حسن روحاني، رييس‌جمهوري
در جلسه مشترك ستاد اقتصادي دولت و نمايندگان بخش خصوصي:
قرنطينه نداريم؛ نه امروز، نه نوروز
آخرين ساعات پنجشنبه گذشته بود كه شايعه قرنطينه ايران منتشر شد. اين‌بار بخشي از كاربران فضاي مجازي شنيده‌هاي بي‌اصالت و پچ‌پچه‌هاي بي‌منبع را منتشر مي‌كردند كه دولت قرار است اعلام تعطيلي سراسري كرده و به نوعي ايران را قرنطينه كند تا شايد شيب صعودي آمار ابتلا به بيماري ويروسي كرونا دست‌كم پس از چند هفته تعطيلات نوروز نزولي شود. اين شايعه به اضافه شايعه تعطيلي پمپ‌بنزين‌ها و ميادين تره‌بار و فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي مواد غذايي نيز مزيد بر علت شد تا دوباره هجوم براي خريد و بنزين خيابان‌ها را پرترافيك كند. اگرچه اين تنها قدرت شايعه نبود و سوءمديريت در روند تصميم‌گيري و اطلاع‌رساني نيز در بزرگ‌تر شدن و بال و پر دادن به شايعه‌ها بي‌تاثير نبود. امروز اما با وجود اينكه به گفته سخنگوي وزارت بهداشت تعداد مبتلايان به كرونا طي يك روز بيش از هزار نفر و مجموع مبتلايان به بالغ بر ۱۳ هزار نفر رسيده، همچنين رييس انجمن مراقبت‌هاي ويژه ايران نيز گفته ظرفيت‌هاي آي‌سي‌يوها تقريبا تكميل است، رييس‌جمهوري اعلام كرد كه قرنطينهاي در كار نيست؛ نه امروز و نه نوروز. البته پيش از اين انوشيروان بندپي، استاندار تهران و علي ربيعي، سخنگوي دولت نيز از كذب‌بودن خبر قرنطينه به‌ويژه در تهران سخن گفته بودند اما ديروز حسن روحاني آب پاكي را روي دست موافقان قرنطينه دست‌كم استان‌هاي بحراني ريخت و گفت كه اساسا قرنطينهاي در كار نيست. همچنين بعدازظهر ديروز سردار حسين اشتري، فرمانده نيروي انتظامي نيز خبر داد كه پليس برنامه‌اي براي قرنطينه‌كردن شهرها ندارد.
مصايب تصميم‌گيري جزيره‌اي
«قرنطينه» شهرها ديروز يكي از محورهاي اصلي جلسه مشترك ستاد اقتصادي دولت و نمايندگان بخش خصوصي، به رياست حسن روحاني بود. حسن روحاني در آغاز سخنانش در جمع حاضران گفت: «ما اصلا چيزي به نام قرنطينه نداريم. اينكه شايع شده در تهران يا در بعضي شهرها برخي فروشگاه‌ها، برخي مشاغل قرنطينه مي‌شوند، چنين چيزي اصلا وجود ندارد، نه امروز قرنطينه است و نه در ايام عيد نوروز و نه بعد از آن و نه قبل از آن.» او همچنين ادامه داد: «همه در كسب و كار و فعاليت خود آزاد هستند. خدمات دولت هم به‌طور معمول به مردم خواهد رسيد، منتها همه تلاش ما اين است كه فعاليت‌هاي اقتصادي و خدماتي كه دولت انجام مي‌دهد حتي‌الامكان به گونه‌اي باشد كه مردم بيشتر در خانه بمانند، در جايي اجتماع نكنند يا اگر اقدامي انجام ميشود در چارچوب يك پروتكل بهداشتي باشد.»رييس‌جمهوري در بخش ديگري از سخنانش نيز تاكيد كرد كه «مرجع اينكه كاري يا كسب خاصي، روزي يا ساعتي تعطيل شود يا با محدوديت مواجه شود، فقط ستاد ملي مبارزه با كرونا در تهران است، استان‌ها، استاندارها و بخش‌هاي بهداشتي، به هيچ عنوان در اين زمينه‌ها حق تصميم‌گيري ندارند. اين‌گونه محدوديت‌ها و هرگونه محدوديتي كه بخواهد ايجاد شود، صرفا در ستاد ملي در تهران تصميم‌گيري ميشود، بنابراين در استان‌ها در اين زمينه اقدامي اصلا نبايد انجام شود.»
