آقاي سفير، اجازه بدهيد به عنوان اولين سوال از شما بپرسم كه كره جنوبي چطور توانست نهايتا از تحريمهاي امريكا معافيت بگيرد؟
بلافاصله بعد از خروج امريكا از برجام در ماه «مه»، كره جنوبي مذاكراتش را با ايالات متحده آغاز كرد. به اين دليل كه ميدانستيم واردات نفت خام و ميعانات گازي شركتهاي كرهاي از ايران، براي آنها خيلي مهم است. بنابراين ما بايد اقدامات لازم را پيشبيني ميكرديم. پس از همان موقع فعاليتهايمان را شروع كرديم.
كشور شما پيش از اعلام معافيتها، حدود چهار ماه واردات نفت از ايران را متوقف كرده بود. آيا اين اقدام، بخشي از تلاشهاي كره جنوبي براي گرفتن معافيتهاي لازم به منظور ادامه واردات نفت از ايران بود؟
تصميم براي واردات نفت خام و ميعانات گازي از ايران به عهده شركتهاي خصوصي كرهاي است. بنابراين اتخاذ تصميم براي كاهش واردات نفت از ايران هم به عهده شركتهاي كرهاي بود. دولت كره، كنترل و نظارتي بر اين موضوع ندارد. هر چند انتخاب دولت كره (كاهش واردات نفت از ايران) نبود، اما بالاخره تدبيري بود براي گرفتن معافيتهاي آتي از تحريمها. دولت كره متوجه شد كه وارد نكردن نفت از ايران به ضرر شركتهاي كرهاي است. به همين دليل با دولت امريكا براي گرفتن معافيت بهطور مستمر وارد مذاكره شد.
مذاكرات براي گرفتن معافيت از دولت امريكا مشكل بود؟
من در مذاكرات حضور نداشتم، بنابراين جزيياتش را نميدانم. اما از همكارانم شنيدم كه اين بار مذاكرات نسبت به سال 2012 بسيار مشكل بوده است. ما در آن دوره هم توانسته بوديم از تحريمها معافيت بگيريم.
بعد از اخذ اين معافيت، كره جنوبي روزانه چه ميزان نفت از ايران وارد خواهد كرد؟
وزراي خارجه و خزانهداري امريكا گفتهاند كه به هشت كشور معافيت از تحريم ايران را دادهاند اما جزييات آن را اعلام نكردهاند. البته ممكن است وزارت خارجه كره جزييات اين معافيت را از امريكا گرفته باشد اما من هنوز نميتوانم به شما بگويم اين معافيتها دقيقا چطور است. نكته مهم اين است كه كره جنوبي توانسته ادامه تجارت بين ايران و كره را حفظ كند. اغلب رسانههاي كرهاي، مذاكرات كره جنوبي و امريكا براي دريافت معافيت از تحريمها را موفق ارزيابي كردهاند.
اين درست كه كره جنوبي توانسته است براي واردات نفت از ايران معافيت بگيرد. اما ايران مقدار زيادي پول در بانكهاي كره دارد كه حاصل فروش نفت خام و ميعانات گازي به اين كشور است. ميخواهم بدانم آيا شما توانستهايد براي استفاده ايران از اين پول و واردات كالاهاي كرهاي هم معافيت بگيريد؟ آيا ميتوانيد رقم اين پول را اعلام كنيد؟
بله، ما علاوه بر معافيت واردات نفت از ايران، معافيت استفاده از «وون» براي مبادلات مالي با ايران را هم گرفتهايم تا بتوانيم با استفاده از سيستم پرداخت با واحد پول كشورمان (وون) تجارت بين دو كشور را ادامه دهيم. اما الان نميتوانم رقم دقيقي را به شما بگويم. ميدانم كه ايران، پول خيلي زيادي در حسابهاي كره دارد.
