راه ابريشمي تا پاريس عكاسي

  بهروز فائقيان  / پاريس فوتو، يكي از مهم‌ترين رويدادهاي عكاسي جهان را از 13 تا 16 نوامبر (22 تا 25 آبان) با حضور گالري‌هايي از سراسر جهان ميزباني كرد. «گران پله» كه از مكان‌هاي تاريخي پاريس شمرده مي‌شود چهره‌هاي كليدي جامعه عكاسي جهان را در هجدهمين دوره اين رخداد گردهم آورده بود.
امسال 169 گالري در پاريس فوتو حضور داشتند و گالري راه ابريشم با مديريت آناهيتا قباييان نيز به عنوان تنها موسسه هنري ايراني حاضر در اين رويداد، معرفي هشت هنرمند عكاس ايراني يعني كاوه و هنگامه گلستان، شادي قديريان، بابك كاظمي، تهمينه منزوي، بهنام صديقي، بيژن صفوري و جلال سپهر را در اين دوره در دستور كار قرار داده بود.
راه‌ ابريشم كه يكي از گالري‌هاي تخصصي عكاسي در ايران شمرده مي‌شود، امسال براي پنجمين بار در پاريس فوتو حضور داشت و چنان كه از سوي مدير اين گالري عنوان شد، قصد داشت مخاطبان خود را در معرض بهترين عكاسي‌هاي ايران قرار داده و بازه گسترده هنري و جلوه‌هاي بصري ايران را ترويج و توجه بازديدكنندگان را به آثار تعدادي از برجسته‌ترين و شناخته شده‌ترين عكاسان ايراني در كنار آثاري از هنرمندان نوظهور و خوش‌آتيه ايران در يكي از مهم‌ترين رخدادهاي فرهنگي و هنري جهان جلب كند. اين هشت هنرمند هر يك با نگاه و برداشت منحصر به فرد خود از دنياي پيرامون، تصويري صميمي و محبوب از ايران را در اين رويداد ارايه كردند و منظور از انتخاب آنان ارايه زاويه ديدي متفاوت از ايران بوده كه عموما در رسانه‌ها و مطبوعات غربي مورد توجه قرارنگرفته است.

پاريس فوتو به دليل شهرت خود در زمينه برنامه‌هاي نو‌آورانه، يكي از رخدادهاي هنري كليدي براي مجموعه‌دارها و متخصصان دنياي هنر و همچنين علاقه‌مندان به عكاسي است. اين رويداد چهره‌هاي تاثيرگذار در جامعه هنري جهاني را درقالب گفتمان، مصاحبه، مناظره و نمايش گرد هم جمع مي‌كند. پاريس فوتو همچنين با همكاري Aperture Foundation جايزه‌يي با عنوان جايزه كتاب سال پاريس در نظر گرفته كه در راستاي نقش در حال گسترش و تحول كتاب عكس در هنر عكاسي اعطا مي‌شود. دسته‌بندي‌هاي اين جايزه شامل نخستين كتاب عكس، كتاب عكس سال و كاتالوگ سال است. «پرايوت كالكشن» پاريس فوتو 2014 بازديدكنندگان را با نقش پيشگامانه مجموعه‌داران خصوصي كه با شور و شوق و پشتكار خود به جمع‌آوري شاهكارهاي هنري و توسعه روش‌هاي هنري جديد پرداخته‌اند، آشنا كرد و در «ريسنت آكويسيشنز» مجموعه‌هاي جديد ارايه شده از سوي موسسات بين‌المللي به نمايش درآمدند. اوپن بوك اين رويداد نيز به نقش كتاب عكس در تاريخچه اين مديوم اختصاص داشت.

