توافق تاريخي اوپك‌پلاس

گروه اقتصادي

ترك بي‌نتيجه وين در ششم مارس و پشت پا زدن روس‌ها به توافق كاهش بيشتر توليد در نشست 178 اوپك پلاس براي مقابله با اثرات كرونا، تنها دو ماه دوام داشت. با شروع جنگ قيمتي 31 روزه ميان عربستان و روسيه، قيمت نفت خام به كمترين ميزان دو دهه خود در هفته اول فروردين رسيد و حدود 23 دلار در هر بشكه معامله شد. كاهش قيمت نفت علاوه بر انقباض شديد در بودجه كشورهاي وابسته به نفت مانند عربستان‌، بسياري از توليدكنندگان نفت شيل در امريكا را با مشكلات متفاوتي مواجه كرده تا جايي كه خطر ورشكستگي كامل اين صنعت موجب شد 48 سناتور جمهوريخواه امريكا در نامه‌اي تهديدآميز به عربستان، بن سلمان را متوجه عواقب جنگ قيمتي خود كند. تماس‌هاي ميان ترامپ و پوتين در كنار هشدار سناتورهاي امريكايي به عربستان، سبب شد اين كشور درخواست براي برگزاري جلسه اضطراري اوپك‌پلاس را بپذيرد. روز پنجشنبه، جلسه آنلاين اوپك‌پلاس در سطح وزيران نفت برگزار شد. هر چند اين جلسه كه در نهايت موجب كاهش تاريخي روزانه 10 ميليون بشكه از بازار در فاز اول و به مدت دو ماه شد اما قيمت نفت برنت تنها 4.4 درصد افزايش داشت و به 31 دلار و 48 سنت رسيد. با وجود كاهش تاريخي در توليد روزانه نفت و افزايش كم‌رمق قيمت، بسياري از كارشناسان معتقدند اين امر نيز نمي‌تواند پاسخگوي پيش‌بيني كاهش تقاضاي نفت باشد. در بسياري از كشورها از جمله، روسيه، امريكا‌، ايتاليا و اسپانيا قرنطينه شهرها تمديد شد و پيش‌بيني‌ها بر تداوم وضعيت موجود تا اواخر ارديبهشت سال جاري است. براساس تحقيقات شركت «ريستاد انرژي» و «ترافيگورا» ممكن است روزانه بين 27 تا 35 ميليون بشكه نفت از كل تقاضاي نفت در جهان كاهش يابد. براي اولين‌بار است كه تصميمي دو ساله براي كاهش توليد نفت در اوپك‌پلاس مطرح و به توافق اكثريت اعضا مي‌رسد هرچند در اين بين يك عضو نيز نگراني‌هايي داشت كه امضاي توافق را با چالش مواجه كرد. به نظر مي‌رسد كاهش بي‌سابقه توليد نفت اوپك‌پلاس موجب وارد شدن ساير بازيگران صنعت نفت به اين توافق شود. پوتين معتقد است براي بهبود شرايط در بازار نفت نياز است امريكا و كانادا نيز كاهشي در توليدات خود داشته باشند.

بازگشت عربستان و روسيه به ميز مذاكره
با يك تهديد
چند روز پس از آغاز جنگ قيمتي عربستان كه پاسخي به ترك ميز مذاكره توسط روسيه آن هم در بزنگاه تاريخي كاهش شديد قيمت و تقاضا بود، روساي جمهور روسيه و امريكا طي تماس تلفني بر سر مديريت و كنترل بازار نفت به توافق رسيدند. ديميتري پسكوف، سخنگوي كاخ كرملين در توضيح اين تماس تلفني گفت: «هر دو طرف بر اين باورند كه قيمت‌هاي فعلي براي نفت خام و شيل اصلا مناسب نيست و بايد راهكارهايي براي مديريت اين بازار اتخاذ شود.» پس از اين تماس تلفني، الكساندر نواك، وزير نفت روسيه خواهان برگزاري جلسه اضطراري اوپك‌پلاس شد كه البته با مخالفت عربستان به نتيجه نرسيد. پاسخ رياض روشن بود؛ ميز مذاكره را شما ترك كرديد و نه ما. عدم چرخش عربستان از مواضع خود سبب شد توليدكنندگان مهم نفت شيل، امريكا و كانادا در خصوص تعرفه‌بندي بر واردات نفت عربستان و روسيه به توافقات اوليه‌اي برسند. براساس يافته‌هاي فايننشيال‌تايمز اگر مسكو و رياض به زودي در خصوص مواضع خود در بازار نفت به توافق نرسند، اين توافقات به مرحله اجرايي مي‌رسد. برگزاري نشست فوق‌العاده اوپك‌پلاس به صورت آنلاين نيز پاسخي به اقدامات مقابله‌جويانه امريكا و كانادا عليه روسيه و عربستان بود. هر چند هنوز اين توافق همچنان به امضاي همه اعضا نرسيده است.

