لولا داسيلوا با حكم ديوان عالي از زندان آزاد شد
بازسازي چپ در برزيل
ميثم سليماني
طي سال‌هاي اخير برزيل وارد برهه‌اي شده بود كه به ناگاه يك رييس‌جمهور از كار بركنار شد و يك رييس‌جمهور پيشين به جرم فساد سر از زندان درآورد. لوئيز ايناسيو لولا داسيلوا يادآور روزهايي خوب براي مردم برزيل بود. روزهايي كه رونق به اين كشور بازگشته بود و توانسته بود برزيل را به يكي از قطب‌هاي مهم اقتصادي جهان تبديل كند. اما او به ناگاه پيش از انتخابات رياست‌جمهوري سال گذشته به جرم فساد به زندان رفت تا اجازه حضور در انتخابات را پيدا نكند. به نظر مي‌رسيد عده‌اي نگران آن بودند كه او بتواند بار ديگر در انتخابات شركت كند و پيروز شود. در نهايت پس از يكسال هياهو ديوان عالي برزيل راي به آزادي لولا داسيلوا داد و او يك روز پس از صدور اين حكم از زندان خارج شد. اما هنگامي كه از زندان خارج مي‌شد تنها نبود، بلكه صدها هوادار پيراهن قرمز پيرامون ساختمان پليس فدرال كوريتيبا جمع شدند تا از اين سياست‌مدار 74ساله كه كماكان در ميان مردم محبوب است استقبال كنند و آزادي او را جشن بگيرند، اتفاقي كه بسياري معتقدند باعث تحقير مخالفان او شد.
داسيلوا متهم به فساد و پولشويي شده بود اما به نظر مي‌رسد ديوان عالي اين كشور در تصميمي غير سياسي دستور به آزادي لولا داسيلوا داد. او هنگام خروج از زندان ابتدا دختر خود را به آغوش كشيد و در برابر هواداران مشت گره كرده خود را به سمت آسمان بلند كرد. سپس به همراه دختر و نزديكانش به راه خود ادامه داد تا در حلقه هوادارانش قرار بگيرد. داسيلوا با تشكر از هواداران خود و همچنين تشكر از رهبران اتحاديه‌هاي كارگري و همچنين حزب كارگر برزيل گفت: شما نمي‌دانيد حضور من در كنار شما چه اهميتي دارد. آنها تنها يك نفر را دستگير نكردند. آنها سعي كردند جلوي يك ايده را بگيرند، ايده‌اي كه از بين نمي‌رود.
داسيلوا كه به‌طور معمول او را با نام اختصاري لولا مي‌شناسند، از آوريل سال 2018 به زندان رفت. البته هنوز مشخص نيست كه پس از آزادي قصد دارد چه نقش سياسي را ايفا كند. اما نمي‌توان اين موضوع را ناديده گرفت كه لولا كماكان فردي محبوب در ميان احزاب و گروه‌هاي چپ برزيلي است. فعلا او به شكل موقت با دستور ديوان عالي برزيل آزاد شده است و هنوز مشخص نيست كه درخواست‌هاي براي آزادي كامل به كجا منتهي شود و شايد بار ديگر او به زندان بازگردد. به نوشته آسوشيتدپرس تحليلگران سياسي معتقدند كه داسيلوا مي‌تواند به‌شدت مخالفان خود را تضعيف كند. چرا كه او با موج عظيم و قدرتمندي عليه خود از سمت راستگرايان در راستاي فساد مواجه شد. زيرا او در بحث فساد ديلما روسف رييس‌جمهور بركنار شده برزيل نيز درگير بود. بسياري روسف را ادامه راه داسيلوا مي‌دانستند و معتقد بودند هردو درگير فساد بودند. اما حالا با راي ديوان عالي لولا دست بازتري براي دفاع از خود دارد. اين فضا در حالي است كه خاير بولسونارو رييس‌جمهور كنوني برزيل مدعي است كه قصد دارد فساد را ريشه كن و خشونت در كشور را مهار كند و اكنون نيز يك كمپين قابل توجه عليه حزب كارگر به راه انداخته است. او در اكتبر سال 2018 با 55درصد آرا پيروز انتخابات رياست‌جمهوري شد و در ژانويه 2019 سوگند ياد كرد. اما داسيلوا كه از سال 2003تا 2010 بر برزيل حكومت مي‌كرد به دنبال ورود به رقابت‌هاي رياست‌جمهوري در سال 2018 بود ولي در نهايت محكوميت او مانع اين اتفاق شد. با اين حال رييس‌جمهور پيشين گفته است كه قصد دارد پس از آزادي به عنوان يك مخالف به سراسر كشور سفر كند. تحليلگران معتقدند كه او بلافاصله وارد كارزار مخالفت با بولسونارو نخواهد شد زيرا نمي‌خواهد فعلا وارد يك رويارويي مستقيم با وي شود و احتمالا تا سال 2022 كه انتخابات رياست‌جمهوري برگزار مي‌شود وارد چالش نمي‌شود.
