گروه اقتصادي| اواخر هفته گذشته كاخ سفيد شاهد كاهش مهم‌ترين عامل تنش در سطح جهان بود. روزي كه فاز اوليه توافق تجاري امضا و به واسطه آن هم بازارهاي مالي و سرمايه‌اي صعودي شدند، قيمت نفت هم جهش يك درصدي داشت.
يك هفته پيش از استيضاح ترامپ در مجلس، توافق 86 صفحه‌اي ميان چين و امريكا پس از نزديك به دو سال كشمكش تجاري به امضا رسيد. طي اين توافق چين ملزم به خريد سالانه 200 ميليارد دلار كالاي امريكايي شد. اين جنگ كه در ابتدا به دليل عدم رعايت حقوق مالكيت چيني‌ها بر برخي كالاهاي امريكا شروع و رفته رفته به ابعاد آن افزوده شد تا جايي كه نه تنها رشد اقتصادي دو كشور بلكه رشد اقتصادي جهان را نيز تحت تاثير قرار داد. هر چند به نظر مي‌رسد توافق امضا شده از يك الگوي رايج كه در تمام قراردادهاي تجاري وجود دارد، پيروي مي‌كند؛ اما شروط امريكا براي امضاي فاز دوم قرارداد تجاري كه بر پايه حسن نيت طرف چيني گذاشته شده، نشان مي‌دهد امتيازهاي گرفته شده از پكن بيشتر از امتيازهاي گرفته شده از امريكاست. به عنوان مثال چين تعهداتي مبني بر حفاظت از اسرار تجاري شركت‌هاي امريكايي داده كه در صورت تخطي، طرف امريكايي مي‌تواند شكايت كند. از سوي ديگر امضاي اين قرارداد تعرفه‌هاي قبلي را لغو نمي‌كند، بلكه امريكا را از اعمال تعرفه‌هاي جديد باز مي‌دارد. به بيان ديگر تعرفه‌هاي اعمال شده بر 120 ميليارد دلار كالاهاي چيني به نصف يعني 7.5 درصد كاهش پيدا كرده است. علاوه بر آن طرف آسيايي بايد علاوه بر محصولات كشاورزي، خودرو، هواپيما و ابزار پزشكي بيشتري را نيز از امريكا بخرد.
تمام تعرفه‌ها لغو نشد
به نظر مي‌رسد با امضاي اين قرارداد صادرات امريكا به چين افزايش چشمگيري يابد و چين مجبور باشد براي كاهش هزينه‌هاي جنگ تجاري تا مدتي مشتري ثابت برخي كالاهاي امريكا از جمله محصولات كشاورزي باشد. امريكا درصدد است با اجبار چين به خريد محصولات خود كسري تجاري 420 ميليارد دلاري خود با چين در سال 2018 را جبران كند. با وجود امضاي فاز اول قرارداد تجاري، اما امريكا هنوز اهرم فشاري براي مقابله با چين در اختيار دارد و آن لغو نشدن تعرفه بر 360 ميليارد دلار كالاي چيني است. استيو منچين، وزير خزانه‌داري امريكا ضمن تاييد باقي ماندن اين تعرفه‌ها تا زمان فاز دوم تلويحا بر اين امر تاكيد كرد كه حذف تعرفه بر كالاهاي چيني زماني سرعت مي‌گيرد كه دو كشور پيشرفت‌هايي در خصوص آتش‌بس تجاري داشته باشند. كارشناسان معتقدند فاز دوم توافق تجاري در واقع اجبار چين به جبران سرقت اسرار تجاري و رعايت همه جانبه قوانين مربوط به مالكيت معنوي خواهد بود. در اخبار منتشره از توافق تجاري، بندي براي تعهد گسترده‌تر چين براي توقف فشار بر شركت‌هاي سرمايه‌گذاري امريكا براي كسب و كار در خاك اين كشور وجود دارد. به بيان ديگر از اين پس شركت‌هاي امريكايي كه در چين سرمايه‌گذاري مي‌كنند، مي‌توانند تكنولوژي و استراتژي‌هاي خود را از طرف چيني مخفي نگه دارند. پيش‌تر امريكا شكايت‌هاي فراواني از چين به دليل عدم رعايت قوانين حمايتي به ويژه در بخش فناوري كرده بود. با وجود بندهاي منتشر شده از اين توافق به نظر مي‌رسد بيشتر از آنكه يك موفقيت تجاري براي دو طرف باشد، يك آتش‌بس تجاري است آنچه فاز اوليه توافق را مهم جلوه مي‌كند، ادامه يا عدم ادامه روند سياستي ترامپ براي رسيدن به توافقي گسترده‌تر است كه اين امر وابستگي زيادي به طرف آسيايي دارد؛ اما نبايد از اين مهم غافل شد كه اين قرارداد مي‌تواند دو كشور را بيش از پيش به يكديگر وابسته كند. به خصوص اگر تعرفه چين بر صادرات LPG امريكا از بين رود، در آن صورت وابستگي انرژي چين به امريكا در بحبوحه افزايش تقاضا براي تامين انرژي نيز شدت بيشتري خواهد يافت. طبق اين توافق خريد در بخش انرژي توسط پكن بايد تا 50 ميليارد دلار افزايش يابد. باقي ماندن تعرفه بر كالاي چيني به‌رغم امضاي فاز اوليه قرارداد بي‌سابقه‌ترين حمله امريكا براي كاهش تسلط چين بر زنجيره‌هاي تامين مواد اوليه و محصولات چيني است، اما اين كشور مصمم است از تمام پتانسيل‌ها براي تغذيه و شتاب اقتصاد همچنين جبران هزينه‌هاي جنگ تجاري استفاده كند.
