شهاب شهسواري
رسانه‌ها دوشنبه‌شب خبر دادند كه مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا، يك هفته مانده به پايان دوره‌اش، قصد دارد ادعاهاي تازه‌اي در مورد «ارتباط جمهوري اسلامي ايران با القاعده» را افشا كند. مايك پمپئو كه يكي از اصلي‌ترين ستون‌هاي سياست فشارحداكثري امريكا عليه جمهوري اسلامي ايران بود، در روزهاي پاياني كارش در وزارت خارجه، فهرستي بلند بالا از اقداماتي را كه قصد داشت در صورت استمرار رياست‌جمهوري ترامپ در دوره بعدي عليه كشورهاي مخالف سياست‌هاي امپرياليستي امريكا انجام دهد، به صورت فشرده اجرايي مي‌كند. قرار دادن گروه انصارالله يمن در فهرست گروه‌هاي تروريستي خارجي، بازگرداندن دولت كوبا به فهرست دولت‌هاي حامي تروريست و حالا مطرح كردن ادعا كهنه و نخ‌نماي ارتباط ايران با القاعده، تازه‌ترين اقدام‌هاي پمپئو براي آزار دولت‌ها و گروه‌هاي مخالف سياست‌هاي سلطه‌طلبانه امريكا در جهان است. اقدام‌هاي اينچنيني از سوي مايك پمپئوِ، غيرقابل پيش‌بيني نبود. او از روزهاي ابتدايي كارش در دولت دونالد ترامپ، تلاش شديد خود براي تخريب روابط امريكا با كوبا، حمايت از جنايات ائتلاف تحت رهبري عربستان سعودي عليه مردم يمن و بهانه‌تراشي براي استفاده از زور عليه جمهوري اسلامي ايران را آغاز كرده‌بود. روز سه‌شنبه، بعد از اعلام خبر قصد پمپئو براي اتهام‌زني واهي به ايران، او با انتشار پيام‌هايي در شبكه اجتماعي توييتر، مدعي شد كه عادي‌سازي روابط ميان امريكا و ايران امكان‌پذير نيست و «پيدا كردن يك تك‌شاخ از پيدا كردن ميانه‌رو در رژيم ايران ساده‌تر است.» او با انتشار تصاويري از سياستمداران و فرماندهان ايراني از جمله رهبر انقلاب، رييس‌جمهور، وزير امور خارجه و فرمانده سپاه قدس، نوشت: «اين افراد امريكا و اسراييل را به صورت روزانه تهديد مي‌كنند.» او با استفاده از هشتگ «توافق بد بدتر از عدم توافق است» نوشت: «موشك‌ها و نقش ايران در ترور را ناديده مي‌گرفتند و راه رژيم را براي رسيدن به بمب اتم باز مي‌كردند، ما رو در روي آنها ايستاديم.» اين پيام‌ها، پيش زمينه‌اي بود براي سخنراني برنامه‌ريزي شده مايك پمپئو در باشگاه ملي خبرنگاران كه به نوشته رويترز، در آن از اسناد جديد ادعايي در مورد رابطه ايران و القاعده رونمايي كرد.
دستاويز‌هاي جنگ‌طلبانه
موضوع مبارزه با گروه تروريستي القاعده، يكي از اصلي‌ترين دستاويز‌هاي جنگ‌طلبان در امريكا براي آتش‌افروزي در منطقه خاورميانه از دو دهه پيش تاكنون است. تصويب قانون مجوز استفاده از نيروي نظامي توسط كنگره امريكا پس از حملات تروريستي ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، اين مجوز را به دولت مي‌داد تا عليه گروه‌هاي شبه‌نظامي كه با القاعده و طالبان به عنوان عاملان اقدام تروريستي همكاري مي‌كنند، اقدام نظامي انجام دهد. بعد از حمله امريكا به افغانستان، دومين هدفي كه بر اساس اين قانون انتخاب شد، عراق بود. با وجود تلاش‌هاي دولت جورج بوش براي سندسازي در مورد همكاري دولت وقت عراق با القاعده، نهايتا آژانس اطلاعات مركزي امريكا، دوسال بعد از اقدام نظامي غيرقانوني امريكا در عراق، در گزارشي به سنا خبر داد كه اساسا هيچ سندي در مورد رابطه دولت عراق با القاعده يا حضور اين گروه در عراق وجود ندارد. تصادفا در اين گزارش هم چيزي نمانده‌بود كه ايران عامل اقدام نظامي دولت بوش عليه عراق معرفي شود؛ در آن دوران نهادهاي اطلاعاتي امريكايي مدعي شده‌بودند كه جمهوري اسلامي ايران با نفوذ اطلاعاتي در يك گروه اپوزيسيون عراقي به نام كنگره ملي عراق، امريكا را در مورد رابطه بغداد با القاعده فريب داده است!
