سران ناتو در بحبوحه اختلافات در لندن گرد هم مي‌آيند
جشن تولد سازمان منقضي
شهاب شهسواري
امروز دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به لندن وارد مي‌شود تا در سفري 3 روزه به بريتانيا، فردا و پس‌فردا در نشست 70 سالگي ناتو با حضور سران 29 كشور عضو شركت كند. آنگلا مركل صدر اعظم آلمان، امانوئل مكرون رييس‌جمهور فرانسه و رجب طيب اردوغان رييس‌جمهور تركيه از جمله ديگر مهمانان اين مراسم هستند كه به ميزباني بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا برگزار مي‌شود. يك سخنگوي ناتو در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد اين نشست از آنها خواسته است تا از اين نشست با عنوان «اجلاس سران» ياد نكنند و آن را يك نشست رسمي تلقي نكنند. اين اظهارنظر از سوي ناتو نشان‌دهنده ميزان شكاف و اختلاف نظر در ميان 29 عضو اين سازمان نظامي و امنيتي در هفتادمين سالگرد تولدش است. سومين سفر دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا به لندن در شرايطي انجام مي‌شود كه انتقادها از سياست‌هاي او در بريتانيا به اوج خود رسيده است. در شرايطي كه او تا چندي پيش به صورت پيوسته از بوريس جانسون به عنوان نخست‌وزير محبوب خود براي بريتانيا ياد مي‌كرد و به سران حزب كارگر حمله مي‌كرد، رسانه‌هاي بريتانيايي خبر داده‌اند كه در آستانه انتخابات هفته آينده بريتانيا، بوريس جانسون نخست‌وزير از رييس‌جمهور امريكا خواسته است تا از دخالت در انتخابات اين كشور دست بردارد. همزمان انتشار اسنادي تازه از گفت‌وگوهاي دولت بوريس جانسون با دولت ترامپ در مورد آزادسازي «خدمات ملي بهداشت (NHS)» بريتانيا در قبال يك توافق تجاري به شدت با انتقاد افكار عمومي و كارمندان بخش بهداشت بريتانيا مواجه شده است به همين دليل هم يكي از اصلي‌ترين تجمع‌هاي اعتراضي كه قرار است روز سه‌شنبه همزمان با ديدار رييس‌جمهور امريكا با سران ناتو عليه او برگزار شود از سوي پزشكان و پرستاران NHS برنامه‌ريزي شده است.
رييس‌جمهور امريكا نيمه شب گذشته وارد لندن شد. سفري كه نه يك ديدار رسمي از بريتانيا بلكه يك سفر كاري براي شركت در نشست غيررسمي سران كشورهاي عضو ناتو است. به رغم حضور ترامپ با همراهي ديگر سران ناتو در مراسم خوشامدگويي ملكه بريتانيا و بعد از آن در مراسم استقبال رسمي نخست‌وزير بريتانيا هيچ ديدار دوجانبه‌اي ميان او و بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا برنامه‌ريزي نشده است هر چند ترامپ در حاشيه اين نشست غيررسمي با امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه و آنگلا مركل، صدر اعظم آلمان ديدار خواهد كرد.