اخطار امريكا به عربستان
لجبازي عربستان در كم نكردن توليد نفت‌، احتمال سقوط قيمت نفت به زير 20 دلار و ورشكستگي صنعت شيل را افزايش داد؛ به گونه‌اي كه در سه ماه اخير و پس از شيوع كرونا‌، بسياري از چاه‌هاي نفتي در امريكا عملا تعطيل شد و يا با ظرفيتي كمتر از 50 درصد نفت توليد مي‌كرد. اين اتفاق آن هم در شرايطي كه امريكا تحت‌تاثير اين صنعت در ماه‌هاي منتهي به سال 2020 بزرگ‌ترين توليدكننده نفت شده و ترامپ بارها اعلام كرده بود كه به نفت خاورميانه احتياجي ندارد، به مذاق متحدان ترامپ خوش نيامد. بعد از جواب منفي عربستان به درخواست روسيه مبني بر بازگشت به ميز مذاكره و اتخاذ تصميماتي براي كنترل بازار نفت‌، جمهوريخواهان با ارسال نامه‌اي شديداللحن به بن‌سلمان، پادشاه سعودي از قطع كمك‌هاي ديپلماسي و نظامي به اين كشور در صورت ادامه‌دار شدن جنگ قيمتي با روسيه خبر دادند. پيش از افزايش فشار امريكا به عربستان، وزارت انرژي امريكا در گزارش خود به كاهش دو ميليون بشكه‌اي نفت در شرايط جنگ قيمتي خبر داده بود.

10 ميليون بشكه كاهش
نشست اوپك‌پلاس روز پنجشنبه و با وجود 9 ساعت رايزني آنلاين بدون امضاي توافقنامه به اتمام رسيد. بر اساس اين توافق قرار است مجموعا 10 ميليون بشكه از توليد اعضاي اوپك‌پلاس كاهش يابد كه براي يك دوره دو ماهه و در فاز نخست از اول ماه آينده ميلادي آغاز مي‌شود. براساس اين توافق و در بازه دوم قرار است از جولاي تا دسامبر كاهش توليد به 8 ميليون بشكه در روز برسد و در فاز سوم نيز از ژانويه 2021 تا آوريل 2022 بازار نفت شاهد كاهش توليدي به اندازه 6 ميليون بشكه در روز باشد. با وجود برگزاري اجلاس G20 از روز گذشته، احتمال وارد شدن كشورهاي امريكا و كانادا به اين توافق و همكاري همه‌جانبه براي كنترل بازار نفت بيش از پيش قوت گرفته است.

مكزيك و انتقام از اقدامات امريكا
 مهم‌ترين مانع بر سر راه امضاي توافق، مكزيك است. در اين راستا ريكاردو گارسيا، وزير انرژي مكزيك هرگونه كاهش به اندازه 400 هزار بشكه در روز براي كشورش را ناممكن دانست و معتقد است تنها مي‌تواند به ميزان 100 هزار بشكه در روز از توليد خود بكاهد كه تنها يك چهارم سهمش در توافقنامه پاياني اجلاس اوپك بود. هر چند امريكا براي افزايش قيمت نفت تمام تلاش خود را به كار مي‌بندد ولي منع مكزيك از پيوستن به توافق كاهش توليد تنها به دليل ترس از دست دادن سهمش در بازار نيست. تنش‌ها ميان امريكا و مكزيك از ابتداي رياست‌جمهوري ترامپ در كاخ سفيد به اوج خود رسيد. تهديدهاي ترامپ مبني بر كشيدن ديوار در مرز دو كشور و احتمال مداخله مسلحانه در كنترل كارتل‌هاي قاچاق مواد مخدر و انسان، باعث جريحه‌دار شدن غرور مكزيكي‌ها شد. با اين وجود به نظر مي‌رسد مكزيك از مخالفت چندروزه خود براي پاسخ به امريكا استفاده مي‌كند. هر چند به نظر مي‌رسد فشارها بر تنها عضو مخالف پيمان براي امضاي توافق كاهش توليد در حاشيه اجلاس G20 به بيشترين حد خود برسد و مكزيك مجبور به موافقت باشد.

توافق بي‌سابقه در حوزه نفت
پس از پايان جلسه طولاني اوپك‌پلاس بيژن زنگنه، وزير نفت به بيان جزييات اين جلسه پرداخت. او با بيان اين موضوع كه توافق براي كاهش روزانه ۱۰ميليون بشكه‌اي توليدكنندگان عضو و غيرعضو اوپك حاصل و قرار شد ديگر توليدكنندگان نفت جهان نيز به اين توافق بپيوندند، گفت: «رقم كاهش كه 10 ميليون بشكه در روز است، جزو بي‌سابقه‌ترين ارقام كاهش توليد نفت در اوپك پلاس است. وزير نفت با اشاره به اينكه ديگر كشورهاي توليدكننده نفت مانند امريكا، كانادا و برزيل نيز به اين توافق براي كاهش توليد افزوده مي‌شوند، خاطرنشان كرد: مشكلات اندكي هم در طول مذاكرات ۱۰ ساعت و ۳۰ دقيقه‌اي وجود داشت، البته برخي تفاهم‌ها نياز به زمان دارد. زنگنه گفت: قرار شد بحث‌ها و گفت‌وگوها ادامه يابد، ۲۲ كشور توافق داشتند اما مكزيك نكات و نگراني‌هايي داشت كه بررسي آنها نيازمند زمان بود، قرار شد دوباره با اين كشور مذاكره شود تا قضيه به سرانجام برسد.