دونالد ترامپ رييس‌جمهور امريكا مي‌گويد مذاكرات با گروهك شبه نظامي طالبان را از سر گرفته و از آنها درخواست آتش‌بس كرده است، اما مذاكره‌كنندگان امريكا اين ادعا را غيرواقعي مي‌دانند.
پس از قطع ناگهاني نزديك به يك سال مذاكرات حساس با طالبان در ماه سپتامبر، ترامپ اين هفته مذاكرات را به روند خود بازگرداند و به روشي غيرمتداول خواستار آتش‌بس شد، درخواستي كه مذاكره‌كنندگان او از خيلي وقت پيش مي‌دانستند كه بسيار بلندپروازانه است.
ديپلمات‌هاي غربي و رهبران طالبان علي‌رغم اميد به ادامه مذاكرات براي اتمام يك نزاع 18 ساله، در تلاش بودند بفهمند آيا ترامپ ناجوانمردانه قواعد بازي را براي مذاكره با طالبان بر هم مي‌زند يا خير.
سخناني كه ترامپ طي سفر اعلام نشده خود به افغانستان به مناسبت جشن شكرگزاري عنوان كرده بود، آنها را بيش از پيش گيج كرد. رييس‌جمهور امريكا در سخنان خود گفت نمايندگان كشورش بار ديگر با طالبان ديدار كرده تا در مورد يك توافق با هم صحبت كنند، اما «ما مي‌گوييم كه اين توافق بايد بر سر آتش‌بس باشد.»
درخواست آتش‌بس به منزله تغييري بزرگ در موضع امريكاست و نيازمند آن است كه طالبان امتياز جديد و مهمي را به امريكا بدهد ؛ امتيازي كه امريكايي‌ها توانايي لازم براي اخذ آن را ندارند.
طالبان و امريكا در طول مذاكرات يك ساله‌شان بيشتر اوقات با يكديگر هم عقيده بوده‌اند: طالبان از امريكا مي‌خواست كه نيروهاي خود را از افغانستان خارج كند و ترامپ نيز تمايل خود را براي پايان دادن به آنچه «جنگ‌هاي ناتمام امريكا» مي‌خواند، پنهان نكرده است. اما موافقت بر سر جزييات اين توافقنامه پيچيده به نظر مي‌رسيد. پيش از آنكه ترامپ معادلات را بر هر بزند، هر دو طرف به يك توافق نهايي بسيار نزديك شده بودند. اما در همين توافق نيز مهم‌ترين دستاورد مذاكره‌كنندگان امريكايي اين بود كه توانستند طالبان را تا حدي راضي به كاهش خشونت كنند. مذاكرات در مورد يك آتش‌بس جامع به گفت‌وگوهاي بعدي طالبان و رهبران افغان موكول شد ؛ و اين مذاكرات نيز تنها زماني انجام مي‌شود كه امريكا خروج نيروهاي خود را از اين كشور آغاز كند.
اما ترامپ پنجشنبه هفته گذشته اعلام كرد كه نظر طالبان تغيير كرده است.
او گفت: «طالبان نمي‌خواست آتش‌بس را اجرا كند، اما اكنون من معتقدم كه آنها مي‌خواهند اين كار را بكنند. و مشكل احتمالا با اين روش حل مي‌شود. خواهيد ديد كه چه اتفاقي خواهد افتاد.»
به نظر مي‌رسد كه طالبان از اظهارات ترامپ متعجب شده است. با وجود اينكه مذاكره‌كنندگان طالبان در هفته‌هاي اخير نشست‌هايي غير رسمي با ديپلمات‌هاي امريكايي داشتند و درباره روش‌هاي بازگشت به مذاكره با يكديگر صحبت كردند، اما رهبر آنها روز جمعه گفت نظر اصولي آنها درباره آتش‌بس تغييري نكرده است.
سهيل شاهين، يكي از اعضاي تيم مذاكره طالبان در مصاحبه‌اي گفت: «امريكايي‌ها از ميز مذاكره خارج شدند و اكنون توپ در زمين آنهاست ؛ اگر مي‌خواهند كه اين مشكل را حل كرده و توافق را به مرحله امضا و اجرا برسانند بستگي به خودشان دارد كه به مذاكره بازگردند. ديدگاه ما مانند قبل است.»
در شرايطي كه مذاكره‌كنندگان امريكايي پيش‌تر نتوانستند طالبان را راضي به آتش‌بس كنند، مشخص نيست كه اين‌بار بتوانند اين كار را انجام دهند.
نظاميان امريكايي ترك افغانستان را از مدتي قبل شروع كرده و باعث شده‌اند قدرت چانه‌زني مذاكره‌كنندگان كمتر از گذشته شود. ماه گذشته، آستين ميلر، فرمانده ارشد امريكا در افغانستان اعلام كرد كه شمار نيروهاي نظامي در سال گذشته
2000 نفر كمتر شده است.
ترامپ پنجشنبه هفته گذشته اعلام كرد كه «به‌طور قابل ملاحظه‌اي در حال كاهش شمار نيروهاي نظامي افغانستان است.»
