لغو تحريم‌هاي بانكي
در اولويت است
شرايط با ورود به «ليست سياه»
بدتر نمي‌شود
گروه اقتصادي|كارگروه ويژه اقدام مالي در جلسه روز جمعه خود، نام ايران را به فهرست سياه خود بازگرداند. اگرچه پيش‌تر نيز اين كارگروه بخش‌هايي از توصيه‌نامه‌هاي خود را عليه كشورمان فعال كرده بود اما اكنون ايران در كنار كره شمالي دو كشوري خواهند بود كه تمامي ۱۹ توصيه اقدام متقابل عليه آن فعال خواهد شد؛ موضوعي كه هرچند بر اتصال كشور به اقتصاد بين‌المللي اثرات منفي خواهد گذاشت اما براساس تحليل‌هاي ارايه‌شده از سوي فعالان اقتصادي، در شرايط كنوني، اين اقدام تاثير جدي و فوري بر شرايط اقتصادي كشور نمي‌گذارد، زيرا با تداوم تحريم‌هاي يكجانبه امريكا، ارتباط اقتصاد ايران با بسياري از بانك‌هاي بين‌المللي عملا متوقف شده و در چنين شرايطي ليست سياه تاثير مستقيمي بر تجارت نخواهد گذاشت.
عباس آرگون، عضو اتاق بازرگاني تهران در گفت‌وگو با «اعتماد» مي‌گويد: همان‌طوركه بخش خصوصي پيش‌تر نيز اعلام كرده بود، تصويب لوايح مربوط به افايتياف، بر بهبود شرايط اقتصادي كشور تاثيري نخواهد گذاشت اما مي‌تواند از بدتر شدن شرايط نيز جلوگيري كند. در شرايط امروز نيز بايد توجه داشت كه قطعا ورود به ليست سياه موضوعي منفي است اما اينكه آيا در شرايط فعلي بر اقتصاد ما اثر مي‌گذارد را بايد براساس واقعيت‌هاي اقتصادي كشور بررسي كرد.او با اشاره به تحريم‌هاي اقتصادي امريكا عليه ايران بيان كرد: يكي از اصلي‌ترين بخش‌هايي كه تحريم روي آن اثر منفي گذاشته است، تبادلات بانكي ما بوده است. امروز بسياري از بانك‌هاي جهاني همكاري خود را با ما قطع كرده‌اند و همين امر باعث شده در حال حاضر حضور در ليست سياه افايتياف بر فرآيند اقتصادي روز ايران تاثير مستقيم نگذارد.اين فعال اقتصادي با بيان اينكه نبايد ارتباط اقتصاد ايران با ساختار جهاني قطع شود، گفت: اگر بنا باشد تحريم‌ها در آينده لغو شوند و ارتباط ما با اقتصاد جهاني دوباره از سر گرفته شود، فراهم بودن زيرساخت‌ها و حفظ پيش‌نيازها اهميت فراواني دارد و در اين بين خروج از ليست سياه نيز مهم خواهد بود. از اين رو اميدواريم با پيگيري اين لوايح و رسيدن به يك جمع‌بندي قابل اتكا، تصميماتي مناسب در اين زمينه اتخاذ شود.مجيدرضا حريري، رييس اتاق بازرگاني ايران و چين نيز در اين رابطه گفت: پذيرفتن قواعد افايتياف شرط لازم براي اقتصاد ما است، اما شرط كافي نيست و بايد شروط ديگري نيز وجود داشته باشد تا از شرايط كنوني خارج شويم. هيچ منطقي نمي‌گويد نبايد به افايتياف بپيونديم ولي اينكه بگوييم با قبول نكردن افايتياف، وضعيت بدتر مي‌شود، من خيلي معتقد نيستم كه الان وضعيت بدتر مي‌شود. او تصريح كرد: اما در رابطه با افايتياف بايد بگويم اثري ندارد. افايتياف يك موضوع اقتصادي است، اما در كشور ما سياسي شده است. ما با عينك اقتصاد كه به افايتياف نگاه مي‌كنيم، مي‌بينيم هيچ‌كسي كه ديد اقتصادي دارد، هيچ‌كسي كه خود را كارشناس اقتصادي معرفي كرده يا جامعه به عنوان كارشناس اقتصادي قبولش كرده يا هيچ منطقي نمي‌گويد كه ما به افايتياف نبايد بپيونديم.
