كدام نوع كرونا؟
سعيد عابدپور
در جنجال و دعواي سياسي كه «آيا چين منشأ ويروس كروناست؟» مقامات چين و امريكا در تلاشند تا يكديگر را متهم كنند. شايد از نظر افكار عمومي باتوجه به تبليغات گسترده انگشت اتهام بايد به سوي چين، بازارهاي مرطوب، كشتار و استفاده از حيواناتي چون خفاش، مورچه‌خوار فلس‌دار و غيره نشانه رود. ضمن اينكه امنيت بزرگ‌ترين آزمايشگاه ويروس‌شناسي چين در شهر ووهان نيز در مظان اتهام است. شايد ويروس كرونا از اين آزمايشگاه، سهوي يا عمدي به بيرون راه يافته باشد. اما همه اين موارد صرفا نظرياتي عوامانه درباره منشأ ويروسند و مبتني بر مستندات و مدارك علمي نيست. البته فرهنگ غذايي شهروندان چيني به تنهايي مي‌تواند شك و شبه‌هاي فراواني را ايجاد كند. كشوري كه به هر جانداري به عنوان «غذا» نگاه مي‌كند براي مردماني كه به لحاظ فرهنگي و مذهبي نسبت به غذا سختگيرند همواره محل ابهام و تخطئه است. به ويژه حالا كه رنگ و بوي سياسي – اجتماعي نيز گرفته. باري در اين دعواي سياسي، امريكا به دنبال فشار سياسي و حقوقي بر چين است و چين نيز متقابلا پاسخ ببر كاغذي را مي‌دهد. اظهاراتي از نوع سخنان سناتور ليندزي گريم مبني بر مسوول بودن چين به مرگ امريكايي‌ها و تقاضاي يك تريليون و دويست ميليارد دلار از اين كشور بابت غرامت يكي از صدها اظهارات تند مقامات امريكايي است. شايد به خاطر اين حملات سياسي است كه چيني‌ها سخاوتمندانه هفته پيش يك هزار دستگاه تنفسي (رسپيراتور) را به ايالت نيويورك هديه كردند.
در اين دعواي سياسي هر كدام از سردمداران دنيا مي‌خواهند گناه بي‌مسووليتي خويش را گردن ديگري بيندازند. در 10 سال گذشته دانشمندان بارها بر خطر ويروس‌هاي جهش يافته و ضرورت مقابله با آنها تاكيد داشتند. سخنراني بيل گيتس 5 سال قبل در TED بر خطر ويروس كرونا هشداري بود كه به گوش مقام‌هاي امريكا رسيد.
ولي در دنياي سرمايه‌داري، كشورهاي بزرگ بيش از هر چيزي به فروش تجهيزات و سلاح‌هاي جنگي براي انهدام و كشتار برنامه‌ريزي مي‌كنند و به سلامت و بهداشت عمومي اعتنا ندارند. شايد نتيجه پژوهش دانشگاه كمبريج كوششي براي پاسخ علمي به علت و منشأ انواع جديد ويروس كرونا باشد. پژوهشگران دانشگاه كمبريج 3 گونه ويروس كرونا را در بررسي ميداني خود كشف كرده‌اند. در اين پژوهش نقشه ژنتيكي ويروس از ماه دسامبر تا مارس مشخص و 3 نوع تيپ كرونا مشخص شده است. تيپ الف كرونا از مورچه‌خوار فلس‌دار به انسان منتقل شده و البته اين نوع ويروس خيلي در چين مشاهده نمي‌شود. اتفاقا اين نوع كرونا بيشتر در امريكا و استراليا مشاهده شده است. دوسوم نمونه‌هاي به دست آمده در امريكا حاكي از وجود تيپ الف در ساحل غربي از جمله نيويورك است. تيپ ب كرونا كه فراگيرتر است از اوايل زمستان سال گذشته در چين گسترش يافته است. به گزارش دكتر پيتر فورستر از دانشگاه كمبريج، انگلستان و ساير كشورهاي اروپاي غربي مانند آلمان، فرانسه، بلژيك، سوييس و هلند با ويروس كرونا تيپ ب مواجه هستند. پژوهشگران معتقدند ويروس سارس- كو 2 مرتبا در حال جهش است تا بر سيستم ايمني بدن پيروز شود. آن چيزي كه عجيب به نظر مي‌رسد، ويروس كرونا تيپ الف در سواحل غربي امريكا گسترش دارد و در چين چندان فراگير نيست، اين در حالي است كه همواره چين به عنوان هسته اصلي اين اپيدمي شناخته مي‌‌شود. هر دو نوع تيپ ويروس تا دي ماه يعني زمان اعلام نخستين مورد كرونا وجود داشتند. البته اين به معناي آن نيست كه پيش‌تر اين دو نوع تيپ كرونا به امريكا نيامده بودند. پژوهش كمبريج نمي‌تواند پاسخ قطعي به منشأ اوليه ويروس بدهد ولي مقدمه‌اي بر شناخت حضور تيپ‌هاي كرونا در چين، امريكا و ساير نقاط است. بخشي از نتيجه اين پژوهش در مجله PNAS منتشر شده و تاكيد دارد تيپ ج كرونا بيشتر از تيپ ب در اروپا حضور و گسترش دارد هر چند تيپ ب از سرعت بيشتري برخوردار است. اين پژوهش يافته‌هاي دو پژوهش پيش‌تر را تاييد مي‌كند كه ويروس از اروپا مدت‌ها قبل از ورود نوع چيني به نيويورك رسيده بود. دكتر فورستر معتقد است، تيپ الف كرونا جهش يافته و به نوع ب در چين تبديل شده و تيپ ج به عنوان زير گروه ب خارج از چين جهش يافته است. مشخص نيست چگونه ويروس نوع ب توانسته از نوع الف جهش يابد. عجيب اين است كه تيپ الف خيلي كند در چين جهش يافته ولي خارج از چين در كشورهاي ديگر سريع‌تر جهش پيدا كرده و مي‌كند در واقع اين ويروس سعي در تطبيق خويش با محيط جديد دارد. بايد پيگيرانه منتظر پژوهشهاي علمي درباره انواع ويروس و مسير و نقشه ورود و بيماري باشيم. شايد در كشورمان با انجام چنين پژوهش‌هايي در قالب مشاركت در پژوهشهاي ملي و بين‌المللي بتوانيم پاسخ‌هاي علمي تهيه كنيم. ولي سخن اين است بخشي از بودجه مبارزه با كرونا لازم است كه صرف پژوهشهاي علمي تحت نظر دانشگاه‌هاي معتبر باشد.