چند پيشنهاد براي مشاركت در نجات آب در آستانه روز جهاني آب
مريم حاتمي
«بيش از اين نمي‌توان صبر كرد و بايد يادآور شد كه هر فرد در نجات آب نقش و مسووليتي دارد» در روزهايي كه سايه شيوع غيرقابل كنترل ويروس كويد19 كشور را در برگرفته است و توصيه به در خانه ماندن، بسياري از افراد را به نحوي خانه‌نشين كرده است، فرصت‌هاي خوبي براي اعضاي خانواده‌ها براي كارهايي كه در شرايط عادي، كمتر فرصتي براي پرداختن به آنها به وجود مي‌آيد در اختيار داريم. فعاليت‌هايي كه نه تنها در خانه ماندن اين روزها را قابل تحمل‌تر مي‌كند كه به نوعي، جنبه‌هاي آموزش و مهارت‌آموزي هم دارد. يكي از اين موارد، بحث و گفت‌وگو و تعريف فعاليت‌هايي در خصوص آب و محيط زيست است و روز جهاني آب (سوم فروردين)، بهانه خوبي براي پرداختن به اينهاست. با مقدمه‌اي كوتاه براي معرفي اين مناسبت، به سراغ برنامه‌ها و فعاليت‌هايي خواهيم رفت كه هر كدام از ما در سال جديد، مي‌توانيم براي مشاركت در داشتن زمين و سرزميني پايدارتر، انجام دهيم.
روز جهاني آب از كجا آمده؟
در سال 1992، به دنبال كنفرانس محيط‌زيست و توسعه سازمان ملل (UNCED) در شهر «ريودوژانيرو» برزيل، سازمان ملل متحد ۲۲ مارس (كه امسال سوم فروردين ماه خواهد بود) را به عنوان روز جهاني آب نام‌گذاري كرد. اين نام‌گذاري با هدف تلاشي جهاني براي جلب‌توجه به مساله آب صورت گرفت. چند سال بعد، نهاد UN-Water در اين سازمان به عنوان هماهنگ‌كننده كليه سازمان‌هاي وابسته به سازمان ملل كه به نحوي در مديريت آب فعاليت مي‌كنند شكل گرفت. اين نهاد، هر سال يك شعار براي روز جهاني آب تعيين مي‌كند تا محوري واحد براي فعاليت‌هاي آن سال باشد. شعار روز جهاني آب سال 1399 (2020)، موضوع كليدي «آب و تغيير اقليم» است. محوري كه جهان آينده را دستخوش تغييراتي جدي خواهد كرد و چه خوب است كه هر كدام از ما ضمن آشنا‌تر شدن با ارتباط اين دو، چه براي كاهش شدت آثار آن و چه براي آماده‌تر شدن در جهاني كه به خاطر آب و تغيير اقليم، با دنياي امروز ما، احتمالا تفاوت‌هاي جدي دارد، آماده‌تر شويم. اما چگونه و آيا ما مي‌توانيم نقش موثري داشته باشيم؟! پاسخ خوشبختانه مثبت است! هركس در طول روز مي‌تواند اقداماتي ساده و تأثيرگذار براي حفظ منابع آبي و مبارزه با تغيير اقليم انجام دهد؛ پنج راهكار ساده كه UN-Water در آستانه روز جهاني آب منتشر كرده است؛ شامل موارد زير است:
انتخاب حداقل يك وعده غذايي گياهي
سازمان خواروبار جهاني (FAO) در سال 2006 اعلام نمود كه محصولات دامي مسوول 5/14 درصد از كل انتشار گازهاي گلخانه‌اي در سراسر جهان است؛ نكته جالب توجه اينكه اين ميزان بيش از ميزان گازهاي گلخانه‌اي منتشر شده توسط كل وسايل نقليه در جهان برآورد شده است. از طرف ديگر ميزان آب مصرفي براي توليد يك كيلوگرم گوشت گاو برابر با 15هزا‌رو 415 ليتر است اين در حالي است كه ميزان آب مصرفي براي توليد يك كيلو گرم برنج 2هزار و 291 ليتر، يك كيلوگرم گندم هزار و 334 ليتر، يك كيلوگرم سبزيجات 332 ليتر است. بنابراين هر فرد با انتخاب حداقل يك وعده غذايي گياهي در هفته مي‌تواند كمك شايان توجهي به حفظ منابع آب شيرين و مبارزه با تغيير اقليم كند.
