الگوهاي مصرف و مديريت
در تهران و مادريد
نيوشا طبيبي
سكون و تامل عناصر بسيار مهمي در زندگي پيشينيان ما بوده. اين سكون و تامل سبب تعمق در پديده‌هاي جهان و تفكر درباره چرايي و چگونگي آنها مي‌شده. معماري قديم ايران تا پيش از ورود نسخه جعلي و غلط مدرنيته به ايران و شيوع بيماري مصرف‌زدگي بر همين اساس بوده و خانه‌هاي ايراني محلي براي تسكين و آرامش بوده‌اند.
امروز اما بر اثر الگوهاي زشت مصرف و سرعت‌زدگي و حرص و آزي كه جهان سرمايه‌داري به آن دامن مي‌زند، آسايش به كل از دست رفته و مردمان در اضطرابي تمام نشدني به سر مي‌برند.
تهران و مادريد بسيار شبيه به يكديگر هستند. در ظاهر و باطن هر دو، كوچه پس‌كوچه‌ها و خيابان‌ها و ساختمان‌ها و البته مردم شباهت بسياري به هم دارند. گويي دو خواهر جدا افتاده از يكديگرند، اگر چه در تهران بيشتر از مادريد با مظاهر ثروت و مدرنيته مواجه مي‌شويد. مردم در اخلاق خوب و گشاده‌دستي و خوشرويي و مهمان‌نوازي مانند ما ايراني‌ها هستند و كمتر به هم‌قاره‌اي‌هاي ديگرشان شباهت دارند. اما نكته بسيار مهم در زندگي اسپانيايي‌ها، تامل و صبر و سكون است.
مردم دقايقي طولاني كنار درياچه پارك مي‌نشينند و از ديدن شناي مرغابي‌ها لذت مي‌برند. ساعت‌ها در صف‌هاي مختلف در كمال آرامش مي‌ايستند تا نان بگيرند به موزه يا سينما داخل يا سوار اتوبوس و مترو بشوند؛ چيزي كه در تهران امروز گم شده. مي‌خواهيم كارمان زودتر از ديگران راه بيفتد، صبر و قرار نداريم. سرعت و شتابزدگي در همه امور زندگي‌مان رسوخ كرده. مي‌ترسيم
عقب بمانيم!
اگر در مقام مقايسه برآييم، مديريت شهري مادريد توانسته بر مشكلات اداره شهري تاريخي و پرتردد فائق آيد. بسياري از معضلات با راه‌حل‌هاي ساده و البته اجراي قاطعانه آن راه‌حل‌ها رفع شده‌اند. ورود خودروهاي بنزيني و گازوييلي به مركز شهر ممنوع است - مثل تهران - نرخ پاركينگ هم هر چه به منطقه مركزي نزديك مي‌شويد، بيشتر مي‌شود.
حمل و نقل شهري، دوچرخه‌ها و موتورسيكلت‌ها و حتي خودروهاي عمومي اجاره‌اي خود راننده در همه جاي شهر پيدا مي‌شوند. مي‌توان خود را به مناطق حاشيه‌اي شهر رسانيد و از آنجا با دوچرخه و موتورسيكلت‌هاي عمومي خود را با كمترين هزينه به مركز
شهر رسانيد.
در مناطقي از شهر كه اتفاقا ظاهر و بافتي بسيار شبيه منطقه بلوار كشاورز و كريمخان زند تهران دارند، زير خيابان پاركينگ‌هاي بزرگي احداث شده‌اند كه فضايي به اندازه كافي براي خودروها به وجود
آورده‌اند.
تردد موتورسيكلت در سطح شهر مادريد بسيار زياد است اما منظم و مرتب با موتورهايي كه كمترين آلودگي را دارند. موتورها حتي براي پارك كردن در كليه معابر شهر نيز اولويت
دارند.
خطي جلوي خط ايست خودروها پيش از خط عابر پياده براي ايستادن آنها پشت چراغ قرمز تعبيه شده تا منظره زشت ايستادن انبوهي موتورسوار روي خط عابر پياده ديده نشود.
ما با راه‌اندازي خط توليد‌هاي متعدد از نمونه‌هاي چيني و هندي موتورهاي سي‌جي۱۲۵ هوندا خود را به چاهي ژرف از آلودگي صوتي و محيط‌زيستي انداختيم كه راه برون‌رفت از آن گويي ممكن نيست. چون توليد‌كننده‌ها دولت را از بيكاري كارگران تحت پوشش خود مي‌ترسانند و بر همين اساس به توليد پرمصرف و پرضرر خود - به حال كشور و به سود جيب خود - ادامه مي‌دهند. مي‌توانستيم بعد از چند دهه تجربه‌اندوزي در اين صنعت به توليدي پاك‌تر و به صرفه‌تر برسيم
كه نرسيده‌ايم.
سكون و تامل عناصر كم پيداي زندگي امروز شهري در تهران هستند. نوعي شتابزدگي و ناتواني از حظ بردن از حيات در مردم اين شهر
ديده مي‌شود. سادگي و بي‌آلايشي از دست رفته و به جايش چه بپوشيم و كجا برويم و اضطراب، جانشين آن شده. روزگاري براي قدم زدن و هواخوري و تامل به دشت و باغ و راغ مي‌رفتيم و امروز اگر نيك بنگريد، براي تفريح خريد مي‌كنيم و به «مال» مي‌رويم و اضطراب بر اضطراب مي‌گذاريم. تامل و سكوني وجود ندارد. هياهو و سرعت و شتاب و «برند»، آسايش‌مان را گرفته‌اند.