تحريم و افايتياف
افايتياف (FATF) يك سازمان فرادولتي است كه سياست‌ها و استانداردهاي مبارزه با جرايم مالي را طراحي و ترويج مي‌كند. اين استانداردها، پولشويي، تامين مالي تروريسم و ساير تهديدهاي مربوط به سيستم مالي بين‌المللي را هدف قرار داده است. اين گروه در سال 1989 و به درخواست گروه اقتصادي جي هفت، تشكيل شد و هدف آن مبارزه با جرايم اقتصادي بين‌المللي و تامين مالي تروريسم است. هرچند در سال‌هاي گذشته با گسترش نقش اين نهاد، حوزه‌هاي مختلفي از فعاليت‌هاي اقتصادي دولت‌ها در چارچوب افايتياف رصد مي‌شود.
با وجود آنكه بناست اين گروه بدون در نظر گرفتن مسائل سياسي كار كند اما نفوذ امريكا در اقتصاد جهان، افايتياف را نيز تحت‌الشعاع خود قرار داده و اين گروه در سال‌هاي گذشته فشارهايي را بر كشورهايي كه امريكا روابط گسترده‌اي ندارند اعمال كرده است. در گذشته كوبا و در شرايط فعلي كره شمالي جزو كشورهايي هستند كه حضور در ليست سياه اف‌اي تي اف را تجربه كرده‌اند.
ايران نيز اولين‌بار در سال 2009 حضور در ليست سياه را تجربه كرد اما پس از اجرايي شدن توافق برجام، اجراي آن تعليق شد و ايران توانست روابط بانكي خود را از سر بگيرد. با اين وجود پس از بر هم زدن برجام از سوي امريكا، بار ديگر فشار افايتياف بر ايران براي تصويب لوايح باقيمانده افزايش يافت. در شرايطي كه مجلس و دولت موافقت خود را براي تصويب اين لوايح اعلام كردند اما در نهايت تصويب نهايي آن به مجمع تشخيص مصلحت نظام سپرده شد و مجمع با وجود برگزاري چندين جلسه، سرانجام نظر نهايي خود را اعلام نكرد تا با پايان يافتن مهلت قانوني، در جلسه جمعه افايتياف، ايران به فهرست سياه بازگردد.
اثرات ليست سياه
با توجه عضويت اكثريت قريب به اتفاق كشورها در افايتياف و تصويب لوايح مربوط به آن، امروز دستورالعمل‌هاي اين گروه، يك پشتوانه جهاني براي اجرا دارد و از اين رو وقتي كشوري در فهرست خاكستري يا سياه افايتياف قرار مي‌گيرد، با محدوديت‌هايي مواجه خواهد شد.توصيه‌هاي اين كارگروه از سوي بسياري از كشورها جدي گرفته مي‌شود. اگر كشوري در ليست خاكستري و سياه FATF قرار بگيرد، شانس ادغام در نظام بانكي جهاني را از دست خواهد داد. كاهش مبادلات تجاري بين‌المللي، تحريم‌هاي اقتصادي از سوي صندوق بين‌المللي پول، بانك جهاني، ADB و البته ساير كشورها از ديگر پيامدهاي قرار گرفتن در ليست سياه و خاكستري است. طبق استانداردهاي ۱۹ گانه معرفي‌شده توسط اين كارگروه، قرار گرفتن نام كشوري در فهرست اقدامات تقابل بدان معنا خواهد بود كه فضاي مالي آن كشور از نظر ريسك پولشويي پرمخاطره معرفي مي‌شود و از كشورهاي ديگر خواسته مي‌شود تا در انجام تراكنش با كشور فوق از اقدامات ويژه‌اي پيروي كنند. درواقع فعال شدن اقدامات متقابل به معناي آن نخواهد بود كه بانك‌ها و كشورهاي ديگر از انجام تراكنش مالي با آن كارگروه منع شوند بلكه از آنها خواسته خواهد شد تا با احتياط بيشتري به مبادله بپردازند.