كميسيون تحقيق در مورد حملات يازده سپتامبر در گزارش نهايي خود، اشاره كوتاهي به مداركي در مورد تلاش‌هاي گروه القاعده براي تماس با ايران، كرده‌بود. در اين گزارش به سه تماس در سال‌هاي ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ اشاره شده است، اما نهايتا تاكيد مي‌كند كه كميته نتوانسته است هيچ ارتباط معناداري ميان القاعده و ايران پيدا كند. اين گزارش براي مدتي كوتاه، اظهارات ضدايراني توسط سياستمداران تندرو را خاموش كرد. تصميم دولت امريكا به محرمانه ماندن بخشي از گزارش كه مربوط به ارتباط مستقيم برخي از درباريان عربستان سعودي با حملات يازده سپتامبر بود نيز باعث انتقادهاي شديدي در ميان برخي سياستمداران امريكايي شد.
سوءاستفاده‌ها از مجوز كنگره
مجوز كنگره براي استفاده از نيروي نظامي بدون راي كنگره در واكنش به حملات يازده سپتامبر، از زمان جنگ عراق تاكنون بارها و بارها توسط دولت ايالات متحده امريكا چه در دوران جورج بوش، چه در دوران باراك اوباما و چه در دوران دونالد ترامپ، مورد سوءاستفاده قوه مجريه امريكا قرار گرفته است. هر سه دولت با توسل به اين قانون خود را مجاز به حبس و شكنجه غيرقانوني و بدون محاكمه افراد غيرامريكايي در زندان‌هاي بدنام ابوغريب و گوانتانامو و تعداد زيادي از بازداشتگاه‌هاي غيرقانوني محرمانه CIA در نقاط مختلف امريكا مي‌دانستند، تا جايي كه بعد از ۱۹ سال دولت امريكا هنوز تعداد از شهروندان خارجي را بدون هيچ اتهامي و حتي بدون حق محاكمه در زندان گوانتانامو در خاك كوبا (تحت اجاره دولت امريكا) نگهداري مي‌كند. دولت اوباما بر اساس اين قانون خود را مجاز مي‌دانست كه در يك عمليات گسترده نظامي در سراسر جهان، افراد منتخب را بدون محاكمه و دادگاه شناسايي و توسط پهپادهاي مسلح ترور كند. اختيارات وسيع اين قانون، سياستمداران ايران‌ستيز امريكايي را بارها به فكر استفاده از آن براي اقدام نظامي عليه ايران انداخت، اما تا به امروز، جنگ‌طلبان واشنگتن، هيچ دستاويز قانوني براي استفاده از اين مجوز عليه ايران پيدا نكرده‌اند.
دفترچه‌هاي بن‌لادن
مطرح كردن ادعاي ارتباط جمهوري اسلامي ايران با گروه تروريستي القاعده، يكي از اقداماتي بود كه مايك پمپئو در شش ماه ابتدايي آغاز كارش به عنوان رييس سازمان اطلاعات مركزي امريكا (CIA) انجام داد. قضيه از اين قرار بود كه سال ۲۰۱۱ تيم ترور امريكا براي شكار بن‌لادن، بعد از حمله به محل اقامت رهبر گروه تروريستي القاعده در ايبت‌آباد پاكستان و هلاكت او، حجم وسيعي از مدارك و اسناد از محل اقامت بن‌لادن كشف كردند. بخش عمده‌اي از اين اسناد تا سال ۲۰۱۷ محرمانه نزد دولت امريكا باقي مانده‌بود، اما مايك پمپئو، رييس آژانس اطلاعات مركزي امريكا تصميم گرفت ضمن خارج كردن اين اسناد از حالت محرمانه، يك انديشكده ضدايراني در واشنگتن را اجير كرد تا با استفاده از اين اسناد در مورد رابطه ميان ايران و القاعده سندسازي كنند. ارتباط ميان ايران و القاعده، يكي از موضوعاتي بود كه از همان روزهاي ابتدايي حملات يازده سپتامبر، از سوي برخي جناح‌هاي سياسي در امريكا مطرح مي‌شد. بعدها اعلام خبر بازداشت رهبران القاعده كه از جنگ در افغانستان به خاك ايران فرار كرده‌بودند، دستاويزي براي اتهام‌زني در مورد همكاري ايران با اين گروه تروريستي شد. بخشي از مداركي كه توسط گروهك تحريم‌شده «بنياد دفاع از دموكراسي‌ها (FDD)» از اسناد بن‌لادن گزينش و به عنوان سند همكاري ايران با القاعده منتشر شده است، بازگويي همان روايت تلاش القاعده براي فرار از جنگ در افغانستان و پناه‌بردن و بازداشت شدن اعضايش در ايران است.
