تاييد اصالت خودنگاره‌اي از هنرمند هلندي
رويارويي ونگوگ با رنج‌هايش
بهار سرلك
كارشناسان هنري چند دهه‌اي نسبت به اصالت خودنگاره‌اي از ونسان ونگوگ شك و ترديد داشتند تا اينكه لويي ون تيلبور، محقق موزه ونگوگ روز دوشنبه اين ترديدها را برطرف كرد و اصالت نقاشي رنگ روغن از چهره نقاش مضطرب كه ونگوگ آن را اواخر تابستان سال 1889 در آسايشگاه سنت رمي واقع در جنوب فرانسه كشيد، تاييد كرد.
ترديدها در مورد اصالت اين نقاشي در دهه 1970 اوج گرفت. استفاده از كاردك تخته رنگ براي صاف كردن ضربه‌هاي قلم‌مو روي چهره ونگوگ و استفاده از آنچه در آن دوره رنگ‌هاي غيرعادي در نقاشي شناخته مي‌شد به شك و ترديدها در مورد اصالت اثري كه موزه ملي نروژ در سال 1910 آن را به عنوان كاري اصيل از ونگوگ خريداري كرد، دامن زد. سال 2014 دست‌اندركاران موزه ملي نروژ براي روشن كردن تكليف اين اثر از موزه ونگوگ خواست اصالت آن را بررسي كند.
ون تيلبور مي‌گويد: در دوره‌اي كه ونگوگ در آسايشگاه به سر مي‌برد، استفاده از بوم خام و رنگ سبز لجني در آثار او عادي بود. ويژگي‌اي كه اين اثر را از باقي آثار او مجزا مي‌كند، استفاده از كاردك تخته رنگ است. تيلبور در ادامه مي‌گويد: «در نتيجه دست به كار مي‌شود تا اين اثر را بكشد، اما حين نقاشي‌اش نظرش عوض مي‌شود و تصميم مي‌گيرد آن را صاف كند. احتمال مي‌دهيم از آنجايي كه اين اثر را در دوران روان‌پريشي‌اش روي بوم برد، چنين تصميمي گرفت.»
ون تيلبور معتقد است؛ ونگوگ نقاشي را راهي براي به تصوير كشيدن فروپاشي رواني‌اش و همچنين راهي براي بهبودي حال و روزش قرار داده بود. او اضافه مي‌كند: «او قصد داشت در اين تصوير بگويد انساني بيمار بود در نتيجه ما اين طور فكر مي‌كنيم كه اين اثر نوعي روش درماني است. ونگوگ پروتستان بود و وقتي پروتستان هستي بايد واقعيت‌هاي زندگي را بپذيري؛ اگر رنج مي‌بري بايد با رنجت روبه‌رو شوي.»
مشهورترين نقاش نروژي، ادوارد مونك كه در اثر معروفش «جيغ» روي موضوع اضطراب رواني دست گذاشته، شيفته اين اثر ونگوگ بود. گولنگ مي‌گويد: «مونك تصور مي‌كرد خودنگاره ونگوگ يكي از بهترين آثار موزه ملي است، اما از طرفي اين اثر به چشمش ترسناك بود چون نگاه چهره‌اي كه در خودنگاره تصوير شده، به او خيره مي‌شد.» اين اثر در موزه ونگوگ آمستردام نگهداري مي‌شود و در سال 2021 زماني كه موزه ملي نروژ در مكاني جديد افتتاح مي‌شود به اسلو بازمي‌گردد. گولنگ مي‌گويد: «سال 2014 كه اثر را به موزه ونگوگ تحويل داديم، مسوولان آنجا به ما هشدار دادند و گفتند ممكن است از نتيجه بررسي‌ها خوش‌تان نيايد و ممكن است هرگز نتوانيم اصالت اثر را تاييد كنيم، اما حالا با شنيدن اين خبر بسيار خوشحاليم.» دو خودنگاره مشهور ديگر از ونگوگ در گالري ملي هنري واشنگتن دي‌سي و موزه اورسي پاريس نگهداري مي‌شوند.