پس از هفته‌ها اختلاف و درگيري در نهايت شنبه شب رييس‌جمهور عراق گزينه نهايي تصدي نخست‌وزيري را اعلام كرد تا كشور از بن‌بست سياسي چند ماهه خارج شود و تا حدي معترضان را نيز براي آرام كردن فضاي اعتراضات راضي كند. محمد توفيق علاوي رسما به عنوان جانشين عادل عبدالمهدي معرفي شد كه بيش از دو ماه است كه از سمت خود استعفا داده و كماكان در مسند نخست‌وزيري مانده بود. عبدالمهدي پس از بالا گرفتن اعتراضات و عدم حمايت مرجعيت از دولت او بلافاصله از سمت خود كناره‌گيري كرد اما اختلافات در داخل عراق به حدي بالا بود كه اجازه نمي‌داد، تصميم‌گيرندگان بتوانند نخست‌وزير تعيين كنند.
بر اساس گزارش كميسيون حقوق بشر عراق طي 4 ماه اعتراض بيش از 500 نفر جان خود را از دست دادند. خواسته‌هاي اوليه معترضان اشتغال و پايان دادن به فساد و بهبود خدمات عمومي در كشور بود اما رفته رفته معترضان خواهان بركناري كل طبقه سياسي حاكم بر عراق شدند. طبقه سياسي كه مردم معتقد بودند از سال 2003 و زمان حمله امريكا راس امور كشور را برعهده دارند و موجب فساد در اين كشور شده‌اند.
علاوي در ويديويي كه از قبل ضبط شده بود از معترضين خواست تا در خيابان‌ها بمانند و به طبقه سياسي فشار بياورند. او گفت شما اگر با من نباشيد، من هم نخواهم بود و نمي‌توانم كاري انجام دهم بدون فداكاري و شهامت شما هيچ تغييري در كشور رخ نخواهد داد.
با اين وجود به رغم معرفي علاوي و پيام مستقيم او به معترضان اما كماكان در خيابان‌ها افرادي عليه او شعار مي‌دادند و پلاكاردهايي را عليه او برداشته بودند. هر چند علاوي متعلق به هيچ حزبي نيست اما آنها مي‌گويند كه او بخشي از همان طبقه سياسي قديمي حاكم بر عراق است كه مردم نسبت به آن اعتراض دارند. با اين حال چنين ديدگاهي در ميان معترضان يكدست نيست و دقيقا مشخص نيست كه آنها چه فردي را مي‌خواهند به عنوان نخست‌وزير معرفي كنند و همبستگي جدي در اين زمينه وجود ندارد.
به نوشته وال‌استريت ژورنال علاوي زماني قدرت را در عراق به دست مي‌گيرد كه اختلافات ميان تهران و واشنگتن كه متحد اصلي بغداد به حساب مي‌آيند، بالا گرفته است. امريكا با ترور سردار سليماني در خاك عراق يك چالش عمده را در منطقه رقم زد. ترور سردار سليماني، روابط ميان ايالات متحده و عراق را در يك بحران جدي فرو برده و احساسات ضد امريكايي در عراق را شديدتر از گذشته كرده است.
او احتمالا در اولين قدم‌هاي كاري خود بايد تعيين كند كه قصد دارد چه سياستي را در خصوص نيروهاي امريكايي اتخاذ كند و آيا مصوبه مجلس عراق مبني بر خروج نيروهاي امريكايي از عراق را دنبال خواهد كرد.
پارلمان عراق در ماه ژانويه قطعنامه‌اي را به تصويب رساند كه نيروهاي امريكايي بايد خاك عراق را ترك مي‌كردند. طي چند وقت اخير نيز پايگاه‌هاي مرتبط با امريكا در عراق به شدت براي امريكايي‌ها نا امن شده است. حملات راكتي پراكنده عليه پايگاه‌هاي امريكايي در عراق كماكان ادامه دارد و ايالات متحده، نيروهاي مردمي عراقي را مقصر اين جريان مي‌داند كه اصلي‌ترين عامل شكست و عدم ظهور دوباره داعش در عراق به حساب مي‌آيند و براي اين اتهام نيز تاكنون هيچ مدركي ارايه نداده‌اند.
