدالفتاح سيسي، رييس‌جمهور مصر در فرودگاه قاهره از رييس‌جمهور روسيه استقبال كرد. دو رييس‌جمهور در ديدار خود در مورد توسعه روابط دوجانبه روسيه و مصر در عرصه‌هاي سياسي، تجارت و اقتصاد، انرژي و مسائل بشردوستانه صحبت كردند. آنگونه كه مسوولان مطبوعاتي كرملين به خبرگزاري تاس روسيه اعلام كردند دو طرف ديدگاه‌هاي خود در خصوص مسائل كليدي بين‌المللي به ويژه مسائل مربوط به امنيت و ثبات خاورميانه و شمال افريقا را مطرح كردند. گفتني است ولاديمير پوتين پيش از اين در فوريه سال 2015 از مصر ديدن كرده بود. اما از جمله مسائل كليدي كه ميان دو رييس‌جمهور مطرح شد بازگرداندن پروازهاي روسيه به مصر بود كه پس از حمله تروريستي به هواپيماي مسافربري روسي در ماه اكتبر 2015 در صحراي سينا به حالت تعليق درآمد؛ حمله‌اي كه جان 224 نفر را گرفت.
مسكو اصرار دارد كه سيستم‌هاي امنيتي فرودگاه‌هاي مصر را خود ارتقا دهد و شرط برقراري دوباره پروازها را امضاي يك توافقنامه هوايي دانسته است. يكي ديگر از موضوعات مهم ميان دو كشور برنامه همكاري اقتصادي روسيه و مصر و امضاي قرارداد ساخت يك نيروگاه هسته‌اي در شمال مصر بوده است. گفتني است توافقنامه اوليه براي ساخت چهار نيروگاه 1200مگاواتي در مصر نوامبر 2015 به امضا رسيد. براي ساخت اين نيروگاه بنا شد كه روسيه به مصر يك وام 25 ميليارد دلاري بدهد كه حدود 80 درصد هزينه‌هاي ساخت نيروگاه را تامين مي‌كند و ما بقيه آن را مصر بناست از سرمايه‌گذاران مصري در بخش خصوصي دريافت كند. اين پروژه طبق برنامه طي 12 سال اجرايي خواهد شد.
اما مهم‌ترين نكته ديدار پوتين و سيسي را مي‌توان سخنان رييس‌جمهور روسيه در خصوص تصميم اخير دونالد ترامپ در به رسميت شناختن بيت‌المقدس به عنوان پايتخت رژيم اسراييل دانست. پوتين در برابر خبرنگاران با انتقاد آشكار از تصميم ترامپ گفت: هر تصميمي براي شناسايي بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل اقدامي غيرسازنده و بي‌ثبات‌كننده است. وي در ادامه گفت: ما هرگونه اقدامي را كه باعث انحصاري كردن و به قبضه درآوردن مذاكرات صلح فلسطين و اسراييل شود غيرسازنده مي‌دانيم. چنين اقداماتي بي‌ثبات‌كننده است و به حل وضعيت موجود كمك نمي‌كند بلكه باعث ايجاد درگيري بيشتر مي‌شود. پوتين در ادامه افزود: در ديدار با رييس‌جمهوري مصر، بر حفظ وضعيت قانوني قدس در سايه قطعنامه‌هاي سازمان ملل تاكيد كردم. پوتين همچنين تاكيد كرد كه بايد يك راه‌حل درازمدت و منصفانه ميان دو طرف باشد كه منافع طرفين را تامين كند و با موضع‌گيري‌هاي پيشين جامعه بين‌المللي مطابقت داشته باشد. گفتني است طبق برنامه بناست پوتين پس از قاهره به آنكارا سفر كند و با رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه ديدار و گفت‌وگو كند كه تا زمان تنظيم اين گزارش اين سفر انجام نشده است.