سه نكته درباره حفاظت از درختان
حميد گشتاسب
1- ارزش‌هاي زيستي و اقتصادي درختان بيش از هر زمان ديگري در جهان روشن شده است. بر اساس يافته‌هاي يك تحقيق كه در امريكا انجام شده، يك درخت 50 ساله صرفا از منظر اقتصادي حدود 740 ميليون تومان ارزش دارد. اين در حالي است كه درختان از نظر زيستي هم واجد ارزش‌هاي فراواني‌اند. درختان از محيط زيست حمايت مي‌كنند، اكسيژن مي‌سازند، از فرسايش خاك جلوگيري مي‌كنند، به سيلاب‌ها اجازه پيشروي نمي‌دهند و ده‌ها ارزش زيستي ديگر كه غيرقابل كتمان‌اند. اينها منهاي ارزش‌هاي ذاتي درختان مانند چوب و مثمر بودن است. وقتي يك درخت اين همه ارزش دارد چطور ما اينقدر در برابر حفاظت از درختان بي‌تفاوتي نشان مي‌دهيم و رويشگاه‌هاي طبيعي‌مان را نابود مي‌كنيم. چه اينكه بسياري از اين درختان از لحاظ تاريخ تكاملي هم واجد ارزش‌اند.
2- به صرف كاشت يك درخت ما صاحب درخت نيستيم. درخت مثل يك موجود زنده نيازهاي خاص خودش را دارد. نيروهاي اداره‌هاي منابع طبيعي براي اين هفته زحمت مي‌كشند تعداد زيادي نهال را آماده مي‌كنند و در اختيار مردم مي‌گذارند. اما در كنار اين كار مردم نيازمند آموزش روش‌هاي صحيح كاشت و نگهداري از درختان هم هستند. انتخاب گونه‌هاي مناسب براي كاشت يكي از نكات مهم در زمينه درختكاري است كه نبايد از نظر دور بماند. درختان چون سرشت اكولوژيك خاصي دارند بايد براي هر منطقه گونه‌هاي مناسب انتخاب شود. مثلا به صرف اينكه رشد يك گونه رشد بهتري داشته باشد، نبايد اين گونه را در بين مردم توزيع كنيم. انتخاب گونه نكته مهمي است كه از عهده كارشناسان برمي‌آيد. اگر قرار است مردم را به مشاركت بگيريم در درجه اول بايد گونه‌هايي را در اختيارشان قرار دهيم كه با هر ناحيه و شهر همخواني و همزيستي مناسبي داشته باشد. مسلما وقتي گونه‌ها با ناحيه محل كاشت همزيستي داشته باشند نگهداري از آنها هم ساده‌تر است.
3- يكي از گام‌هاي مهمي كه براي حفاظت از جنگل‌ها برداشته شده تصويب قانون استراحت جنگل است. خيلي خرسندم كه در مدت مسووليتم به عنوان مديركل دفتر زيستگاه‌ها در دوره مديريت سابق سازمان حفاظت محيط زيست، موفق شديم لايحه استراحت جنگل را به مجلس تقديم كنيم كه با حمايت نمايندگان تصويب شد. معتقدم اين يكي از مصوبه‌هاي بسيار ارزشمند نظام جمهوري اسلامي است. هر چند اجراي همين قانون هم با موانعي روبه رو است اما اميدوارم كساني كه مسووليت دارند اجراي آن را جدي بگيرند. دولت هم بايد براي اجراي مناسب قانون حمايت كند. اگر حمايت مالي دولت پشتوانه اجراي اين قانون نباشد اجراي آن نه تنها راه به جايي نمي‌برد بلكه بازخورد منفي هم در پي خواهد داشت. زيرا دولت بايد بتواند حمايت‌هاي مالي پيش‌بيني شده در قانون را از بهره‌برداران انجام دهد.
استاد دانشكده محيط زيست