هيجاني برخورد نكنيم
ناصر قاسم‌زاده
قدمت بيماري‌هاي ويروسي به قدمت تاريخ بشر است و اين نخستين‌باري نيست كه يك بيماري ويروسي در ميان انسان‌ها شايع مي‌شود و آخرين بار هم نخواهد بود. ويروس كرونا كه ...
عامل بيماري جديد كويد19 است، فعلا درمان ندارد و رعب و وحشت جامعه از انتشار آن، به اين دلايل تا حدي قابل درك است، اما ما بايد به خاطر داشته باشيم كه قدم اول در مقابله، پيشگيري و درمان يك بيماري، رعايت آرامش فردي، كنترل اضطراب و نگراني است. بايد با آرامش مراحل اوليه را تاب بياوريم تا بتوانيم در مواجهه با بيماري، تصميم درست بگيريم. ما طي چند روز گذشته شاهد فقر اطلاعاتي نزد شهروندان بوديم، اطلاعات مرتبط با چگونگي مقابله با اين ويروس و كاهش خطر ابتلا از منابع متعددي هدايت مي‌شوند و متاسفانه فضاي مجازي در اين ماجرا بيش از آنكه موثر باشد، بحران‌ها و اضطراب مردم را افزايش داده است. سودجويان از اين آشفته‌بازار سوءاستفاده مي‌كنند و با استفاده از فضاي مجازي، فرصت را براي فروش محصولات خود غنيمت مي‌شمارند. در حالي كه وزارت بهداشت و رسانه‌هاي رسمي كشور بايد در خط اول اطلاع‌رساني باشند، شايعات هستند كه دست به دست مي‌شوند. علاوه بر اين شايعات، اطلاعات نزد مردم كافي نيست و رسانه ملي نيز گام چندان موثري در بهبود اين آشوب برنمي‌دارد. شخصا معتقدم اطلاع‌رساني دقيق و علمي بيش از همه بايد از طريق صدا و سيما صورت مي‌گرفت، لازم بود رسانه ملي از بدنه پزشكي و روان‌شناسي كشور دعوت به عمل مي‌آورد و مراتب اطلاع‌رساني به مردم را از دريچه نگاه اين افراد صورت مي‌داد، حضور روان‌شناسان نيز مي‌توانست در كاهش اضطراب جامعه موثر باشد. اما حالا شاهد هستيم كه توجه به كرونا، در ساعات پخش برنامه‌هاي پربازديد تلويزيون جايي ندارد، علاوه بر آن تريبون چنداني در اختيار مسوولان ذي‌ربط وزارت‌بهداشت قرار نمي‌گيرد، اين نوع اطلاع‌رساني، چيزي جز دامن‌زدن به هراس عمومي نيست. مشاهدات ميداني انجمن حمايت از سلامت، بهداشت و درمان جامعه نشان مي‌دهد كه سهميه ماسك، الكل و ژل‌هاي آنتي‌باكتريال در بيش از پنجاه درصد داروخانه‌هاي شمال و غرب تهران، تا عصر روز پنجشنبه تمام شده بود. اين بررسي نشان مي‌داد كه مردم از شيوع كرونا وحشت كرده‌اند و به داروخانه هجوم برده‌اند. در چنين شرايطي صداو سيما بايد با كمك بدنه علمي كشور به مردم توضيح دهد كه استفاده از ماسك در چه شرايطي ضرورت دارد، چه راه‌هاي جايگزيني براي مراقبت از بهداشت عمومي وجود دارد و كدام موثر است و كدام موثر نيست، اقداماتي كه در نهايت مي‌تواند روان جامعه را در يك ثبات حداقلي نگاه دارد. ما طبيعتا در موج اول شيوع كرونا شاهد وحشت جامعه هستيم و خواهيم بود، جامعه ما، جامعه جوان است و چنين جامعه‌اي به صورت طبيعي دچار هيجان مي‌شود.
اما اخباري كه در ادامه اين موج منتشر مي‌شود مي‌تواند اين هيجان را كنترل كند، يا بالعكس، در سلامت جسم و روان جامعه آثار نامطلوب داشته باشد. طبيعتا ما نمي‌توانيم به علت شيوع كرونا زندگي خود را تعطيل كنيم. در اروپا نيز مواردي از كرونا مشاهده شده است، اما ببينيم كه زندگي در كشورهاي اين قاره تعطيل شده است يا خير. با شيوع كرونا، امتناع از دست‌دادن، رعايت فاصله با افراد قطعا از الزامات بهداشتي براي پيشگيري است، اما در مواردي هم نمي‌توان اين ارتباط‌ها را تعطيل كرد، و البته بايد متذكر شوم بايد مراقب باشيم تلاش براي پيشگيري، تاثير مستقيمي در روابط شخصي، دوستانه يا كاري ما نداشته باشد و به عبارتي ديگر، زندگي ما را تحت‌الشعاع قرار ندهد. پيش از اين نيز كشور ما با گونه‌هاي ديگري از ويروس‌هاي مسري مواجه بوده است، اين ويروس‌ها در مقاطع زماني كنترل شده‌اند، و تا پيدا شدن راه درمان براي كرونا بايد به جامعه علمي جهاني فرصت داد. در اين زمان اما، ما وظيفه داريم آرامش شخصي خود را حفظ كنيم، ما وظيفه داريم از تلفات و تاثرات رواني در جامعه بكاهيم. خانواده‌ها موظف هستند اطلاعات صحيح دريافت كنند و اين اطلاعات را به شيوه صحيح در اختيار اعضاي خود، خصوصا كودكان، نوجوانان و جوانان قرار دهند. برخوردهاي هيجاني با كرونا، اصرار بر سياه‌نمايي و تشديد ترس و دلهره مي‌تواند در سيستم دفاعي بدن موثر باشد. فراموش نكنيم آرامش و سلامت روان ارتباط مستقيمي با سلامت جسم دارد. اگر قرار است بدن خود را در برابر ورود ويروس مقاوم كنيم، پيش از آن بايد آرامش روحي داشته باشيم و اگر خواب، خوراك و اضطراب بيش از اندازه باشد، تعادل بدن از بين مي‌رود و درنتيجه، شرايط جسماني ناخودآگاه به ميزباني بيماري‌هاي ويروسي مي‌رود. از ياد نبريم كه آرامش روحي، سلامت جسمي به دنبال دارد.
روانشناس و مدير انجمن حمايت از سلامت، بهداشت و روان جامعه