آن طور كه متوجه شدم، ايران تنها ميتواند با پول صادرات نفت، كالاي كرهاي به ايران بياورد و نميتواند آن پول را به ارز ديگري تبديل و وارد ايران كند، درست است؟
سيستم پرداخت بر اساس واحد «وون» به اين ترتيب است كه پول نفت در حسابهاي كره ميماند و پول كالاهاي كرهاي كه ايران ميخرد، از اين حساب پرداخت ميشود. اين پول امكان تبديل به ارز ديگري را ندارد و مستقيم به ايران پرداخت نميشود.
ايران با آن پول ميتواند هر كالايي از كره بخرد يا فقط ميتواند غذا و دارو وارد كند؟
ايران نميتواند كالاهايي كه در ليست تحريمهاست، خريداري كند اما غير از ليست تحريم، ساير كالاها از جمله غذا و دارو را ميتواند بخرد.
مثلا ايرانيها ميتوانند لوازم خانگي يا خودرو از كره جنوبي بخرند؟
بله، ايران ميتواند اين لوازم يا كالاهايي را كه در ليست تحريم نباشد خريداري كند.
آقاي سفير، فكر ميكنم حجم صادرات كره جنوبي به ايران زير يك درصد تجارت اين كشور و حجم صادراتش به امريكا حدود 12درصد است. متوجه ميشوم كه اين نسبت تجاري، چه الزاماتي براي كشور شما به وجود ميآورد. اما يكي از مهمترين وظايف يك سفير گسترش روابط كشور خودش با كشور محل ماموريتش است. شما براي توسعه روابط جمهوري كره و ايران در همين شرايط سخت چه برنامههايي داريد؟
با وجود اهميت روابط دو كشور حجم صادرات به ايران خيلي كم است. معتقدم با توجه به اهميت ايران در منطقه، سطح روابط بين دو كشور كره و ايران و پتانسيلهاي ايران، حجم تعاملات اقتصادي بين دو كشور بايد گسترش يابد. سياست خارجي دولت كره مبتني بر متنوعسازي روابط با كشورها (در عرصه بينالمللي) شكل گرفته است. متنوعسازي به معناي تقويت رابطه با كشورهاي قدرتمند نيست. به اين معناست كه بتوانيم روابطمان را با كشورهاي مختلف گسترش بدهيم. روابط با ايران بسيار مهم بوده و به همين دليل است كه ادامه مييابد. بعد از بازگشت تحريمها، نگراني من اين بود كه روابط ايران و كره قطع شود. همه كساني كه در كره هستند، ميدانند كه در حال حاضر روابط ايران با جامعه بينالملل خيلي سخت شده است. اما در عين حال همه ميدانند كه چه از نظر ژئوگرافي و چه از نظر ژئوپليتيك ايران چقدر كشور مهمي است. مردم كره از تاريخ غني ايران مطلع هستند. به طور مثال خيابان «تهران» در سئول را همه مردم كره ميشناسند. همچنين ميدانند كه چرا خياباني به نام «تهران» در سئول نامگذاري شده است.
پس مردم كره ميدانند كه ايران، با وجود تحريم نفتي برخي كشورها در دهه هفتاد ميلادي به تعهد خودش براي صادرات نفت به كره جنوبي بر اساس قيمت قراردادش كه مناسب بود، عمل كرد و كره نيز براي قدرداني از اين اقدام ايران، نام «تهران» را روي يكي از خيابانهاي خود گذاشت؟
بله، در دهه 80 ميلادي و زمان جنگ ايران و عراق هم وقتي اكثر شركتهاي بينالمللي ايران را ترك كردند، شركتهاي مختلف كرهاي در ايران ماندند و به تعهدشان عمل كردند. بين دو كشور سابقه اعتماد طولاني مدت وجود دارد. وقتي كه امريكا در ماه «مه» از برجام خارج شد، اين شايعه در جامعه ايران پخش شد كه همه شركتهاي كرهاي ايران را ترك كردهاند و ديگر با ايران كار نميكنند. اما اين شايعه بود و درست نبود. ممكن است مردم ايران، دقيقا متوجه نشده باشند كه شركتهاي كرهاي با يك استراتژي، براي كسب معافيت از تحريمها، صرفا دفترشان را كمي كوچك كرده بودند اما شركتهاي كرهاي ايران را ترك نكرده بودند. الان بعد از كسب معافيت، فضاي خوبي براي حفظ و گسترش روابط دو كشور ايجاد شده است. اينكه ما نفت ايران را بخريم و كالا بفروشيم پايهاي براي ادامه و گسترش روابط دو كشور است. ما حتما روابطمان را حفظ خواهيم كرد.
