كوتاه درباره بيژن نجدي به بهانه سالروز تولدش
دويدن با يوزپلنگ
رسول آباديان
بيژن نجدي را بايد به عنوان يكي از نويسندگان نابغه ايراني به حساب آورد؛ نويسنده‌اي كه تقريبا در سن بالا توانست با يك مجموعه داستان به نام «يوزپلنگاني كه با من دويده‌اند» نام خود را به عنوان نويسنده‌اي جدي بر سر زبان‌ها بيندازد. نجدي نويسنده‌اي باريك‌بين با جهاني شاعرانه بود و اين باريك‌بيني باعث شده بود كه جهان آثارش مملو از تصاوير بكر و منحصر‌به‌فرد شود. مي‌توان ادعا كرد كه تك‌تك داستان‌هاي «يوزپلنگ‌ها...» شاهكار‌هايي در داستان‌نويسي كشور هستند؛ داستان‌هايي كه نمونه آنها را فقط در ذهن و زبان خود نجدي مي‌توان پيدا كرد. نجدي از آن جمله نويسندگاني است كه با پرورش شخصيت‌هايي بكر و ساخت اتمسفر داستاني خاص، سبكي تازه از نوشتن را به ادبيات داستاني پيشنهاد كرد. نوعي از نوشتن كه از سوي ديگر نويسندگان پس از او هم ادامه پيدا كرد. آنچه بر داستان‌هاي نجدي در مجموعه اولش حاكم است، نوع نگاه پيشروانه در نوشتن داستان است. نجدي در اين مجموعه نشان داد كه ماندگاري در ادبيات به هيچ عنوان ارتباطي با پر نويسي ندارد بلكه آنچه بايد مورد توجه قرار بگيرد، كشف زاويه ديدي نو و ورود به جهاني ديگرگون است. نجدي با نوشتن داستاني چون «روز اسب‌ريزي» چنان قدرتي در نوشتن داستان مدرن از خود به نمايش گذاشت كه منتقدان اين حوزه را در شگفتي فرو برد. همان‌گونه كه گفته شد، نكته جالب پيرامون آثار داستاني نجدي اين است كه مملو از شعور شاعرانه هستند اما رگه شعر به هيچ عنوان بر روايت داستاني چيره نمي‌شود چون او علاوه بر نوشتن داستان، شاعري توانا هم هست كه توانايي ايجاد مرز ميان شاعرانگي داستان و سرودن صرف شعر را دارد. كساني كه مجموعه شعر «خواهران اين تابستان» را خوانده‌اند بدون شك اين نكته را تاييد مي‌كنند كه نجدي در شعرهايش واقعا شاعر و در داستان‌هايش واقعا يك نويسنده تمام‌عيار است. گرچه چند كتاب ديگر پس از درگذشت اين شاعر و نويسنده از آثار منتشر نشده او به چاپ رسيد اما حقيقت اين است كه هيچ‌كدام از آنها نتوانستند در حد و قواره كتاب اولش خودنمايي كنند. به نظر مي‌رسد كه نجدي آدمي گزيده‌‌كار و حساس در انتشار كارهايش بوده و اگر قصد انتشار همه نوشته‌ها و سروده‌هايش را داشت، بي‌گمان خودش در زمان حيات دست به اين كار مي‌زد. از آنجايي كه وصيت خاصي از سوي بيژن نجدي مبني بر انتشار كارهاي پراكنده‌اش ازسوي بازماندگان وجود ندارد، بايد براي شناخت بهتر او بر همان مجموعه نخستش متمركز شويم چون خواندن كارهاي بعدي چندان نمي‌توانند تصويري روشن از ذهن و زبان زيباي اين شاعر- نويسنده به ما ارايه كنند. نجدي نويسنده‌اي در حد و اندازه استانداردهاي جهاني در ادبيات داستاني ما است و همه كارهايي كه در مجموعه «يوزپلنگ‌ها...» منتشر شده‌اند قابليت آن را دارند كه به عنوان بهترين نمونه از داستان‌نويسي معاصر كشور به ديگران عرضه شوند. بيژن نجدي نويسنده‌اي از جنس تعلق به فرهنگي كهن است؛ فرهنگي كه زياده‌گويي و اطناب را در چارچوب ذهني خود راه نمي‌دهد و آنچه برايش مهم است، عمق تفكر و پردازش آن با استفاده از كمترين كلمات است.