نمايشگاه‌هاي پاريس فوتو در يك نگاه

پاريس فوتوي هجدهم در بخش نمايشگاهي ميزبان مجموعه‌هاي مختلفي از آثار عكاسي شد. يكي از اين نمايشگاه‌ها مجموعه عكاسي «الكازي» با كيوريتوري «رهاب آلنا» بود. بيش از 30 سال است كه ابراهيم الكازي مشغول جمع‌آوري عكس‌هاي مربوط به قرن 19 و 20 ميلادي بوده و اكنون اين مجموعه داراي بيش از 90 هزار عكس است كه توسط بنياد الكازي در دهلي نو نگهداري مي‌شود. منتخبي از پرتره‌ها، مطالعات استوديويي و نمونه‌هاي نمادين ديگري از جنوب آسيا براي نخستين بار در اين نمايشگاه در پاريس به نمايش گذاشته شدند.
 موسسه «جي. پي. مورگان» نيز با منتخبي از عكس‌هاي مجموعه هنري خود، پنجاه و پنجمين سال فعاليتش را در پاريس فوتو جشن گرفت. اين عكس‌ها توسط «ليزا. ك. ارف» كه خود مدير و كيوريتور اين مجموعه است انتخاب شده بودند و نگاهي پانوراميك به پنج دهه فعاليت در زمينه جمع‌آوري عكس توسط يكي از بزرگ‌ترين مجموعه‌هاي مشاركتي را ارايه كردند. اين مجموعه در سال 1959 و توسط ديويد راكفلر ايجاد شده و در حال حاضر بيش از 30 هزار اثر هنري در 450 دفتر در سراسر دنيا در حال نمايش دارد. اين مجموعه با در اختيار داشتن بيش از 6000 عكس و آثار هنري در زمينه‌هاي تاريخي و معاصر، همواره تاكيد ويژه‌يي بر هنر عكاسي داشته است.
موزه هنرهاي مدرن نيويورك امسال نمايشگاهي با محوريت عكاسي امريكايي در سال‌هاي 2013 و 2014 را در پاريس فوتو پيش روي عموم گذاشت. اين موزه از سال 1930 و پيش از تاسيس دپارتمان عكاسي آن در سال 1940 مشغول جمع‌آوري آثار هنري عكاسي بوده و آثار هنرمندان تراز اول عكاسي نظير «واكر ايوانز»، «ادوارد وستون» و «لازلو موهويي ناگي» را جمع‌آوري كرده است.
«لايكا» هم كه از حاميان رسمي برنامه‌هاي پاريس فوتو 2014 بود آثار «فرانسيس فونتين» را با عنوان« SILENZIO! » در قالب تجليلي از سينما از دهه 40 ميلادي به نمايش گذاشت.
مجموعه‌يي از عكاسي حيات وحش نيز در بخش نمايشگاهي هجدهمين پاريس فوتو ارايه شد كه به نمايش آثاري در رابطه با حيات وحش و نشانه‌هاي فرهنگي معاصر آن مي‌پرداخت. «بي.‌ام. دبليو رزيدنس» كه در سال 2011 بر اساس هدف مشترك بخش فرهنگ و هنر BMW   و muséeNicéphoreNiepce  براي حمايت از عكاسي معاصر و انتشار آن براي عموم ايجاد شده، هر ساله پس از بررسي و انتخاب از ميان آثار فراخوان داده شده، از پروژه يك هنرمند جوان در مديوم عكاسي حيات وحش حمايت و پشتيباني مي‌كنند.
«جورجيو آرماني» هم به عنوان شريك رسمي پاريس فوتو از سال 2011، پنجمين نمايشگاه «ACQUA » را با تمركز بر موضوع آب در عكاسي برگزار كرد. اين نمايشگاه آثار هنرمنداني چون «دبرا بلومفيلد»، «مي‌روويتز»، «ترنت پاركه»، «فوكودو دزوويريا»، «گارسيا ساكو» و «اليسون روسيتر» را با موضوع آب در عكاسي در اين رويداد به نمايش درآورد.
و بالاخره «آمانا» حامي جايزه كتاب عكس پاريس فوتو هم در اين رويداد عكس‌هاي هنرمند ژاپني «هيروشي سوگيموتو» را كه به سوژه‌هايي درحال پوسيدن و از بين رفتن به عنوان نمادي از افول تمدن مدرن اختصاص دارد به نمايش گذاشت.

اوپن بوك و پلات فرم هجدهمين پاريس فوتو

نمايشگاه اوپن بوك منتخبي از كتاب‌هاي هنرمندان را كه از دهه 60 ميلادي تاكنون و با تمركز بر موضوع مديوم عكاسي به چاپ رسيده‌اند به نمايش گذاشت. با انتشار كتاب Twenty Sixth Gasoline “ Station “ توسط هنرمند امريكايي «ادوارد روشا» در سال 1963، سبكي نو در كتاب‌ها به وجود آمد كه زاييده جنبش‌هاي هنري مفهومي و مينيماليستي دهه‌هاي 60 و 70 ميلادي بود. در ميان اين كتاب‌ها، بازتوليد عكس‌ها توسط تعداد زيادي از هنرمندان نظير «اندي وارهول»، «كريستيان بلتانسكي»، «جان بالدساري»، «هانس پيتر فلدمان» و... داراي حق انحصاري شدند و اين رويه در طول دهه 80 ميلادي توسط هنرمندان و عكاسان معاصر نظير «ريچارد پرينس»، «سوفي كال»، «ولفگانگ تيلمانز»، «روني هورن» و «بوريس ميخايلف» ‌دنبال شد.

هجدهمين دوره پاريس فوتو در يك نگاه پلات‌فرمي مبتني بر گفتمان «عكاسي امروز» با هدف ايجاد محلي براي مباحثه و مناظره پيرامون چشم‌انداز‌هاي عكاسي و حوزه‌هاي تحت پوشش و در حال تغيير آن را دنبال مي‌كرد و در مدت زمان چهار روزه اين رويداد، فرصتي منحصر به فرد براي عموم ايجاد شد تا در سخنراني‌ها، گفتمان‌ها و بيانيه‌هاي هنرمندان برجسته، تاريخدانان و نويسندگان سرشناس، وبلاگ نويسان جوان، عكاسان و محققان و با موضوع عكاسي امروز مشاركت كنند.