صد و هشتاد روز بعد چطور؟ زماني كه دوره معافيتهاي امريكا تمام شود چه كار خواهيد كرد؟
- معافيتها بعد از صد و هشتاد روز تمام نميشود. آن موقع باز هم مذاكره خواهيم كرد و انتظار داريم، نتيجه خوبي بگيريم. واردات ميعانات گازي براي شركتهاي پتروشيمي كرهاي خيلي مهم است. مناسبترين ميعانات گازي دنيا، براي ايران است. ما اين مطالب را براي امريكاييها به خوبي توضيح دادهايم و آنها هم درك كردهاند كه ميعانات گازي ايران چقدر براي كره مهم است. كسب اين معافيت براي روابط كره و امريكا هم مهم بود.
يعني اگر ايالات متحده اين درك را از اقتصاد كره نداشت و براي خريد ميعانات گازي به كره معافيت نميداد، روابط كره و امريكا دچار تنش هرچند كوچك ميشد؟
تعدادي از رسانههاي كرهاي چنين تحليلي را منتشر كرده بودند كه الان كره (جنوبي) به خاطر مسائل كره شمالي بايد با امريكا همكاري كند. اما اگر دولت امريكا چنين معافيتي براي كره (براي خريد نفت و ميعانات گازي) در نظر نگيرد، ممكن است تنش كوچكي به وجود بيايد.
آقاي سفير، جنابعالي پيش از قبول سفارت، مديركل بخش خاورميانه وزارت خارجه كره بودهايد و حتما اشراف خوبي بر منطقه ما داريد. به لحاظ قدرت و تاثيرگذاري، وضعيت ايران را در منطقه چطور ارزيابي ميكنيد؟
اين يك سوال حساس و مهم است. به نظرم ايران در منطقه كشوري مهم و مانند مركز يك هسته است. اگر پاسخ من را عربستان سعودي بشنود، نميپسندد. بعضي ميگويند ايران و عربستان مانند دو محور در خاورميانه هستند. اما به نظرم اين درست نيست. ايران بسيار قويتر از عربستان است. نميتوان دو كشور را مقايسه كرد. ايران مولفههاي قدرت زيادي دارد. يكي از آنها جمعيت بزرگ هشتاد و دو ميليون نفري است. ايران كشور بزرگي است و صنايع مختلفي از جمله صنعت خودروسازي و كشاورزي پيشرفته دارد. سيستم اقتصادي قوي و پايداري هم دارد. ايران جوانهاي با فرهنگ، آموزش ديده و نيروي انساني باكيفيتي دارد. ما ميدانيم كه فضاي سياسي بينالمللي ثابت نميماند و تغيير پيدا ميكند و در آينده مشكلات ايران با جامعه بينالمللي حل ميشود. ايران از نظر جغرافيايي خيلي مهم است و ميتواند آسياي مركزي، آسياي جنوبي، اروپا و آفريقا را به هم وصل كند. همه جا تحت تاثير فرهنگ پارس و امپراتوري پارسي (مانند كوروش) بوده است.