اين در حالي بود كه همزمان با برگزاري نشست دولت در پاستور و انتشار سخنان حسن روحاني در مورد قرنطينه، استانداران برخي استان‌ها اعلام مي‌كردند كه بنابر تصميمي استاني مي‌خواهند قرنطينه اعلام كرده يا ممنوعيت رفت و آمد اعمال كنند. مساله‌اي كه نشان مي‌دهد برخلاف تاكيد رييس‌جمهوري بر عدم تصميم‌گيري‌هاي استاني يا مقامات و مديران و تصميم‌گيران استاني به صورت جزيره‌اي تصميم‌گيري مي‌كنند و از هماهنگي لازم برخوردار نيستند يا نمايندگان استاني براي تصميم‌گيري‌هاي مجزا و جزيره‌اي فشار مي‌آورند. علاوه بر اين وقايع و تصميم‌گيري‌هاي چند روز گذشته اين سوال را به وجود آورد چرا با وجود تاكيد رييس‌جمهوري بر اينكه برخي تصميمات كلان همچون قرنطينه‌كردن شهرها بايد از ستاد مديريت كروناي تهران اتخاذ و از مركز اعلام شود، ستاد مديريت كرونا به شكل استاني نيز تشكيل شد. قطعا هدف تشكيل اين ستاد‌هاي استاني به رياست و مديريت استانداران برآورد دقيق و از نزديك شرايط و ميزان بحراني شدن وضعيت و مديريت كرونا در استان بوده است اما گويا در عمل اين اتفاق رخ نداده و آنچه از مركز ابلاغ ميشود تنها بر پيروي از تصميمات تهران تاكيد دارد. اين رويه آنقدر اختلال‌برانگيز بوده كه چندي پيش در ويديويي كه از مكالمه فرماندار يكي از استان‌هاي شمالي با محمود واعظي، رييس دفتر رييس‌جمهوري در فضاي مجازي ديده شد، مقام استاني اصرار داشت كه اگر مديريت در تهران فكري به حال آنها نكند شخصا تصميم به بستن مبادي ورودي و خروجي استان مي‌كند؛ مكالمه‌اي كه در كنار نگراني براي استان باز هم بر عدم تصميم‌گيري‌هاي متمركز و در عين حال متناسب با شرايط استان صحه مي‌گذاشت.
با اين حال فعلا خروجي جلسات متعدد هيات‌دولت، جلسه هفته گذشته شوراي عالي امنيت ملي و جلسه ابتداي همين هفته ستاد ملي مديريت كرونا نشان مي‌دهد كه خبري از قرنطينه نيست. با اين وجود رييس‌جمهوري در جلسه ديروز هم براي اطمينان خاطر مردم بارها تاكيد كرد كه كالاي مورد نياز آنها تامين خواهد شد و گفت: «مردم مطمئن باشند كالاي مورد نياز آنها تامين خواهد شد، اعم از كالاهايي كه مربوط به مسائل بهداشتي و درماني يا زندگي روزمره و كالاهاي مصرفي آنهاست. ذخاير ما در اين زمينه‌ها به اندازه كافي وجود دارد و خريدهاي لازم انجام شده و بنادر ما الان پر از كالاست و هر موردي هم نياز به ثبت سفارش و خريد جديد داشته باشد، بانك مركزي ارز لازم آن را تامين خواهد كرد، تامين كرده و بعد هم تامين خواهد كرد.»
مخالفان و موافقان قرنطينه
اما وقتي سخن از قرنطينه ميشود كه ديروز رييس‌جمهوري با آن به شدت مخالفت كرد شايد اغلب ما را به ياد فيلم‌هايي كه از شهر ووهان چين منتشر مي‌شد بيندازد، شهري خالي از آمد و شد معمول روزانه كه تنها كساني با لباس‌هاي مخصوص و تمام ايزوله سفيد در آن رفت‌و‌آمد مي‌كردند و يادآور فيلم‌هاي ابرقهرماني يا تخيلي هاليوود بودند. شايد هم قرنطينهاي از نوع ايتاليايي آن با آوازخواني در بالكن خانه‌ها را متصور شويم اما واقعيت اين است كه قرنطينه يك شهر زيرساخت‌ها و روساخت‌هايي را طلب مي‌كند كه به نظر مي‌رسد در توان مديريتي كشور براي مقابله با بحران كرونا نيست. از همين روي احتمالا قريب به اتفاق مديران ارشد اجرايي با آن مخالف هستند؛ كما اينكه ديروز به جز اعلام‌نظر عالي‌ترين مقام اجرايي در مورد قرنطينه كشور، پيروز حناچي، شهردار تهران هم كه در صحن شوراي شهر حاضر شده و در مورد اقدامات شهرداري براي مديريت كرونا در تهران به اعضا گزارش داد، اذعان كرد كه قرنطينه تهران با توجه به شرايط اقتصادي ميسر نيست، نمي‌توان مايحتاج مردم را در اين شرايط فراهم كرد همچنين جبران خسارات اقتصادي آن بسيار مشكل است. با اين حال محسن هاشمي، رييس شوراي شهر تهران در همين جلسه تاكيد كرد كه قرنطينه تهران با درجه كم ميسر و مثبت است.