درشت‌گويي به سبك هم‌پيمانان
پيش‌بيني مي‌شود كه جلسه سران ناتو در لندن جلسه‌اي پرتنش و سرشار از انتقادات طرفين از يكديگر باشد. از يك سو واشنگتن به سهم ناچيز كشورهاي ديگر از هزينه‌هاي ناتو اعتراض دارد و از سوي ديگر كشورهايي مانند فرانسه به يكجانبه‌گرايي و بي‌توجهي امريكا به امنيت ديگر كشورهاي عضو پيمان انتقاد كرده‌اند. به نظر مي‌رسد در آستانه 70 سالگي سازمان پيمان آتلانتيك شمالي(NATO) انتقادهاي اعضا از يكديگر به بالاترين حد خود از زمان تاسيس اين سازمان نظامي غربي در سال 1949 كه با هدف مقابله با نفوذ شوروي سوسياليستي در اروپا تاسيس شد، رسيده است. اكنون ديگر دشمن بزرگي به نام شوروي و كمونيسم وجود ندارد و مهم‌ترين كشورهاي عضو اين پيمان يكديگر را به بدعهدي و اين پيمان را در حال انقضا توصيف مي‌كنند. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا اولين كسي بود كه مسير تحقير ناتو را آغاز كرد. او اين سازمان را «يك سازمان رو به انقضا» توصيف و تهديد كرد اگر كشورهاي ديگر عضو اين سازمان تعهد خود در سال 2014 براي پرداخت 2 درصد از كل توليد ناخالص داخلي در بخش نظامي را اجرايي نكنند «امريكا در هزينه كردن براي تامين امنيت آنها تجديدنظر خواهد كرد.» تابستان سال جاري ترامپ هم در انتقاد از كشورهاي ديگر عضو ناتو گفته بود:«ما ابله‌هايي هستيم كه داريم پول همه اين مجموعه را مي‌دهيم. راستش را بگويم خيلي از اين كشورها رقم‌هاي عظيمي پول براي سال‌هاي گذشته به ما بدهكارند. از نظر من چون باعث شده‌اند كه ايالات متحده پول‌شان را بدهد همه‌شان باج‌گير هستند.» او در ادامه صحبت‌هايش دولت آلمان را به صورت ويژه «خلافكار اصلي» در زمينه بودجه ناتو توصيف كرده بود. ترامپ بعدها از اظهارنظر خود در مورد منقضي شدن دوران ناتو عقب‌نشيني كرد اما شكاف‌ها در ميان اعضاي ناتو كم‌كم بيش از هر زمان ديگري سر باز مي‌كند. دو هفته پيش بود كه امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه در مصاحبه با هفته‌نامه اكونوميست گفت:«ما اكنون شاهد مرگ مغزي ناتو هستيم.» او در اين مصاحبه نسبت به تعهد كشورهاي عضو ناتو براي دفاع متقابل از هم‌پيمانانشان اظهار ترديد كرده و به شدت از ايالات متحده امريكا به دليل عدم مشورت با كشورهاي ديگر عضو اين پيمان براي اعلام تصميم عقب‌نشيني از سوريه انتقاد كرد. دولت فرانسه به شدت از ايجاد يك سازوكار امنيتي مستقل از امريكا براي حفظ امنيت اروپا حمايت مي‌كند هر چند دولت آلمان به عنوان بزرگ‌ترين اقتصاد اروپا، اظهارات مكرون را «تندروانه» توصيف مي‌كند و آنگلا مركل صدر اعظم آلمان معتقد است «اروپا در حال حاضر براي دفاع از خود بسيار ضعيف است.» در برابر اظهارنظر امانوئل مكرون در مورد مرگ مغزي ناتو يك عضو ديگر ناتو هم به شدت رنجيده شد. رييس‌جمهور تركيه، رجب طيب اردوغان كه كشورش بدون مشورت با ديگر كشورهاي عضو ناتو عمليات موسوم به «چشمه صلح» در شمال سوريه را بعد از خروج نظاميان امريكايي از اين منطقه آغاز كرده بود در اظهارنظري تند، رييس‌جمهور فرانسه را بيمار معرفي كرد و گفت: «مكرون بايد خودش را به پزشك معرفي كند تا ببيند خودش دچار مرگ مغزي نشده باشد.»
