چه ضرورتي بود بحث رفراندوم را مطرح كنند؟
پيشنهاد اخير حسن روحاني مبني بر استفاده از ظرفيت اصل 59 قانون اساسي و برگزاري همه‌پرسي براي حل و فصل مسائل مورد اختلاف در روزهاي اخير حواشي بسياري به همراه داشته است. بسياري از فعالان سياسي در هر دو جريان اصولگرا و اصلاح‌طلب از اين پيشنهاد انتقاد كردند. پيش از همه عباسعلي كدخدايي، سخنگوي شوراي نگهبان اين پيشنهاد را غيركارشناسي توصيف كرد. نجات‌الله ابراهيميان، همكار حقوقدان او در شوراي نگهبان اما نظر ديگري داشت و گفت: «همه‌پرسي ظرفيتي است كه در قانون اساسي پيش‌بيني شده و از اين منظر اشكال حقوقي به پيشنهاد رييس‌جمهوري نمي‌گيرد اما بايد روشن شود منظور از همه‌پرسي در چه موردي
است.»
خطباي جمعه نيز در اين باره سكوت نكرده و انتقادات تندي را طرح كردند. به عنوان مثال آيت‌الله علم‌الهدي، امام جمعه مشهد ضمن انتقاد از طرح موضوع همه‌پرسي گفته بود: «در اين سيل چندميليوني كه در حمايت از نظام برخاستند و در اين سيل جمعيت كه عكس رهبري در دست‌شان است، اين حرف را مي‌زنيد، مي‌دانيد چه در ذهن‌ها تداعي مي‌شود؛ اينكه شما طرفدار مردم‌سالاري سكولار هستيد، نه مردم‌سالاري ديني.» او تنها امام جمعه منتقد به رفراندوم نبود. قبل از او احمد خاتمي گفته بود: «بنده به شبكه دولتي ضداسلامي، ضدايراني و ضدانقلاب فراري كه دلخوش به برخي اظهارنظرها شده‌اند مي‌گويم كه آنها هرگز به آرزوي خود براي رفراندوم و همه‌پرسي عمومي نخواهند رسيد.»
سيد‌ابراهيم رييسي، رقيب روحاني در انتخابات اخير نيز از پيشنهاد رفراندوم گلايه كرده و آن را دميدن در آتش تفرقه ميان جريان‌ها و جناح‌ها دانست.
حميدرضا ترقي، عضو شوراي مركزي حزب موتلفه اسلامي نيز در انتقاد از پيشنهاد روحاني گفت: «خستگان سياسي رفراندوم‌هاي طبيعي و مكرر مردم را نمي‌بينند و با طرح اين مسائل خوراك براي بيگانگان ايجاد مي‌كنند.»
روحاني براي دومين بار در طول دوران رياست‌جمهوري خود پيشنهاد داد كه از ظرفيت اصل 59 براي حل مسائل مورد اختلاف استفاده شود اما برخي فعالان سياسي حتي از جناح حامي او، اين ايده را مصداق فرافكني دانستند. به عنوان مثال غلامحسين كرباسچي، دبيركل حزب كارگزاران با اشاره به مبهم بودن اين پيشنهاد، گفت: «بايد گفته شود كه چه موقع و كجا مي‌توان و بايد از اين ابزار استفاده كرد.» او همچنين تاكيد كرد بهتر است رييس‌جمهور از اختيارات خود استفاده كند.
محمد غرضي، وزير دولت سازندگي نيز با ايده روحاني موافق نيست و همه‌پرسي طرح شده از سوي مسوولان را مضر مي‌داند. او معتقد است «پشت ذهن آقاي روحاني براي برگزاري رفراندوم جز اين نيست كه گروهي بر گروه ديگر غالب شود.»
حسين كمالي، دبيركل حزب اسلامي كار نيز گفته بود: ««نظرخواهي كردن در مراجعه به آراي عمومي نكته بسيار مثبتي است و اين ظرفيتي است كه قانون اساسي براي راي و نظر مردم قائل شده و نمي‌توان در آن ترديد كرد. اما برخي اوقات ما از ظرفيت‌هاي قانوني موجود و آنچه مي‌توانيم انجام دهيم فاصله مي‌گيرم و غفلت مي‌كنيم كه در اين حالت رجوع كردن به رفراندوم صحيح نيست.»
از اظهارات ديروز علي مطهري مشخص شد كه او نيز در صف منتقدان به اين پيشنهاد قرار دارد. او برخورد نرم‌تري داشت اما گفت: «نفهميدم در شرايط فعلي چه ضرورتي بود كه اين موضوع را مطرح كردند. رفراندوم در مورد مسائل اعتقادي و ايدئولوژيك معني
ندارد.»
وي افزود: «ممكن است زماني ضرورتي درباره موضوعي كه راي مردم مي‌تواند موثر باشد، وجود داشته باشد. راجع به موضوعات مهم اگر دو سوم مجلس راي داده و رهبري هم تاييد كنند، اين امكان است ولي فعلا ضرورتي براي رفراندوم نيست و نهايتا اين راهي است كه قانون اساسي براي ما باز كرده اما اينكه امروز اين كار لازم باشد براي من روشن نيست.»
ناگفته نماند كه حرف‌هاي روحاني در مورد استفاده از ظرفيت‌هاي قانون اساسي از سوي برخي فعالان سياسي نيز مورد استقبال قرار گرفت. به عنوان نمونه عبدالواحد موسوي لاري گفته بود: «آنچه آقاي رييس‌جمهور مطرح كرد، يعني بهره‌گيري از يكي از ظرفيت‌هاي قانون اساسي براي مراجعه به افكار عمومي و دريافت نظرات مردم بسيار
مثبت است.»