«يوزتا ابد» نتيجه داد؛ گربه‌هاي خجالتي برگشتند
گروه اجتماعي|يك هفته پس از مشاهده يك خانواده يوزپلنگ در زيستگاه توران مدير عامل انجمن يوزپلنگ ايراني ضمن بيان اينكه اميدواريم امسال بتوانيم پس از حدود 5 سال زيستگاه‌هاي يوز در كشور را پايش و سال آينده آمار جديدي از يوزپلنگ‌ها در طبيعت داشته باشيم، گفت: براي حفظ يوزپلنگ در كشور بايد تمام گزينه‌هاي حفاظتي در دستور كار باشد.
اين اتفاقات در حالي به وقوع مي‌پيوندد كه از مدت‌ها پيش پروژه جهاني حفاظت از يوزپلنگ و پويش‌هايي نظير «يوز تا ابد» با رايزني بسيار و فرهنگ‌سازي جامعه روستايي را در اين زيستگاه به سمتي سوق دادند تا براي چراندن گله‌هاي‌شان و احتمال مواجهه سگ‌هاي گله با يوزها چاره‌اي بينديشند. اين اقدامات سبب شد منطقه توران رفته‌رفته آرامش بيشتري پيدا كند و اينك محيط‌بانان به يكباره با اتفاقي بي‌نظير مواجه شدند. براساس فيلمي كه محيط‌بانان با موبايل‌هاي خود گرفته‌اند يك خانواده يوز شامل يك مادر و 4 توله در بخشي از زيستگاه توران در حال بازي ديده شده‌اند. اين مواجهه و مشاهده به قدري سريع اتفاق افتاده كه محيط‌بانان فقط توانسته‌اند از موبايل‌هاي خود استفاده كرده و با دوربين مجهزتري نتوانسته‌اند آن واقعه را ثبت و ضبط كنند.
7 سال قبل در سال 1392 و در حالي كه فعالان محيط زيست تلاش مي‌كردند براي جلب‌توجه بيشتر نسبت به اين گونه در معرض انقراض نقش آن را بر پيراهن تيم ملي فوتبال ايران ثبت كنند چنين رويدادي ثبت شده بود. در پاييز 1392 وقتي سپ‌بلاتر سفري كوتاه به ايران داشت با هماهنگي «معصومه ابتكار» رييس وقت سازمان حفاظت محيط زيست و «محمد شريعتمداري» سرپرست وقت وزارت ورزش و جوانان قرار بر اين شد كه او از موزه حيات‌وحش ايران در پرديسان بازديد كند. به همت مديرپروژه جهاني حفاظت از يوزپلنگ، هومن جوكار و همكارانش و همين‌طور «اميرحسين خالقي» فيلمي كه آنها خود در پايش و رصد منطقه گرفتند بودند به نمايش درآمد. در آن فيلم نيز يك يوز مادر با توله‌هايش در حالي كه متوجه دوربين شدند لحظه‌اي ايستاده و نگاهي به دوربين مي‌كنند و بعد به سرعت از محل دور مي‌شوند. حالا در شرايطي كه «هومن جوكار» و «اميرحسين خالقي» هر دو به سبب پرونده‌اي كه به پرونده محيط‌زيستي‌ها شهره شد در حبس به سر مي‌برند، تكاپو و رايزني‌هاي‌شان در بين جامعه محلي همجوار با زيستگاه توران ثمر داده و اينك يك خانواده يوزپلنگ دوباره مشاهده شدند.
در اين شرايط «مرتضي پورميرزاي» با اشاره به اينكه از بين تمام زيستگاه‌هاي يوزپلنگ در ايران، تنها زيستگاه توران است كه طي سال‌هاي اخير زادآوري يوزپلنگ در آن ثبت شده است به ايسنا گفته است: نمي‌توانيم بگوييم كه آيا زيستگاه‌هاي ديگر زادآوري دارند يا خير! زادآوري يوزپلنگ در زيستگاه‌هاي جنوبي مانند يزد، خراسان جنوبي و كرمان حداكثر تا سال ۹۰ مشاهده شده و سال ۹۶ نيز آخرين سالي بود كه در زيستگاه خراسان شمالي زادآوري ثبت شده است.
