غرامت جنگي از متجاوزان آلماني
محمود فاضلي
در سال‌هاي اخير دو كشور يونان و لهستان بارها خواستار گرفتن غرامت جنگي از آلمان به دليل تجاوز نظامي اين كشور در جريان جنگ جهاني دوم شدند. شواهد در هر دو كشور نشان مي‌دهد كه طرح اين موضوع از سوي مقامات دولتي يا حزبي بعضا اهداف داخلي و تاثيرگذاري بر افكار عمومي به دليل جايگاه ضعيف دولت‌هاي اين كشور در ابعاد سياسي و اقتصادي دارد. اخيرا گزارش كميته ويژه پارلماني يونان در مورد ادعاي غرامت جنگي از آلمان بابت خسارات وارده از زمان جنگ جهاني دوم به ميزان 290 ميليارد يورو با حمايت اكثريت نمايندگان احزاب پارلماني به تصويب رسيد. اين نشست نخست‌وزير يونان را موظف مي‌كند تمام اقدامات ضروري ديپلماتيك و حقوقي را براي گرفتن غرامت جنگي از آلمان در دستور كار قرار دهد. او نيز متقابلا تمايل دولت چپگرا جهت ارسال فوري يادداشت به دولت آلمان جهت تشريح مطالبات يونان از زمان تجاوزگري و اشغالگري نازي‌ها در يونان و جرايم جنگي مرتكب شده توسط نيروهاي نازي را اعلام كرد.
دريافت غرامت يكي از وعده‌هاي انتخاباتي نخست‌وزير يونان در سال 2015 است. مخالفين دولت پيگيري درخواست غرامت از آلمان در شرايط كنوني را بي‌ارتباط با انتخابات پارلماني در پاييز سال جاري نمي‌دانند. مقامات اين كشور بر «دريافت غرامت جنگي بابت خسارات وارده به زيرساخت‌ها، دريافت غرامت بابت بازماندگان قربانيان جرايم جنگي، بازپرداخت وام اجباري و بازگرداندن آثار باستاني به سرقت رفته در طول اشغالگري يونان توسط نيروهاي نازي» تاكيد دارند.
نيروهاي مسلح رايش سوم، در ششم آوريل 1941 يونان و يوگسلاوي را به اشغال خود درآوردند. سربازان و مقامات آلماني در هر دو كشور حكومت‌هاي استبدادي برپا كرده و به مانند ديگر كشورهاي اشغال‌شده در اروپا، هزينه‌هاي جنگ‌طلبي و زياده‌خواهي‌هاي هيتلر بر دوش اين كشور‌ها قرار گرفت و كمر اقتصاد يونان زير بار صادرات مازاد خم شد. اين شرايط به تورم شديد و كاهش فوق‌العاده كيفيت زندگي يونانيان منجر شد.
دولت آنگلا مركل بارها تاكيد كرده است برلين مي‌داند كه آلمان و آلماني‌ها در دوران حكومت نازي‌ها چه درد و رنج عظيمي بر يونان و شهروندانش روا داشتند اما موضع آلمان در برابر تقاضاي يونان براي دريافت غرامت تغييري نكرده و اين درخواست را «قاطعانه» رد كرده. در لهستان نيز اخيرا يكي از اعضاي پارلمان اعلام داشته است اين كشور قصد دارد تا براي جبران خسارت ناشي از جنگ جهاني دوم از آلمان، 900 ميليارد دلار غرامت دريافت كند و سكوت 30ساله مقامات لهستاني در مورد جبران خسارت، شرم‌آور است. ما مي‌دانيم كه اگر جنايات آلماني‌ها در تخريب و غارت دارايي‌هاي لهستاني‌ها نبود، ما كشور مرفه‌تري بوديم. آلماني‌ها بايد مبلغ هنگفتي را براي پرداخت غرامت آماده كنند. به باور او، برلين تا زماني كه تمام اين مبلغ را پرداخت نكند، حق ندارد ورشو را مورد انتقاد قرار دهد.
در اكتبر سال 2018 رييس‌جمهور لهستان اعلام كرد كه پرونده پرداخت غرامت توسط آلمان به لهستان هنوز هم باز است و چنين مساله‌اي مربوط به صداقت و مسووليت‌پذيري مي‌شود. ورشو تاكنون هيچ مبلغي دريافت نكرده است. بي‌شك ارتش هيتلر در هيچ كشور ديگري مانند لهستان ويراني و كشتار به بار نياورد. ارتش آلمان در جريان اين جنگ روستاها، شهرها و آثار فرهنگي بسياري را در لهستان نابود كرد. آنها پس از قيام ورشو در سال 1944 برنامه‌ريزي شده خانه به خانه اين شهر را منفجر و ويران كردند. آلماني‌ها بارها اعلام كرده‌اند كه هيچ دليلي براي پرداخت غرامت به لهستان وجود ندارد. اين كشور در سال 1953 بطور رسمي دريافت غرامت از آلمان را رد كرده است. لهستان و آلمان در چارچوب سياست ويلي برانت، صدراعظم وقت آلمان، قرارداد عادي‌سازي روابط ميان دو كشور را امضا كردند. بازماندگان قربانيان لهستاني در جنگ جهاني دوم تا سال 1991حدود 225 ميليون يورو غرامت دريافت كردند. آلمان يك ميليارد به كارگران لهستاني اردوگاه‌هاي كار اجباري و در دهه 1970 نيم ميليارد يورو به زندانيان اردوگاه‌هاي مرگ و قربانيان آن پرداخت كرده است.