جيمز بثورت بنيانگذار موسسه تحليلي ريسك سياسي Hxagon در گفت‌وگو با آسوشيتدپرس با تاكيد بر تجربه لولا داسيلوا كه سه بار پيش از پيروزي در انتخابات سال 2002نامزد رياست‌جمهوري شده بود و شكست را تجربه كرده گفت: چيزي كه لولا را براي بولسونارو خطرناك‌تر مي‌كند اين است كه لولا معني بازي طولاني مدت را درك مي‌كند. او در ادامه گفت: لولا قصد دارد يك انسجام ميان سازمان‌هاي سياسي و حزب متحد خود ايجاد تا از نقاط ضعف بولسونارو در سال‌هاي آينده استفاده كند.
واقعيت آن است كه داسيلوا كارنامه‌اي قابل دفاع را در دوره رياست‌جمهوري خود برجا گذاشته است. تحت رياست‌جمهوري او برزيل يك رشد سريع اقتصادي را تجربه كرد و توانست طبقه متوسط و ضعيف كشور را نيز تقويت كند تا رشد پيدا كنند. برنامه عظيم «بولسافاميلا» ميليون‌ها نفر را از فقر رهايي داد و او درحالي پست خود را ترك مي‌كرد كه بالاي 80 درصد مردم از عملكرد او راضي بودند. سخنراني‌هاي او مي‌تواند به راحتي خنده و اشك ميليون‌ها نفر از هوادارانش را به همراه داشته باشد.
بسياري معتقدند كه آزادي داسيلوا قطعا عواقب بسيار عميقي براي هر دو سر طيف سياسي برزيل خواهد داشت. كلوديو كوتو استاد علوم سياسي در دانشگاه سائوپائولو مي‌گويد: آزادي لولا بولسونارو به‌شدت ضد حزب كارگر و شخص لولا خواهد كرد. از طرف ديگر لولا پس از آزادي حزب متبوع خود را مجبور خواهد كرد كه دستور كاري ديگر را در پيش بگيرند.
هواداران چپ فعلا از آزادي استقبال كردند اما خواهان اطلاعات بيشتري هستند تا بتوانند نام لولا را از فساد پاكسازي كنند. با اين وجود اگرچه اكنون لولا آزاد شده اما كماكان بايد در چندين پرونده ديگر در دادگاه پاسخگو باشد. گذشته از موضوع آپارتمان‌هاي ساحلي لولا او بايد در پرونده خانه در مزرعه‌اي خارج از سائو پائولو نيز پاسخگو باشد. اگر درخواست تجديد نظر او در هركدام از پرونده‌ها با حكم روبه‌رو شود مجبور است مجدد به زندان بازگردد. داسيلوا هرگونه تخلف را رد كرده است و وزير دادگستري فعلي را متهم به آزار و اذيت سياسي كرده است. حال بايد ديد نبرد سياسي و قضايي داسيلوا به كجا كشيده است زيرا به نظر مي‌رسد ديوان در حال بررسي اين موضوع است كه آيا محكوميت‌هاي لولا به صورت سياسي صادر شده است يا خير. وكلاي لولا در تلاش هستند از حكم كنوني براي آزادي دايم لولا استفاده كنند. به نظر مي‌رسد اگر لولا از زندان بيرون بماند قطعا به دردسري بزرگ براي راست‌گراهاي برزيلي تبديل خواهد شد.