آقاي سفير، جمهوري كره، متحد نزديك امريكاست. يك بار هم به من گفتيد از وقتي در ايران سفير شدهايد، نيمي از وجودتان كرهاي و نيمي ديگر ايراني شده است (براي كمك به توسعه روابط دو كشور) . حالا به عنوان يك سياستمدار اگر از شما بپرسم به نظرتان ايران و امريكا چطور ميتوانند، تنش موجود بين خودشان را كاهش دهند، چه پيشنهادي داريد؟ شنيدهام يكي از خريداران كرهاي نفت ايران به مذاكرهكنندگان ايراني گفته بود كه شما برويد مشكلاتتان را با امريكا حل كنيد تا ما هم راحت شويم و بتوانيم از ايران نفت بخريم. به نظر شما تنش روابط بين ايران و امريكا چطور حل شدني است؟
اين سختترين سوال امروز هست. اگر من به شكل ديپلماتيك به شما پاسخ بدهم، ممكن است براي شما جذاب نباشد و اگر بخواهم خيلي واضح جواب سوال شما را بدهم آن وقت ديگر ديپلمات نيستم. من 30 سال سابقه كار ديپلماسي دارم. ما ديپلماتها جملهاي داريم كه ميگوييم دشمن دايمي و دوست دايمي وجود ندارد. در آخر اين منافع ملي است كه مهم است. يك سياستمدار و مسوول هميشه به منافع ملياش فكر ميكند. مسوولان كشورها به اين فكر ميكنند كه چطور منافع ملي خودشان را تامين و چگونه با ديگر كشورها براي تامين منافع مليشان همكاري كنند. امپراتوري پارسي، امپراتوري تركيه (عثماني) و امپراتوري رم آن وقت كه قدرت داشتند، فرهنگهاي مختلف را ميپذيرفتند و هضم ميكردند. وقتي قدرت آنها كم شد، پذيرش فرهنگي پايين آمد. اين مساله خيلي مهم است كه براي حل كردن تنش بين دو كشور، سياست انعطافپذيري چطور اعمال شود.
در دوره صد و هشتاد روزه معافيت كره از تحريمهاي نفتي امريكا، واردات نفت و ميعانات گازي كره از ايران، بايد به طور مستمر كاهش يابد يا اينكه رقم واردات نفت از سوي كره ثابت خواهد بود و اينكه آيا ميتوانيم ميزان واردات نفت و ميعانات گازي كره از ايران را روزانه 150 تا 200 هزار بشكه حدس بزنيم؟
كره در دوره صدوهشتاد روزه ميتواند حجم ثابتي از ايران نفت و ميعانات گازي بخرد. اما در پايان صد و هشتاد روز دوباره بايد با امريكا مذاكره كنيم كه تا همين ميزان واردات را نگه داريم. يا اينكه بايد ببينيم آن وقت بايد اندكي كاهش دهيم يا خير. ضمن اينكه من (مستقيما) مسوول خريد نفت از ايران نيستم و نميتوانم ميزان دقيق واردات را الان به شما بگويم.
شركتهاي مختلف نفتي ايران براي پروژههايشان تجهيزات كرهاي خريداري ميكنند. اين شركتها همچنان ميتوانند همكاريشان را با كره ادامه دهند و كالاهاي مورد نياز پروژههايشان را وارد كنند؟
- جزييات معافيتها از جمله نحوه حمل و نقل نفت، مسائل مربوط به بيمه يا فروش تجهيزات هنوز روشن نشده است. كشورهايي كه معافيت گرفتهاند بايد درباره اين جزييات مذاكره كنند.
يعني هنوز معلوم نيست كه همكاري صنعتي كره و ايران درباره واردات تجهيزات نفتي ادامه داشته باشد؟ به طور مثال شركتهاي كرهاي قرار بود در ساخت پروژه پالايشگاههاي سيراف مشاركت كنند. مذاكرات هم پيش رفته بود. الان همكاري براي اين پروژه ميتواند ادامه پيدا كند يا خير؟
تجهيزات صنعت نفت اكثرا در ليست تحريم است. كالاهايي را كه در ليست تحريم باشد نميتوانيم بفروشيم. البته بايد جزييات تجهيزات را بررسي كنيم.
لوازم خانگي را چطور؟
لوازم خانگي، مواد غذايي و مواد پزشكي را ميتوانيم به ايران بفروشيم.