سفارت امريكا در بغداد پس از اعلام آقاي علاوي براي تصدي نامزدي نخست‌وزيري گفت: ايالات متحده امريكا امنيت عراق را بسيار مهم مي‌داند و با دولت جديد براي بازگشت ثبات، رفاه و حاكميت همكاري خواهد كرد. امريكايي‌ها عنوان كردند كه عراق براي تامين نيازهاي مردم به يك دولت مستقل و صادق احتياج دارد و آقاي علاوي نيز بايد به دنبال تحقق اين هدف باشد. لازم به ذكر است كه ايالات متحده به همراه ايران يكي از دو كشور تعيين‌كننده در انتخاب نخست‌وزير عراق بوده اما در اين دوره هر چند امريكا مدعي است كه خود را كنار كشيده ولي نمي‌توان گفت كه در اوج‌گيري اعتراضات عليه عادل عبدالمهدي بي‌تاثير نبوده است. زيرا امريكايي‌ها از نزديكي عبدالمهدي به ايران اصلا خشنود نبودند به همين دليل تلاش فراواني براي تضعيف موقعيت عبدالمهدي انجام دادند.
انتظار اين است كه آقاي علاوي بتواند يك دوره انتقالي جديد را رقم بزند كه طي آن انتخاباتي زودهنگام برگزار شود و قانون انتخابات كشور نيز تغيير كند.
علاوي از شنبه شب 30 روز فرصت دارد تا ليست كابينه خود را ارايه دهد تا از نمايندگان مجلس راي اعتماد دريافت كند. در صورت عدم تصويب و پذيرش او در پارلمان برهم صالح موظف به تعيين نخست‌وزير جديد است.
علاوي در نخستين سخنراني خود متعهد شد كه يك دولت توانمند را تشكيل دهد و هر وزيري كه از سمت احزاب سياسي به او تحميل شود، رد مي‌كند. او در ادامه گفت: احزاب سياسي در عراق وزارتخانه‌ها را به پستي تبديل كرده‌اند كه از آنها به عنوان وسيله‌اي براي حمايت از خود استفاده مي‌كنند.
او همچنين در ادامه گفت، مسوولاني كه عامل استفاده خشونت عليه معترضين بودند بايد پاسخگو باشند و به معترضين قول داد كه با فساد مبارزه كند.
فائق الشيخ‌علي يكي از سياستمداران مستقل عراقي كه برخي صحبت از نخست‌وزيري او به ميان آوردند نسبت به نامزدي آقاي علاوي موضع تندي اتخاذ كرد و گفت كه علاوي ماكتي از عبدالمهدي است.
علاوي مانند بسياري از رهبران سياسي فعلي عراق در دوران ديكتاتوري صدام حسين در تبعيد زندگي مي‌كردند. پس از حمله ايالات متحده، او به عراق بازگشت و به عنوان فردي سكولار در انتخابات شركت كرد و دو بار نيز به عنوان وزير ارتباطات مشغول كار بوده است.
استقبال ايران از نخست وزيري علاوي
سيدعباس موسوي، سخنگوي وزارت امور خارجه با اشاره به انتخاب نخست‌وزير جديد عراق اظهار كرد: جمهوري اسلامي ايران در راستاي ادامه حمايت‌هاي خود از استقلال، حاكميت ملي، تماميت ارضي و تحكيم مباني دموكراسي در عراق و نيز درخواست مشروع دولت و ملت عراق براي خروج نيروهاي امريكايي از خاك آن كشور از انتخاب جناب آقاي محمد توفيق علاوي به عنوان نخست‌وزير جديد اين كشور استقبال مي‌كند و ضمن آرزوي موفقيت براي ايشان، اميدوار است كه او بتواند با تشكيل دولت جديد، خواسته‌هاي بحق مردم و مرجعيت عالي ديني اين كشور را براي ايجاد يك عراق باثبات و داراي جايگاه مهم منطقه‌اي تحقق بخشد. موسوي افزود: ايران آماده است در اين شرايط حساس كه دولت و ملت دوست و برادر عراق با آن روبه‌روست همه امكانات خود را براي عبور از مشكلات و نيل به اهداف عالي عراق در اختيار دولت و ملت اين كشور قرار دهد.