اما قرنطينه چيست و چه تفاوتي با ايزوله دارد؟ واژه قرنطينه ريشه‌اي ايتاليايي دارد كه به معناي 40 روز است، 40 روز قرنطينهاي كه ونيزي‌ها براي كشتي‌هايي كه مي‌خواستند وارد بندر دوبرونيك در كرواسي امروزي شوند استفاده مي‌كردند اما اين عمل كه بارها در تاريخ تكرار شده امروزه پروتكل‌هاي مخصوص سازمان بهداشت جهاني را دارد و در واقع به معني محدود كردن اجباري انسان‌ها و در بعضي موارد ساير جانداران براي جلوگيري از بيماري‌اي واگيردار است كه بر خلاف ايزوله كه جداسازي افراد بيمار از سالم و محدودسازي آنها در ارتباط با ساير افراد است شامل اغلب افراد سالم ميشود. اما به هر روي نگاه منفي در ميان مديران اجرايي و تصميم‌سازان كشور در مورد قرنطينه وجود دارد و اغلب اين رويكرد را كارساز نمي‌دانند. چه آنكه ايرج حريرچي، سخنگوي پيشين ستاد مديريت كرونا قرنطينه را عملي مربوط به زمان جنگ جهاني توصيف كرد و مينو محرز، عضو كميته بيماري‌هاي عفوني وزارت بهداشت قرنطينه را روشي قرون وسطايي خواند. سردار غلامرضا جلالي رييس سازمان پدافند غيرعامل قرنطينه را مربوط به دوراني كه كنترل بيماري از دست خارج شده‌باشد، دانست و سعيد نمكي وزير بهداشت نيز گفت به قرنطينه كردن شهرها به دليل آموزش و فرهنگ اعتقادي نداريم. با اين حال كم نبودند موافقان قرنطينه كه البته نه شايد به سبك و سياق چين اما معتقد بودند با تعطيلي سراسري اغلب صنوف غير از صنوف تامين‌كننده مايحتاج روزمره و منع رفت‌و‌آمد مي‌توان از شيوع بيشتر اين بيماري جلوگيري كرد. مسعود پزشكيان، پزشك و نايب‌رييس مجلس شوراي اسلامي كه معتقد بود در اسرع وقت بايد شهرهاي آلوده قرنطينه شوند و نمايندگاني چون عبدالكريم حسين‌زاده، بهرام پارسايي، طيبه سياوشي، فاطمه سعيدي، سيده حميده زرآبادي و برخي ديگر از نمايندگان مجلس نيز با او هم‌نظر بودند.
اقتصاد كرونايي
اما به نظر مي‌رسد ساختارهاي مديريتي بحران در كشور آنچنان كه بايد براي ايجاد قرنطينه مناسب نيست و همان‌طوركه حناچي و برخي ديگر از مقامات به آن اشاره كرده‌اند، مسائل اقتصادي نيز اجازه چنين تصميم‌گيري را نمي‌دهد؛ كما اينكه شنيده شده شوراي عالي امنيت ملي نيز در جلسه اخير خود يكي از دلايل اصلي عدم برقراري قرنطينه و تعطيلات فراگير را مساله اقتصادي عنوان كرده است. در واقع علاوه بر اينكه قرنطينه كردن به مديريت منظم و برنامه‌ريزي شده‌اي براي تامين مايحتاج مردم نياز دارد، شرايط اقتصادي و كسب‌وكارها به ويژه براي طبقه متوسط و فرودست يا كارگران نيز در جلوگيري از تعطيلي كلي كشور موثر است؛ مساله‌اي كه در همين ايام مورد توجه دولت قرار گرفته و روز گذشته نيز حسن روحاني از اقدامات اقتصادي دولت در روزهاي مبارزه با كرونا صحبت كرده است.حسن روحاني در جلسه روز يكشنبه در جلسه مشترك ستاد اقتصادي دولت و نمايندگان بخش خصوصي با اشاره به اينكه حمايت از كسب‌وكارها در اين شرايط ضروري است، تشريح كرد: «در پرداخت ماليات يك مهلت و فرصت سه‌ماهه به آنها {كسب و‌كارهايي كه در اين دوران در فشار بوده‌اند} داده شود. ... همچنين در زمينه مسائل بهداشتي و درماني نيز بخش خصوصي ما هر كمكي بتواند انجام دهد و لوازم و تجهيزات مورد نياز را تامين كند، اينها همه جزو هزينه‌هايي خواهد