رضايت تلويحي چيني‌ها از فاز اوليه قرارداد تجاري
شي جينگ پينگ، رييس‌جمهور چين پس از امضاي فاز اوليه آتش‌بس تجاري با امريكا گفت: « اين قرارداد نه براي دو كشور كه براي كل جهان مناسب است.» در سوي ديگر، دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا نيز معتقد است اين توافق كارهاي اشتباه گذشته را جبران خواهد كرد و راهي براي عدالت اقتصادي در جهان ايجاد مي‌كند.
همواره يكي از علل كاهش رشد اقتصادي جهان از سال 2018، شروع نزاع ميان دو ابرقدرت اقتصادي جهان بود. اين امر در گزارش‌هاي بانك جهاني و صندوق بين‌المللي پول از آينده رشد اقتصادي جهان نيز بارها به چشم مي‌خورد. به گونه‌اي كه كريستينا جورجيوا، رييس صندوق بين‌المللي پول در اظهارات دو ماه پيش خود هزينه جنگ اقتصادي براي جهان را 700 ميليارد دلار برآورد كرده و از دو طرف خواست هر چه زودتر براي پايان دادن به اين جنگ وارد عمل شوند.
تلاشي براي انحصار تكنولوژي
با امضاي فاز اوليه توافق تجاري، چين مجبور به پذيرش حق مالكيت معنوي بر اختراعات و تكنولوژي مورد استفاده امريكا و شركت‌هاي حاضر در خاك چين است. هر چند برخي معتقدند اين اقدام امريكا جلوگيري از پيشرفت تكنولوژي 5G توسط شركت هوآوي و تبديل شدن به بزرگ‌ترين غول مخابراتي در جهان است. تلاش‌هاي چين براي توسعه 5G در واقع بخشي از برنامه «ساخت چين 2025» بود كه در آن تسلط بر صنايع قرن بيست و يك مانند هوش مصنوعي و رباتيك به عنوان هدف مشخص شده بود.
سال گذشته اين شركت اعلام كرده بود كه تكنولوژي برتر مخابراتي را در اختيار دارد و حاضر است آن را به كشورهاي خواهان بفروشد. با اين وجود، كشورهاي كمي با چين همكاري كردند، چراكه امريكا اعلام كرده بود اين كشور از تكنولوژي 5G در راستاي منافع خود و جاسوسي از سيستم‌ها استفاده مي‌كند.
اميد به افزايش رشد اقتصادي در چين
آمارها از رشد اقتصادي چين نشان مي‌دهد، جنگ تجاري و كاهش سرمايه‌گذاري در اين كشور سبب افت شديد رشد اقتصادي چين در 30 سال اخير شده است. رقم رشد اقتصادي اين كشور در سال گذشته ميلادي 6.1 درصد بوده هرچند سياستگذاران چيني پيش‌بيني چنين رشدي را داشتند. بر اساس پيش‌بيني صندوق بين‌المللي پول و بانك جهاني، رشد اقتصادي چين در صورت ادامه‌دار شدن جنگ تجاري به 5.7 درصد مي‌رسيد، اما اكنون با امضاي فاز اوليه قرارداد تجاري، سرمايه‌گذاري در چين همچنين برنامه‌هاي اصلاحات‌محور بيش از پيش مورد توجه قرار مي‌گيرد و رشد اقتصادي نيز متناسب با آن افزايش مي‌يابد.
بازار نفت و تغيير ناچيز
با وجود انتظار كارشناسان مبني بر افزايش قيمت نفت به دليل از بين رفتن نگراني جهاني در خصوص آينده اقتصادي جهان، اما باقي ماندن تعرفه بر 360 ميليارد دلار كالاي چيني و شرط امريكا براي امضاي فاز دوم، قيمت نفت جهش چنداني نداشت و با كاهشي 0.06 درصدي تا زمان نگارش گزارش (ساعت 17) به 64 دلار و 84 سنت رسيد. «باقي ماندن تعرفه‌ها بر كالاهاي وارداتي و اثبات حسن نيت چيني‌ها»، از مهم‌ترين عوامل افزايش ناچيز قيمت نفت پس از انتشار خبر امضاي فاز اوليه توافق بود.