برجام مي‌ماند يا نه؟ مساله اين است
سايت پوليتيكو در اين باره مي‌نويسد: «شايد توافق هسته‌اي ايران دچار مرگ زودهنگام شود. دوستداران و مخالفان برجام مي‌گويند كه شايد روي كار آمدن پمپئو راه را براي دونالد ترامپ براي ترك برجام هموار سازد. توافقي كه امضاي باراك اوباما را بر پيشاني دارد و ترامپ آن را بدترين توافق تاريخ مي‌داند.» ترامپ در سخنان خود درباره اخراج ركس تيلرسون به اختلاف با وي درباره ايران اشاره كرد. تيلرسون ماه‌ها درباره برجام و تمايل ترامپ براي خروج از آن با رييس‌جمهور سر و كله زده بود اما به نظر مي‌رسد كه ترامپ و پمپئو درباره ايران نگاه نسبتا مشابهي دارند. پمپئو سال‌هاست كه يكي از تندترين چهره‌هاي ضدايراني در واشنگتن است. او حتي زماني كه نماينده كنگره بود هم به دنبال از بين بردن برجام بود. وي بارها و بارها با اين ادعا كه ايران در حال نابود كردن امريكا است خواهان برخورد جدي‌تر واشنگتن با تهران شده بود. مارك دووبيتز، از تحليلگران سياست خارجي امريكا كه البته نگاه‌هاي بسيار تندي به تهران نيز دارد پس از توييت دونالد ترامپ درباره اخراج وزير خارجه‌اش در‌اين‌باره نوشت: اگر فردي شك داشت كه ترامپ درباره ضرب‌الاجل 12 ماه مه درباره خروج از برجام چندان جدي نيست اكنون با انتخاب پمپئو به عنوان وزير خارجه جديد امريكا به يقين درباره جديت ترامپ رسيده است. تيلرسون هم شيفته ايران نبود. او هيچگاه تمايلي را كه سلف وي جان كري براي گفت‌وگوي مستقيم با ايران از خود نشان مي‌داد، نداشت. هيچگاه ديدار دو‌جانبه‌اي ميان وي و محمد جواد ظريف، همتاي ايراني‌اش رخ نداد. او از طرفداران متن برجام نيز بود اما به هزينه‌هاي خروج امريكا از اين توافق آگاه بود. وي مي‌دانست كه اين اقدام امريكا در چشم ديگر اعضاي برجام تا چه اندازه ناپسند است و سرسختانه به دنبال راه‌حلي مي‌گشت كه هم ترامپ را خشنود كند و هم منجر به خروج امريكا از برجام نشود. به همين دليل بود درحالي كه تيلرسون روز سه‌شنبه از سرنوشت خود آگاه شد، بريان هوك، مشاور ارشد وي راهي وين شد تا در جلسه كميسيون مشترك كه روز جمعه در پايتخت اتريش برگزار مي‌شود، شركت كند. وي پيش از جلسه عمومي با حضور هيات ايران و هيات‌هاي 1+5 با نمايندگان تروييكاي اروپايي و اتحاديه اروپا درباره رويكرد ترامپ به برجام گفت‌وگو خواهد كرد. تيم تيلرسون تمام تلاش خود را از اواسط ماه ژانويه كه ترامپ ضرب‌الاجل 12 ماه مه را اعلام كرده بود به كار گرفت تا با همكاري اروپا ترامپ را متقاعد به حفظ برجام كند. اروپايي‌ها همزمان با آنكه اعتقاد دارند خروج امريكا از برجام مي‌تواند بحران غيرضروري را در حوزه سياست خارجي ايجاد كند اما مي‌گويند كه عملي كردن درخواست‌هاي ترامپ هم غيرممكن است چرا كه آنها خواهان حفظ توافق فعلي هستند و بازگشايي دوباره اين پرونده ممكن نيست.
اين استدلال‌هاي اروپايي‌ها ترامپ را وادار به عقب‌نشيني نكرده و به عنوان مثال چهره‌اي مانند مارك دوبوويتز اعتقاد دارد كه انتصاب پمپئو به عنوان وزير خارجه فشار بيشتري را بر اروپايي‌ها براي رسيدن به توافقي فراآتلانتيكي با امريكا براي اصلاح برجام وارد خواهد كرد. با اين وجود تعداد ديگري از تحليلگران نيز معتقد هستند كه اخراج تيلرسون مي‌تواند اروپايي‌ها را متقاعد كند كه ترامپ به هيچ‌وجه براي باقي ماندن در برجام متقاعد نخواهد شد و دليلي وجود ندارد كه با اعمال فشار بيشتر بر تهران در اين حوزه، صبر ايران را نيز لبريز كنند. يك مقام ارشد دولت اوباما در اين باره به پوليتيكو مي‌گويد: اروپايي‌ها اكنون نوشته‌هاي روي ديوار را مي‌خوانند و به اين قطعيت رسيده‌اند كه ترامپ قطعا به دنبال خروج از برجام است لذا تلاش چنداني براي اصلاح توافق هسته‌اي با ايران به گونه‌اي كه طبق ميل امريكا شود، نخواهند كرد. يك مقام غربي كه اخيرا نيز گفت‌وگويي با مقام‌هاي ايران داشته در اين باره به پوليتيكو مي‌گويد: ايران به اين نتيجه رسيده است كه ترامپ تمايلي به باقي ماندن در برجام ندارد و درخواست‌هاي جديد رييس‌جمهور امريكا براي تعمير توافق هسته‌اي موجود را هم چندان جدي تلقي نمي‌كنند. ايراني‌ها اعتقاد دارند كه اگر مذاكرات ميان اروپا و امريكا در اين زمينه به شكست منتهي شود، ترامپ سايرين را مقصر خواهد شناخت و تاكنون نيز بارها اعلام كرده كه اگر امريكا تحريم‌هاي هسته‌اي خود را بازگرداند، عملا توافق هسته‌اي را بي‌معني كرده است. ايراني‌ها به اندازه‌اي در مورد تحقق اين سناريو اطمينان دارند كه در حال بررسي جدي سناريوهاي خود هنگام خروج امريكا از برجام هستند. سناريوهايي كه مي‌تواند شامل از سر گرفتن بخش‌هايي از برنامه‌هاي هسته‌اي اين كشور باشد. با وجود حضور پمپئو در جامه جديدتري در كابينه كه مي‌تواند تهديد مستقيم‌تري براي برجام به حساب آيد اما يك نگاه خوشبينانه نيز مي‌گويد كه هنوز هم نجات دادن برجام ممكن است. جيم متيس، وزير دفاع و ژنرال مك مستر، مشاور امنيت ملي با تيلرسون براي حفظ برجام همعقيده هستند هرچند برخي منابع مي‌گويند جايگاه مك مستر نيز از چنان ايمني‌اي برخوردار نيست. زماني كه پوليتيكو از يك عضو سابق غربي حاضر در مذاكرات هسته‌اي با ايران سوال مي‌كند تغييرات در كابينه ترامپ چه تاثيري بر سرنوشت برجام خواهد داشت، وي با تبسم مي‌گويد: پاسخ اين است كه نمي‌دانم. هيچ‌كس نمي‌داند كه در ذهن ترامپ چه مي‌گذرد. شايد همه‌چيز به اين بستگي داشته باشد كه وي صبح روز 12 ماه مه از چه دنده‌اي از خواب برخيزد.