بود كه از نظر ماليات قابل‌قبول است و در واقع مشمول ماليات نمي‌شود.» او در ادامه به بازپرداخت‌ها و اقساط بانكي نيز اشاره كرد و گفت: «اين اقساط به‌طور كلي براي سه ماه امهال ميشود و آنها مي‌توانند ماه‌هاي اسفند، فروردين و ارديبهشت را به عنوان زماني كه به آنها مهلت داده شده، تاخير بيندازند.» البته به گفته روحاني قرار است نسبت به چك‌هايي كه احتمالا در اين دو تا سه ماه به‌خاطر شرايط كسب و كار برگشت مي‌خورد، محدوديت‌هاي بانكي كه پيش از اين اعمال مي‌شد به مدت ۳ ماه برداشته شود. همچنين آن‌طوركه رييس‌جمهوري شرح داده بنا بر تصميم دولت تغييرات و انعطاف‌هايي نيز در زمينه پرداخت حق بيمه سهم كارفرما در ۳ ماه آينده در نظر گرفته شده است. علاوه بر اين آن‌گونه كه دولت تاكيد دارد اگر مردم در زمينه آب، برق، گاز، عوارض شهرداري، بدهكاري‌هايي در اين سه ماه داشته باشند نيز مي‌توانند آن را به تعويق بيندازند.علاوه بر اين تسهيلات، به گفته روحاني دولت در نظر دارد به ۳ ميليون نفر براي ۴ نوبت بسته حمايتي از ۲۰۰ هزار تومان تا ۶۰۰ هزار تومان بدهد و براي ۴ ميليون خانوار كه اين شرايط، زندگي آنها را تحت‌تاثير قرار داده بين يك ميليون تا ۲ ميليون وام با بهره بسيار نازل در نظر گرفته شده است.
برگزاري نشست رييس‌جمهوري از طريق ويديو كنفرانس با مديران و كادر درماني بيمارستان امام خميني (ره):
دولت با همه توان كنار پرسنل خدمات بهداشتي و درماني است
رييس‌جمهوري روز يكشنبه در نشستي با رييس، مديران و كادر درماني بيمارستان امام خميني (ره) تهران كه از طريق ويديو كنفرانس انجام شد، با توضيحات كارشناسي و فني مسوولان اين مجتمع درماني در جريان چگونگي و روند ارايه خدمات درماني به بيماران مبتلا به ويروس كرونا در اين مركز قرار گرفت. حسن روحاني همچنين با مسوولان بخش‌هاي مختلف بيمارستان
امام خميني (ره) ازجمله متخصص كنترل عفونت بيمارستان، معاون درمان، معاون آموزش و پژوهش و معاون پشتيباني بيمارستان و مدير پرستاري اين مركز، درخصوص كمبودها و مشكلات پيش روي آنان در راستاي ارايه خدمات بهتر به مردم گفت‌وگو كرد.
روحاني با تشكر از خدمات جامعه پزشكي و پرستاري و با بيان اينكه آرامش نسبي كه امروز در كشور به‌رغم شيوع ويروس كرونا وجود دارد به خاطر اعتماد مردم به بخش درمان و بهداشت كشور است، گفت: «اگر افتخارآفرينان كشور در بخش بهداشت و درمان اين‌طور به ميدان نمي‌آمدند امروز شاهد اضطرابي چند‌برابري ميان مردم بوديم. امروز خوشبختانه يك آرامش نسبي در جامعه وجود دارد، چرا‌كه مردم مي‌دانند اگر خداي ناكرده دچار اين بيماري و ويروس شوند كادر درماني و پزشكان و پرستاران فداكار در كنار آنها هستند.»
رييس‌جمهوري همچنين تاكيد كرد: «دولت با همه توان و امكاناتي كه دراختيار دارد براي تامين تجهيزات و امكانات و نيز حمايت و پشتيباني از پرسنل خدوم بخش بهداشت و درمان انجام وظيفه مي‌كند.» روحاني با اشاره به اينكه همه مردم بايد به دور از حساسيت‌هاي بي‌دليل، مراقبت‌هاي بهداشتي را انجام دهند، گفت: «اين خود مردم هستند كه بايد بيشتر به خودشان كمك كنند و در اين راه مسوولان بخش بهداشت و درمان بايد راه و مسير را به مردم نشان دهند تا بتوانيم از اين مقطع سخت عبور كنيم.»