سكوت و ديگر هيچ

نادر برهاني‌مرند، نمايشنامه‌نويس و كارگردان تئاتر كه دبيري سي‌وهشتمين جشنواره تئاتر فجر را برعهده دارد، به تازگي دو نامه خطاب به جامعه تئاتري نوشته و از هنرمندان دعوت كرده تا در جشنواره امسال حضور داشته باشند يا به اصطلاح او «در خانه خويش بمانند». رويكرد دلسوزانه برهاني مرند كه بي‌شك روزهاي بسيار سخت و تلخي را سپري مي‌كند در هر دو نامه نكته‌اي اساسي در دل خود حمل مي‌كند كه نتوانستم بي‌اشاره به آن سر كنم. گرچه او تنها نماند و در زمانه موضع‌گيري‌هاي احساسي، -البته بحق- از هر دو سوي طيف انصراف‌دهندگان و باقيمانده‌ها در جدول؛ يكي هم شد فرهاد مهندس‌پور، كارگردان و مدرس دانشگاه كه با انتشار عمومي يادداشتي به زندگيِ تئاتر در خطيرترين روزگار تاريخ معاصر اين ملك از نهضت مشروطه گرفته تا استبداد صغير، ملي شدن صنعت نفت و غيره اشاره و استدلال كرد اين هنر پويا در سخت‌ترين شرايط كشور همواره همراه جامعه، هم‌نفس مردم و بازتاب‌دهنده آلام زمانه بوده، پس اجتناب و چشم‌پوشي از آن انتخاب جالبي نيست. مهندس‌پور در عين حال به سوي هرآن‌كس و آنچه از جمله جريان سانسور كه قصد داشته بين هنر و مردم فاصله ايجاد كند، قلم تيز كرده و به قول معروف حرف خودش را هم زده است. مي‌خواهم بگويم او بود كه با تصميم خود به شكل عملي و آگاهانه نشان داد ما در شرايط سخت بايد كنار هم بمانيم. رويكردي كه شايد درسي شود براي شخص دعوت‌كننده از هنرمندان خارجي به جشنواره امسال! كه به ياد بياورد وقتي مهندس‌پور دبيري جشنواره را برعهده داشت چطور در رسانه‌ها عليه شخص او و مديركل هنرهاي نمايشي وقت مي‌تاخت. سخن كوتاه كنم و از اين بخش بگذرم كه هنرمندان و گروه‌هاي تئاتر، چه آنها كه در جشنواره شركت مي‌كنند يا آنها كه اعلام انصراف كرده‌اند نبايد از ياد ببرند هر دو براي مردم فرصت و غنيمتند. اينجا سينما نيست كه پول‌هاي مشكوك و تهيه‌كننده‌هاي معلوم! زير و بم اقتصادش را كنترل كنند، باقي ماجرا هم بماند به قضاوت تاريخ، امروز نبايد بين يكديگر خط افتراق بكشيم. روي سخن من اينجا با وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي است كه در تمام روزهاي سخت اخير نه عليه درشت‌گويي‌هاي تلويزيون موضع گرفته و نه از هنرمندان در برابر افراد و جريان‌هايي كه هر روز در خدمت جبهه نفاق عمل مي‌كنند دفاع كرده است. آنچه در هر دو يادداشت برهاني مرند واضح به نظر مي‌رسد، بي‌پناهي است. گويي بايد به وزير فرهنگ هم يادآور شويم جشنواره تئاتر فجر كه به دنبال وقوع انقلاب و با هدف گراميداشت دهه فجر برگزار مي‌شود، يك رويداد خصوصي نيست. در تمام روزهايي كه هنرمندان در تلاشند به اتحاد شكل دهند، احمد سالك، عضو كميسيون فرهنگي مجلس عليه هنرمندان! لب به سخن مي‌گشايد، آنها را وطن‌فروش خطاب مي‌كند و وزير ساكت است. نصرالله پژمان‌فر به هنرمندان پژمرده از غم مي‌تازد و وزير كلامي نمي‌گويد. در عين‌حال تاسف مي‌خورم وقتي مي‌بينم ايشان براي همدلي با توييت‌هاي سياسي و نه فرهنگيِ وزير خارج‌نشينِ اسبق در فضاي مجازي سريعا دست به كار مي‌شود ولي وقتي به فضاي واقعي مي‌رسيم... هيچ.