شما چه احساسي داريد كه در خانه بسياري از ايرانيها ممكن است جنس كرهاي وجود داشته باشد؟ اين باعث نميشود كه تلاش كنيد تا مردم ايران (با وجود تحريمها) راحتتر بتوانند به كالاها دسترسي داشته و زندگيشان را راحتتر پيش ببرند؟
به عنوان سفير كره جنوبي، اين باعث افتخار من است كه احساس ميكنم كالاهاي كرهاي در ايران طرفداران زيادي دارند. فكر ميكنم كه شركتهاي كرهاي بايد در قبال بازار و مردم ايران مسووليت بيشتري داشته باشند. هفته گذشته هم در كنفرانس مسووليتهاي اجتماعي در تهران گفتم كه شركتهاي (كرهاي) بايد مسووليت اجتماعي داشته باشند. مسووليت اجتماعي به معناي فروش كالا و گرفتن سود نيست. شركتها بايد با مشتريان تعامل داشته باشند. شركتهاي كرهاي نيز بايد مسووليت اجتماعي را جدي بگيرند و ايران را در دانش و فناوري خود شريك كنند.
آقاي سفير به عنوان سوال پاياني و براي تغيير ذائقه مايلم، بدانم در مدت حضور حدود 6 ماه در ايران از كدام غذاي ايراني خوششان آمده است؟
قبل از پاسخ به اين پرسش بايد بگويم كه هفته گذشته در مسابقات تكواندو، جام سفير كره جنوبي در خانه تكواندو شركت كردم. تكواندو از كره شروع شده اما استقبال زياد از اين ورزش در ايران، من را متعجب كرد. تكواندو فقط هنرهاي رزمي نيست. احترام به ديگران، احترام به بزرگتر و رعايت اصول اخلاقي در تكواندو وجود دارد و ايرانيها خيلي از اين اصول استقبال كردهاند. در حال حاضر حدود 168 كشور تكواندو بازي ميكنند. اما قدرتمندترين و قويترين كشورها در اين ورزش ايران و كره هستند. ايرانيها هم مانند كرهايها براي گرفتن مدال طلا بسيار تلاش ميكنند. من از آنجا متوجه شدم كه اشتراكات زيادي بين ايران و كره وجود دارد و با هم مثل دو دوست صميمي و برادر هستند. همه بازيكنان كرهاي و ايراني را به خانه خودم دعوت كردم. من خودم مانند غذاي كرهاي همه غذاهاي ايراني را دوست دارم.
رضا زندي
خريدن نفت خام و ميعانات گازي ايران را سه تا چهار ماه قبل از شروع تحريمهاي نفتي متوقف كرده بودند در حالي كه انواع كالاهايش را به ايران ميفروختند. از لوازم خانگي گرفته تا خودرو. از موبايل تا ... و اين برايم سوال بزرگي بود! بنابراين يك روز نوشتم، بهتر است بازار كشور را روي كالاهايي باز نگه داريم كه نفت ايران را ميخرند. دلم براي ايرانمان ميسوخت. پس در يك روز تعطيل، نامه درخواست مصاحبه با سفير كره جنوبي در تهران را به خيابان شيخ بهايي بردم و شخصا تحويل ورودي سفارت دادم تا سوالاتم را بپرسم. حدود دو ماه پيگيري كردم اما نااميد نشدم.
«از وقتي به ايران آمدهام، وجودم به دو نيم تقسيم شده است. نيمي از من كرهاي است و نيم ديگرم ايراني» اين را حدود سه هفته پيش گفت. وقتي كه معافيتهاي نفتي ايالات متحده هنوز اعلام نشده بود و من با آقاي سفير، همراه دو همكارش، زماني را براي ناهار سپري كرديم. فكر كردم مصاحبه با سفير كره جنوبي در تهران را ميتوانم در همان جلسه انجام دهم. اما به يك مكالمه غيرمصاحبهاي گذشت تا مذاكرات كرهايها براي دريافت معافيت از امريكا به خطر نيفتد. خبرهاي خوب براي دريافت نفت ايران در راه بود و من ميتوانستم فضا را درك كنم. سوالات كليام را پرسيدم و توضيحات آقاي سفير را شنيدم. آقاي «يو جانگ هيان» قول داد به محض روشن شدن تكليف معافيتها، مصاحبهمان را انجام دهيم. او از علاقهاش به فرهنگ غني ايران گفت و من از اينكه سريال يانگوم (جواهري در قصر) را براي درك پيچيدگيهاي قدرت، دو بار ديدهام، برايش تعريف كردم. دو روز پس از اعلام رسمي معافيتها توسط وزير خارجه ايالات متحده، سفير كره جنوبي در تهران به قولش براي مصاحبه عمل كرد. پس به دفترش در سفارتخانه رفتم.