اين محدوديت‌ها در حالي عليه اقتصاد ايران اعمال شده است كه پيش از اين با تحريم‌هاي امريكا، محدوديت و مشكلات جدي و گسترده‌تري نيز در دستور كار قرار داشت؛ به اين معني كه پس از خروج ايالات متحده امريكا از برجام، عملا بانك‌هاي بين‌المللي فعاليت خود در ايران و همكاري با تاجران ايراني را متوقف كرده‌اند و سوييفت نيز به بانك‌هاي ايراني خدمت‌رساني نمي‌كند. از اين رو صحبت از كاهش همكاري‌ها يا محدودكردن مراودات با نهادهايي همچون بانك جهاني در شرايط فعلي براي اقتصاد ايران تفاوتي جدي ايجاد نمي‌كند.از ديگر سو اما موافقان تصويب لوايح افايتياف معتقدند نهايي شدن حضور ايران در گروه، دستكم دو اثر مستقيم و مثبت خواهد داشت. از سويي بهانه امريكا و هم‌پيمانانش در افزايش فشار به اقتصاد ايران را از بين مي‌برد و ديگر با بهانه‌هايي مانند حمايت ايران از تروريسم يا پولشويي، نمي‌توانند به ايران فشاري جدي وارد كنند. از سوي ديگر آنچه مسلم به نظر مي‌رسد، ناپايدار بودن تحريم‌ها و لغو آنها در آينده است. در چنين شرايطي ايران احتياج دارد كه بتواند در مدتي كوتاه، خود را بار ديگر با اقتصاد جهاني وفق دهد و نبود در افايتياف اين بازگشت را طولاني‌تر و پيچيد‌ه‌تر مي‌كند.هرچند هنوز ايران و به‌طور خاص، مجمع تشخيص مصلحت نظام نظر نهايي خود در رابطه با اين لوايح را اعلام نكرده و شايد در آينده ايران نسبت به تصويب و اجراي آنها اقدام كند اما آنچه فعلا قطعي به نظر مي‌رسد، اين است كه اقتصاد ايران كه با بانك‌هاي جهاني ارتباطي محدود دارد، لااقل در كوتاه‌مدت تاثير مستقيم و جدي از ليست سياه افايتياف نخواهد گرفت.
مجيدرضا حريري:
پذيرفتن قواعد افايتياف شرط لازم براي اقتصاد ما است، اما شرط كافي نيست و بايد شروط ديگري نيز وجود داشته باشد تا از شرايط كنوني خارج شويم. هيچ منطقي نمي‌گويد نبايد به افايتياف بپيونديم ولي اينكه بگوييم با قبول نكردن افايتياف، وضعيت بدتر مي‌شود، من خيلي معتقد نيستم كه الان وضعيت بدتر مي‌شود.
عباس آرگون:
بخش خصوصي پيش‌تر نيز اعلام كرده بود، تصويب لوايح مربوط به افايتياف، بر بهبود شرايط اقتصادي كشور تاثيري نخواهد گذاشت اما مي‌تواند از بدتر شدن شرايط نيز جلوگيري كند. در شرايط امروز نيز بايد توجه داشت كه قطعا ورود به ليست سياه موضوعي منفي است اما اينكه آيا در شرايط فعلي بر اقتصاد ما اثر مي‌گذارد را بايد براساس واقعيت‌هاي اقتصادي كشور بررسي كرد.