حرف‌هاي ترامپ براي اشرف غني، رييس‌جمهور افغانستان خوشايند بود. غني ماه‌ها بدون كسب موفقيت تلاش كرده بود كه امريكايي‌ها را متقاعد كند تا پيش از اجراي آتش بس با طالبان اقدام به خروج نظاميان خود نكنند چرا كه چنين اتفاقي موجب اين مي‌شد كه دولت او آسيب پذير‌تر شود.
دولت افغانستان تا همين جا هم به دليل محروميت از حضور در مذاكرات ميان امريكا و طالبان تضعيف شده است چرا كه طالبان پيش از خروج نظاميان امريكايي از خاك اين كشور از تعامل با دولت امتناع مي‌كند.
اكنون، رييس‌جمهور امريكا ناگهان جايگاه اشرف غني را تقويت كرده است، دقيقا زماني كه او درگير مبارزه تلخي بر سر برگزاري مجدد انتخابات است، اتفاقي كه كشور را به سوي بحران پيش مي‌برد.
غني و ترامپ در شب تظاهرات گسترده حاميان عبدالله عبدالله، رقيب انتخاباتي اشرف غني، با يكديگر ديدار كردند. پس از تجمع هزاران نفر از مردم افغانستان در ميداني پشت كاخ رياست‌جمهوري كه درخواست ابطال آراي جعلي را داشتند، بيشتر مناطق پايتخت افغانستان به دست نيروهاي امنيتي بسته شده بود.عبدالله عبدالله كميسيون انتخابات مجلس را به شمارش 300 هزار راي مشكوك به نفع اشرف غني متهم كرده است.
غني و عبدالله يك بار ديگر نيز در سال 2014 در انتخابات با هم به مشكل خورده بودند و در نهايت توافق كردند در قالب يك دولت ائتلافي كه امريكا ترتيب داده بود با هم شريك شوند.
اختلاف فعلي آنها نيز باعث ايجاد چنددستگي در كشور شده و به پيچيدگي‌هاي تلاش براي صلح افزوده است.
نكته اميدبخش اين است كه مذاكرات صلح به تدريج موجب مذاكرات مستقيم بر سر آينده سياسي كشور پس از خروج نظاميان امريكايي ميان طالبان و رهبران افغان شود. اكنون حدود 13 هزار نيروي امريكايي در خاك افغانستان حضور دارند.
پس از انصراف ترامپ از مذاكرات در ماه سپتامبر، برپا نگه داشتن روند صلح نيازمند ديپلماسي آرام و حساسي شامل تبادل زندانيان و كاهش خشونت است. حرف‌هاي اخير ترامپ كه نوعي ژست ديپلماتيك خسته‌كننده به نظر مي‌رسد بار ديگر مذاكره‌كنندگان را مجبور به تلاش براي عقب‌نشيني از چيزي مي‌كند كه بسياري از مقامات غربي آن را هدفي غير واقعي توصيف مي‌كنند.
طالبان اعمال آتش بس پيش از امضاي هرگونه توافق براي پايان حضور نظاميان امريكايي را موضوعي حياتي مي‌بيند. طالبان مي‌گويد اگر از نيروهايش بخواهد تا دست از جنگيدن بردارند و سپس توافق با شكست روبه‌رو شود، آنگاه ديگر قادر به جمع‌آوري دوباره نيروهايش نخواهد بود.
اما دولت اشرف غني اعلام كرده است كه مذاكره درباره آينده زير فشار توپ و تفنگ امكان‌پذير نبوده و اعلام آتش‌بس پيش‌نياز هرنوع مذاكره‌اي است.
وقتي ترامپ مذاكرات را لغو كرد، طالبان دريافت با ادامه حملات، درست چند روز پيش از امضاي توافق با امريكا، پاي خود را از گليمش درازتر كرده است. طي هفته‌هاي گذشته، ديپلمات‌هاي امريكايي اين گروه را به كاهش حملات گسترده عليه پايتخت افغانستان مجاب كردند. اين امر بخشي از يك توافق تبادل زنداني بود كه منجر به آزادي دو گروگان امريكايي و استراليايي در قبال آزادي رهبران ارشد طالبان شد.
اما براي جنبشي كه تلاش مي‌كند وحدت خود را در زمان مذاكره بر سر مسائل تفرقه‌آميز حفظ كند، اجراي يك آتش‌بس جامع هميشه امري دشوار است.
يك مقام غربي آگاه به آخرين تحولات صلح مي‌گويد در طول دوره‌اي كه مذاكرات تعليق شده بود، او تغيير چشمگيري را در موضع طالبان در قبال آتش‌بس مشاهده نكرده است. اين مقام نگران آن بود كه طالبان مجبور شود تقاضاي ظاهري ترامپ مبني بر آتش‌بس را براي حفظ وحدت خود رد كند، و اين امر باعث پيچيده‌تر شدن ادامه مذاكرات شود.
لورل ميلر، يك ديپلمات سابق امريكايي، مي‌گويد ديپلمات‌هاي امريكايي اكنون بايد به طالبان بفهمانند كه جملات غيردقيقي كه از زبان ترامپ خارج شد واقعا چه معنايي داشته است و اينكه آيا اصلا خبري از تغيير موضع هست يا خير.او مي‌گويد: امريكا به دنبال چيزي شبيه به كاهش خشونت است. اما من بعيد مي‌دانم واشنگتن هم مثل اشرف غني آتش‌بس را پيش‌شرط بداند.
منبع: نيويورك‌تايمز