مردي از جنس جامعه روستايي و عشايري
تقي شامخي
به اولين سالگرد درگذشت محمدتقي فرور رسيده‌ايم. فرور از سال‌هاي ابتدايي دهه 50 فعاليت خود در حفاظت از محيط‌زيست ايران را آغاز و نزديك به نيم قرن در اين حوزه فعاليت كرد كه عمده آنها به جامعه محلي و توسعه پايدار مربوط مي‌شد. اين دو موضوع از آن جهت مهم هستند كه مي‌توانند ريشه‌هاي توسعه و توسعه‌نيافتگي ما را تبيين كنند.
جوامع محلي اعم از اينكه جامعه عشايري يا روستايي باشند، آيينه تمام‌نماي گذشته اين سرزمين هستند. آنها به عنوان يك منبع ارزشمند نشان مي‌دهند شيوه زيست مردمان ايران در گذشته به چه شكل بوده است. اين موضوع زماني اهميت خود را نشان مي‌دهد كه به مختصات ايران به عنوان كشوري كه در آن قوميت‌هاي مختلف زندگي كرده و هر كدام به لحاظ تاريخي وضعيت‌هاي متفاوتي را تجربه كرده‌اند، نگاهي بيندازيم.
جوامع محلي همچنين تجربه‌اي چند هزار ساله از زيست سازگار با طبيعت داشته و توانسته‌اند به مديريت پايدار منابع در اين سرزمين دست پيدا كنند. آنها باتوجه به رفتارها، اخلاقيات و وقايع تاريخي‌اي كه پشت‌سر گذاشته‌اند، خود را با طبيعت پيرامون خود وفق داده‌اند.
تقي فرور نيم قرن زندگي خود را در ميان جوامع محلي گذراند و شيوه زيست آنها را ثبت كرد. او همچنين در سطح بين‌المللي تبادل اطلاعات گسترده‌اي با ساير انجمن‌ها داشت كه از رهگذر آنها تجربه‌هاي آنها را آموخت و آموزه‌هاي بومي ما را هم به آنها منتقل كرد. با وجود اين مجموعه غني، تقي فرور فرصت نكرد از مطالعات اصيلي كه انجام داد قانونمندي‌هايي را استخراج كند كه متخصصان توسعه از آن الگو بگيرند. اگر در ايران از توسعه و توسعه پايدار در ابعاد مختلف محيط‌زيستي، سياسي و اجتماعي سخن مي‌گوييم، بايد بدانيم چه مسيري را تاكنون پيموده‌ايم و چه درس‌هايي را بايد از گذشته بگيريم.
باور من اين است كه به عهده جامعه‌شناسان ماست از انبوه مطالعاتي كه فرور ميان جامعه محلي و عشايري انجام داد، استفاده لازم را ببرند. آنها با اين كار مي‌توانند قواعد و دستاوردهايي كه مي‌توانست از اين مطالعات در بيايد را استخراج كنند، به‌گونه‌اي كه چراغي براي راه آينده باشد و توسعه پايدار را براي اين سرزمين به ارمغان آورد.