دروغ‌هاي بزرگ
يك سال بعد از انتشار اسناد گزينشي توسط بنياد دفاع از دموكراسي‌ها و ادعاي اين گروه مبني بر اثبات همكاري ايران با القاعده، نلي لحود، پژوهشگر انديشكده امريكاي نو، با انتشار گزارشي تفصيلي از مطالعاتش در ۴۷۰ هزار سند منتشر شده از بن‌لادن، خبر داد كه با وجود ادعاي رييس وقت سيا و انديشكده FDD در هيچ يك از اين اسناد ارتباط معناداري ميان ايران و القاعده كشف نكرده است. نلي لحود در مصاحبه با PRI مي‌گويد: «سه دولت معمولا به حمايت از القاعده متهم مي‌شوند: ايران، عربستان سعودي و پاكستان. واقعيت اين است كه هر ادعايي در اين مورد بايد با دقت تمام بررسي و راستي‌آزمايي شود، چرا كه القاعده در حقيقت اساسا مشروعيت دولت ملت‌ها در نظام جهاني را قبول ندارد و به ويژه دولت‌هاي كشورهايي با اكثريت مسلمان را غيرمشروع تلقي مي‌كند.» اين پژوهشگر ادامه مي‌دهد: «ترديدي وجود ندارد كه القاعده اساسا ايران را يك دشمن تلقي مي‌كند. واژه غدر به معناي خيانتكارانه را القاعده به صورت ويژه براي توصيف دولت ايران به كار مي‌برد.» لحود با اشاره با ادعاهايي كه در مورد عبور و مرور نيروهاي القاعده از خاك ايران مطرح مي‌شود مي‌گويد: «يك نكته جالب اين است كه در يك سند به صورت مشخص ذكر شده است كه نيروها موظف شده‌اند يك سري تعهدات ديني بدهند كه در صورت بازداشت در خاك دشمن، كه اينجا به نظر مي‌رسد اشاره به ايران باشد، دست به انتحار بزنند.»
نفر دوم القاعده
رشته اتهام‌هاي واهي به تهران در مورد حمايت از رهبران القاعده، بار ديگر مهرماه امسال با انتشار گزارشي از سوي رسانه‌هاي اسراييلي، از سر گرفته‌شد. نيويورك تايمز به نقل از منابع امنيتي در اسراييل نوشته‌بود كه عبدالله احمد عبدالله، نفر دوم القاعده و عامل بمب‌گذاري‌ها در مقابل سفارت‌هاي امريكا در كنيا و تانزانيا كه سال ۱۹۹۸ رخ داده‌بود، توسط ماموران اسراييلي در تهران ترور شده است. بر اساس گزارش اين رسانه‌ها فردي كه تابستان امسال به عنوان يك استاد دانشگاه خارجي در تهران هدف قتل قرار گرفته است، در واقع پدر عروس اسامه بن‌لادن است كه با نام مستعار ابومحمد المصري، در ايران زندگي مي‌كرد. سعيد خطيب‌زاده سخنگوي وزارت امور خارجه ايران در واكنش به اين ادعا گفته‌بود: «واشنگتن و تل‌آويو هر از چند گاهي براي شانه خالي كردن از مسووليت اقدامات جنايت‌بار اين گروه و ديگر گروه‌هاي تروريستي در منطقه، تلاش مي‌كنند با دروغ‌پردازي و درز اطلاعات ساختگي به رسانه‌ها، ايران را مرتبط با چنين گروه‌هايي به تصوير بكشند.»