لغو سفر مهمان ناخوانده
در كنار 29 رهبر كشورهاي غربي عضو سازمان پيمان آتلانتيك شمالي(NATO) يك سياستمدار ديگر هم بدون دعوت قبلي قرار بود روز سه‌شنبه در لندن حاضر باشد تا از فرصتي كم‌نظير براي مذاكره با تعدادي از رهبران ارشد قدرت‌هاي غربي استفاده كند. بنيامين نتانياهو كه در سرزمين‌هاي اشغالي به دليل فساد مالي تحت محاكمه قرار دارد و با شكست در تشكيل كابينه جديد، مقام نخست‌وزيري‌اش را در خطر مي‌بيند، تصميم داشت كه در سفري ناگهاني به لندن برود تا در حاشيه نشست سران ناتو با برخي از حاضران ديدار كند. هر چند نهايتا عصر دوشنبه اعلام شد كه اين سفر به دليل «مشكلات لجستيك» انجام نمي‌شود. به نوشته هاآرتص دفاتر صدراعظم آلمان و رييس‌جمهور فرانسه به درخواست نتانياهو براي ديدار پاسخي نداده‌اند.
بنيامين نتانياهو كه جايگاه سياسي‌اش در سرزمين اشغالي فلسطين در وضعيت بحراني قرار دارد، علاقه‌مند بود تا از اين فرصت ضمن ديدار با مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده امريكا براي ديدار با رهبران اروپايي و ايجاد يك فرصت تبليغاتي براي خود استفاده كند. به نوشته هاآرتص بعد از لغو سفر به لندن، نتانياهو تلاش خواهد كرد تا بتواند هفته آينده در ليسبون، پايتخت پرتغال ديداري با مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا ترتيب دهد. نتانياهو و پمپئو در روزهاي اخير به ويژه بعد از اعلام 6 كشور اروپايي به پيوستن به سازوكار اينستكس به شدت تلاش مي‌كنند تا جلوي بازگشت اروپا به اجراي تعهدات برجامي‌اش را بگيرند. بنيامين نتانياهو، كشورهاي اروپايي را به «كمك به ايران براي دور زدن تحريم‌ها» متهم كرد. او با انتشار يك پيام ويديويي، ناآرامي‌هاي اخير در ايران، عراق و لبنان را به يكديگر مرتبط كرده و مدعي شده كه اين ناآرامي‌ها در حقيقت، اعتراض عليه فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران است. او سپس خطاب به اروپايي‌ها مي‌گويد:«در حالي كه مردم خاورميانه شجاعانه در برابر ايران ايستاده‌اند، موضوع عجيب اين است كه در چنين شرايطي، كشورهايي در اروپا در تلاش هستند تا تحريم‌ها عليه ايران را دور بزنند.» نخست‌وزير رژيم صهيونيستي سپس ايران را به حمله موشكي به تاسيسات نفتي عربستان سعودي و تلاش براي ساخت تسليحات اتمي متهم كرده و مي‌گويد:«كشورهاي اروپايي با عجله تلاش مي‌كنند تا با اعطاي امتيازات بيشتر، ايران را راضي كنند. اين كشورهاي اروپايي بايد از خود شرمگين باشند.» او با متهم كردن اروپا به ناديده گرفتن «تهديد ايران» مي‌گويد:«اكنون زمان تغيير مسير است. اكنون زمان تشديد فشار عليه ايران است نه كاستن از آن. اكنون زمان پيوستن به ايالات متحده و افزايش تحريم‌ها عليه ايران است.»
نتانياهو همچنين يك‌شنبه شب در تماسي تلفني با دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا گفت‌و‌گو كرد. به نوشته رسانه‌ها اين گفت‌و‌گو بر محور ايران متمركز بود.
همزمان مايك پمپئو هم با انتشار بيانيه‌اي خطاب به رهبران جديد اتحاديه اروپا تاكيد كرده كه مقابله با «تهديد ايران» هدف مشترك دو طرف است. او در اين بيانيه كه به بهانه تبريك براي آغاز كار رييس كميسيون، رييس شورا و رييس جديد سياست خارجي اروپا منتشر شده است از رهبران جديد اتحاديه اروپا خواستار «تقويت روابط تجاري‌مان، تقويت استقلال انرژي اروپا و مقابله با چالش‌هاي مشترك در برابر امنيت و ارزش‌هاي دموكراتيكمان شامل تهديدات روسيه، حزب كمونيست چين و ايران» شده است.