دوش گرفتن در پنج دقيقه
به‌طور متوسط، 10 دقيقه حمام كردن با يك دوش استاندارد حدود 180 ليتر آب مصرف مي‌كند كه علاوه بر آب، ميزان زيادي CO2 نيز وارد اتمسفر مي‌كند، اين ميزان به دليل انرژي مصرفي براي گرم كردن و گرم نگه داشتن آب است. با كاهش زمان دوش گرفتن به 5 دقيقه مي‌توان 60 تا 70 درصد از انتشار CO2 جلوگيري و هزاران ليتر آب در سال صرفه‌جويي كرد. بنا به گفته EPA (آژانس حفاظت محيط‌زيست امريكا) ميزان انرژي مصرفي براي گرم كردن آب حمام براي 5 دقيقه، برابر با ميزان انرژي مصرفي براي روشن نگه‌داشتن يك لامپ 60 وات براي 14 ساعت است.
خاموش كردن ابزارهاي الكترونيك
وقتي كه شما از كامپيوترتان استفاده نمي‌كنيد، گاهي تنظيمات آن را به حالت خواب يا آماده به كار مي‌بريد. در اين حالت كامپيوتر شما مقدار قابل توجهي انرژي را ذخيره مي‌كند. اين برق براي روشن نگه داشتن حافظه يا RAM است. مصرف برق بيشتر منجر به مصرف سوخت بيشتر براي توليد برق و در نتيجه افزايش گازهاي گلخانه‌اي خواهد شد، مصرف سوختي كه شايد خيلي از ما به آن بي‌توجه هستيم. بنابراين خاموش كردن وسيله‌هاي برقي به جاي قرار دادن آنها در حالت اسليپ نيز يك راهكار تأثيرگذار است.
دور نينداختن مواد خوراكي مازاد
بنا به گفته WWF يك سوم مواد غذايي توليد شده در دنيا به دور ريخته مي‌شود، اين ميزان برابر با حدود 1.3 ميليارد تن مواد غذايي شامل ميوه‌ها، سبزيجات، گوشت، لبنيات، غذاهاي دريايي و غلات است كه يا هرگز مزرعه را ترك نمي‌كنند، هنگام توزيع از دست مي‌روند يا خراب مي‌شوند يا در هتل‌ها، فروشگاه‌هاي مواد غذايي، رستوران‌ها، مدارس يا خانه‌ها دور ريخته مي‌شوند. هنگامي كه ما مواد غذايي را هدر مي‌دهيم در واقع تمام انرژي و آبي كه براي رشد، برداشت، حمل و نقل و بسته‌بندي آن مصرف شده است را از دست مي‌دهيم. تجزيه مواد غذايي در محل دفن زباله‌ها گاز متان توليد مي‌كند كه اثر گلخانه‌اي بسيار بيشتر از دي‌اكسيد كربن دارد. با متوقف كردن هدر رفت مواد غذايي، مي‌توان حدود 11 درصد از ميزان انتشار گازهاي گلخانه‌اي كه از سيستم غذايي حاصل مي‌شود را كاهش داد. از خود بپرسيم كه ما چه نقشي در اين زنجيره ايفا مي‌كنيم؟
خريد پايدار
در آستانه سال نو و سنت ديرينه ايرانيان براي خريد لباس نو و نو كردن وسيله‌هاي منزل، توجه به خريد پايدار نكته بسيار حائز اهميتي است. خريد پايدار، خريدي است كه بر ابعاد محيط زيستي، سلامتي و اجتماعي هر خريد تاكيد دارد. در واقع خريد پايدار شامل اين موارد است: يادمان باشد هركس در نجات آب و مبارزه با تغييرات آب و هوايي نقش و مسووليتي دارد كه اگر دوستدار خود و نسل آينده خود است بايد آن را به انجام رساند؛ عادت‌هاي كوچك اما موثر بالا را از همين امروز و به بهانه روز جهاني آب، شروع كنيم.
كارشناس ارشد محيط زيست