كنار ميز كارش در سفارت كره جنوبي، دو پرچم گذاشته است. يكي پرچم ايران، ديگري پرچم جمهوري كره. «يو جانگ هيان» حدود 6 ماه است كه به عنوان سفير جمهوري كره به ايران آمده است. او قبلا مديركل خاورميانه وزارت خارجه كره جنوبي بوده است. بنابراين با شناختي خوب از منطقه به ايران آمده است. خوش برخورد و خوشپوش و چونان همه كرهايها مودب است. اجازه ميدهد تا بيش از زمان تعيين شده، مصاحبهمان را ادامه دهيم. از او درباره دليل نخريدن نفت ايران پيش از شروع تحريمها و روند سخت گرفتن معافيت از امريكاييها سوال كردم. آقاي سفير در اين مصاحبه بخشي از شرايط معافيتها و نحوه استفاده ايران از پول نفتش را تشريح كرد. همچنين سياست كشورش را براي متنوعسازي در روابط خارجي شرح داد. اگر برايتان جالب است كه بدانيد نامگذاري خيابان «تهران» در سئول چه ارتباطي با روابط نفتي ايران و كره جنوبي دارد، اين مصاحبه را بخوانيد. ايران با پول نفتش چه كالاهايي ميتواند از كره بخرد و چه كالاهايي را نميتواند، دريافت كند؟ آقاي سفير در اين باره به اجمال توضيح داده است. وقتي هم از او پرسيدم: «كشور شما متحد امريكاست، شما چه پيشنهادي براي حل تنش بين ايران و امريكا داريد؟»، گفت: «اين سختترين سوال امروز است...» و بعد به يك موضوع مهم اشاره كرد. من براي تغيير ذائقه پس از پايان مصاحبه، كتاب دو جلدي «مستطاب آشپزي- از سير تا پياز» نجف دريابندري را به يادگار تقديمش كردم. نويسنده و مترجم فاخري كه زماني نفتي بود. مصاحبهام با «يو جانگ هيان»، سفير جمهوري كره در تهران سهشنبه هفته گذشته انجام شد. در لابهلاي سطورش نكات مهمي نهفته است، بخوانيد:
180 روز بعد دوباره با امريكا مذاكره ميكنيم تا واردات نفت از ايران را ادامه دهيم.
تجهيزات صنعت نفت اكثرا در ليست تحريم است. كالاهايي را كه در ليست تحريم باشد نميتوانيم، بفروشيم.
اين مساله خيلي مهم است كه براي حل كردن تنش بين دو كشور (ايران و امريكا)، سياست انعطافپذيري چطور اعمال شود.
سيستم پرداخت بر اساس واحد «وون» به اين ترتيب است كه پول نفت در حسابهاي كره ميماند و پول كالاهاي كرهاي كه ايران ميخرد، از اين حساب پرداخت ميشود. اين پول، امكان تبديل به ارز ديگري را ندارد و مستقيم به ايران پرداخت نميشود.
بعضي ميگويند ايران و عربستان مانند دو محور در خاورميانه هستند. اما به نظرم اين درست نيست. ايران بسيار قويتر از عربستان است. نميتوان دو كشور را مقايسه كرد. ايران مولفههاي قدرت زيادي دارد. يكي از آنها جمعيت بزرگ هشتاد و دو ميليون نفري است. ايران كشور بزرگي است و صنايع مختلفي از جمله صنعت خودروسازي و كشاورزي پيشرفته دارد. سيستم اقتصادي قوي و پايداري هم دارد.
كره در دوره صدوهشتاد روزه ميتواند حجم ثابتي از ايران نفت و ميعانات گازي بخرد اما در پايان صد و هشتاد روز دوباره بايد با امريكا مذاكره كنيم كه تا همين ميزان واردات را نگه داريم. يا اينكه بايد ببينيم آن وقت بايد اندكي كاهش دهيم يا خير.