وكلا چه مي‌گويند؟
مايك پمپئو، يك سال و نيم پيش، زماني كه از رياست سيا به وزارت خارجه منتقل شده‌بود، در مقابل سوال نمايندگان كنگره امريكا كه آيا ادعاهايش در مورد رابطه ايران با القاعده مي‌تواند بهانه‌اي براي جنگ‌افروزي با ايران باشد، گفته‌بود كه «بهتر است پاسخ به اين سوال را به وكلا بسپاريم.» او در اين جلسه در واكنش به گمانه‌زني نمايندگان در مورد قصد اقدام نظامي عليه ايران به بهانه ارتباط با القاعده گفته‌بود: «موضوع ارتباط ايران با القاعده كاملا واقعي است، آنها اجازه استفاده از سرزمين‌شان را به القاعده داده‌اند.» بي‌جواب گذاشتن اين سوال در همان جلسه هم از ديد نمايندگان كنگره غيرقابل قبول تلقي شد. رند پل، سناتور جمهوري‌خواه در واكنش به پاسخ پمپئو گفت: «اگر مي‌خواهي با ايران بجنگي اول بايد از ما اجازه بگيري. قانون اساسي امريكا بر اين اساس نگاشته‌شده است، نه بر اساس اينكه خب ببينيم وكلا چه مي‌گويند.» اسكات اندرسون، پژوهشگر انديشكده بروكينگز و وكيل وزارت خارجه در دوران اوباما به راديو عمومي بين‌الملل امريكا (PRI) مي‌گويد: «استدلال‌هاي دولت بر اساس قانون مجوز استفاده از نيروي نظامي كه بعد از يازده سپتامبر تصويب شد بسيار وسيع و متنوع است، هر بار اين استدلال‌ها به اهداف و مقاصدي كه دولتمردان وقت دنبال مي‌كنند بستگي پيدا مي‌كند.» اين حقوقدان تاكيد مي‌كند: «در هر صورت بر اساس نص اين قانون هدفي كه عليه آن از نيروي نظامي استفاده مي‌شود، مي‌بايست يك بازيگر غيردولتي باشد كه در همراهي با القاعده و طالبان مستقيما در حال جنگ با ايالات متحده امريكا باشد. يعني اينكه نخست عملا بايد به ايالات متحده امريكا اعلان جنگ كرده‌باشد و در حال حمله به امريكا باشد و دوم اينكه مستقيما در هماهنگي و همكاري با القاعده و طالبان اين كار را انجام دهد، حالا ممكن است اين همكاري ايدئولوژيك باشد و نه همكاري فيزيكي. در موردي اين استدلال به گروه‌هايي مانند داعش كه تصور مي‌شود از دل القاعده بيرون آمده‌باشند هم بسط داده‌شده است.» اسكات اندرسون ادامه مي‌دهد: «اما [ادعاي] ارتباط ايران با القاعده، اساسا در اين تعاريف نمي‌گنجد.» اين وكيل معتقد است: «اگر قرار باشد از اين مجوز براي جنگ با ايران استفاده شود، بايد متن قانون و تمامي نظريه‌هاي حقوقي را كه در توجيه آن بنا شده‌اند، با تفاسيري كاملا بسيط گسترده كرد.»
تروريست همين‌جاست
مارك فيتزپاتريك، پژوهشگر انديشكده انستيتو بين‌المللي مطالعات استراتژيك، در واكنش به اقدام‌هاي اخير دولت امريكا در روزهاي پاياني دولت دونالد ترامپ براي مطرح كردن ادعاهاي جديد در مورد ارتباطات تروريستي، با اشاره به هجوم اخير هواداران دونالد ترامپ به كنگره امريكا مي‌نويسد: «دولت ترامپ-پمپئو با از دست دادن روحيه، بدون هيچگونه دستاويزي، كشورهاي و گروه‌ها را به تروريسم متهم مي‌كند. تهديد واقعي تروريسم در ايالات متحده امريكا، امروز از درون حزب جمهوري‌خواه بيرون مي‌آيد.»
وضعيت فجيع ديپلماسي
همزمان با اتهام‌زني‌ها و اقدامات خصمانه پمپئو عليه كشورهاي ديگر جهان، دستگاه سياست خارجي امريكا در پي شورش‌هاي اخير در پايتخت اين كشور عملا به حالت نيمه تعطيل در آمده است. مايك پنس، معاون رييس‌جمهور امريكا قرار بود هفته آخر اين دولت را در آخرين ماموريت خارجي خود به سفري طولاني به اروپا، فلسطين اشغالي و عربستان سعودي بگذراند. مايك پمپئو هم قرار بود به جمهوري لوكزامبورگ سفر كند تا با همتاي لوكزامبورگي خود ديدار كند. همه اين سفر‌ها اما به دليل شرايط اضطراري در آخرين هفته رياست‌جمهوري ترامپ لغو شدند هر چند سفر امروز مايك پمپئو به بروكسل، همچنان برقرار است، اما سفر به لوكزامبورگ به دليل اظهارات وزير خارجه اين كشور در مورد «جنايتكار» بودن رييس‌جمهور امريكا لغو شده است. صبح سه‌شنبه، اقدام مايك پمپئو در بي‌پاسخ گذاشتن سوالات خبرنگاران در سخنراني‌اش در رسانه دولتي VOA و انتشار خبري در مورد معلق كردن يك خبرنگار اين رسانه دولتي به دليل تلاش براي پرسيدن سوالات انتقادي از وزيرخارجه، باعث اعتراض در ميان روزنامه‌نگاران امريكايي شد، تا جايي كه برخي از خبرنگاران خواهان لغو دعوت باشگاه ملي روزنامه‌نگاران از او براي سخنراني روز سه‌شنبه شدند. پيتر بيكر، خبرنگار نيويورك تايمز مي‌نويسد: «پمپئو در سخنراني‌اش از سانسور و خودكامگي در خارج انتقاد كرد، اما بلافاصله بعد از اين سخنراني خبرنگاري كه سعي كرد از او سوالي بپرسد، تنزل مقام يافت.» نيويورك‌تايمز در گزارشي مي‌نويسد كه كارمندان وزارت خارجه امريكا و ديپلمات‌هاي ارشد كشورهاي متحد امريكا، از اينكه مايك پمپئو نه تنها حاضر به محكوم كردن حمايت رييس‌جمهور از حمله به كنگره نشده است، به‌شدت عصباني هستند. اين روزنامه به طومارهاي اعتراضي عليه وزير خارجه اشاره مي‌كند كه در طول هفته‌هاي گذشته در ميان كارمندان وزارت خارجه امريكا دست به دست مي‌شوند و رفتار او را در حمايت از شورش هواداران ترامپ و ادعاي «انتقال قدرت مسالمت‌آميز به دور دوم رياست‌جمهوري ترامپ» محكوم مي‌كنند.
ادعاي مايك پمپئو در سخنراني باشگاه ملي روزنامه‌نگاران:
ايران به خانه جديد القاعده بدل شده است
عصر سه‌شنبه، مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا، در سخنراني خود در باشگاه ملي روزنامه‌نگاران امريكا در اظهاراتي ضدايراني، ادعاهايي واهي در مورد ارتباط ايران با گروه‌هاي تروريستي مطرح كرد. او با اشاره به گزارش‌هاي رسانه‌هاي غربي در مورد ترور فردي در ايران به نام ابومحمد المصري، مدعي شد كه اين فرد نفر دوم گروه تروريستي القاعده است و حضور او در ايران تصادفي نبوده، بلكه نشانه دوستي و نزديكي ايران و گروه تروريستي القاعده است. او در ادامه اتهام‌زني‌هاي تكراري و واهي خود گفت كه از زمان حمله امريكا به افغانستان، صدها تروريست القاعده به ايران پناه برده‌اند و تحت حمايت جمهوري اسلامي ايران به هدايت عمليات در سراسر جهان مشغولند. پمپئو گفت: «برخلاف افغانستان كه القاعده در كوهستان‌ها پنهان مي‌شدند، اكنون در ايران تحت حفاظت دولت ايران فعاليت مي‌كنند.» او مدعي شد كه امضاي برجام، باعث شده است كه ايران حمايتش را از القاعده افزايش دهد. پمپئو مدعي شد كه ايران گذرنامه و هويت جعلي در اختيار تروريست‌هاي القاعده قرار مي‌دهد و معاونان ايمن الظواهري، رهبر القاعده در تهران زندگي مي‌كنند. او همچنين بار ديگر ادعاهاي مطرح شده را در اسناد ادعايي ارتباط ايران با القاعده تكرار كرد و مدعي شد كه جهان بايد «در مقابل همكاري شيعه و سني براي تروريسم» ايستادگي كند. او در اين سخنراني گفت كه پنج فرد را كه او دو تن از آنان را رهبران القاعده مستقر در ايران خواند به فهرست تحريم‌ها قرار داده است و همچنين گروهي با عنوان گردان‌هاي كرد القاعده را كه در مرزهاي غربي ايران با عراق فعاليت مي‌كنند را به عنوان يك گروه تحريم‌شده جديد معرفي كرد.
پيام تند ظريف خطاب به وزير خارجه امريكا
وزير امور خارجه كشورمان در واكنش به ادعاي بي‌اساس پمپئو در مرتبط كردن ايران با القاعده نوشت: از قرار دادن كوبا در ليست كشورهاي حامي تروريسم تا اسناد ساختگي خارج شده از طبقه‌بندي درمورد ايران؛ آقاي «ما دروغ مي‌گوييم، تقلب مي‌كنيم و مي‌دزديم» دوره فاجعه‌بار وزارت خارجه‌اش را با دروغ‌هاي جنگ‌طلبانه، به صورت رقت باري دارد به پايان مي‌برد. هيچ‌كس ديگر گول نمي‌خورد. تمام تروريست‌هاي 11 سپتامبر از (كشور) مقصد محبوب پمپئو در خاورميانه آمده بودند و هيچ كدام از ايران نبودند.