مدير عامل انجمن يوزپلنگ ايراني با بيان اينكه «توران» تا تبديل شدن به زيستگاهي امن براي يوزپلنگ‌هاي آسيايي فاصله زيادي دارد، گفت: انجمن يوزپلنگ ايراني هنوز مجوزهاي نهايي را براي ورود به زيستگاه توران نگرفته است بنابراين درحال حاضر نمي‌توانيم تحليل درستي از وضعيت اين زيستگاه زادآور داشته باشيم ولي نكته بارز اين است كه توران زيستگاه بزرگي است و در صورت حفاظت از آن و حذف تعارضات مي‌توانيم به حفظ نسل يوزپلنگ‌ها كمك كنيم.
پورميرزاي ادامه داد: البته بايد به اين نكته توجه كرد كه يوزهاي ما در زيستگاه‌هايي مانند استان يزد و خراسان جنوبي تا حدود ۲۰۰ كيلومتر جابه‌جا شده‌اند و اين يعني هيچ‌وقت نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه با حفاظت فقط يك منطقه يوزپلنگ حفظ شود. هرچند كه زيستگاه توران پتانسيل بالايي دارد اما به هر حال اطراف آن تعرضاتي از جمله جاده، معدن و... وجود دارد.
به گفته او، حضور سگ گله و دام در زيستگاه‌هاي يوزپلنگ و تصادفات جاده‌اي يكي از اصلي‌ترين معضلات زيستگاه‌هاست و براي اينكه محل زندگي يوزها امن شود بايد تمامي اين تعارضات برطرف شوند كه البته به سادگي قابل دستيابي نيستند. مدير عامل انجمن يوزپلنگ ايراني در ادامه با اشاره به اينكه آخرين آماري كه از جمعيت يوزها در كشور وجود دارد مربوط به سال ۹۵ است كه ۴۰ فرد يوز در طبيعت تخمين زده شد، تصريح كرد: پايش و شمارش يوزها تا حدي مي‌تواند راهگشا باشد اما از سال ۹۵ به بعد نتايج خوش‌بينانه‌اي دريافت نمي‌كرديم و محيط‌بانان زادآوري جديد ثبت نمي‌كردند بنابراين تصميم گرفتيم كه تمركز ما روي فعاليت‌هاي مستقيم حفاظتي باشد نه صرفا پژوهش و جمع‌آوري اطلاعات.
پورميرزاي در ادامه تصريح كرد: با وجود اين اواخر سال گذشته نامه‌اي براي سازمان حفاظت محيط زيست فرستاديم و تاكيد كرديم كه در حال حاضر در بازه‌اي از زمان هستيم كه بايد براي حفظ يوزپلنگ‌هاي ايران تصميم‌هاي درستي بگيريم بنابراين بهتر است كه يك بار ديگر با مشاركت اين سازمان و استان‌ها پايش يوزهاي موجود در زيستگاه‌ها را آغاز كنيم. خوشبختانه تاكنون نيز چند استان در اين زمينه ابراز علاقه و اعلام آمادگي كرده‌اند.
پايش تمام زيستگاه‌هاي يوز در كشور
او با بيان اينكه انجمن يوزپلنگ ايراني پيگير است كه مجوزهاي لازم براي اين كار را بگيرد، گفت: اين اولين‌بار است كه ما مي‌خواهيم تمام زيستگاه‌ها به علاوه زيستگاه توران را پايش كنيم. از اين‌رو مي‌توانيم اميدوار باشيم كه امسال كار پايش زيستگاه‌هاي يوز را آغاز كنيم و سال آينده آمار منطقي و علمي جديدي از يوزپلنگ‌هاي در طبيعت داشته باشيم.
پورميرزاي ادامه داد: از سال ۱۳۸۰ سازمان حفاظت محيط زيست پروژه حفاظت از يوزها را آغاز و شروع به حفاظت از زيستگاه‌ها كرد اما متاسفانه تاكنون اين اقدامات نتيجه مثبتي نداشته و تغييري در سرنوشت يوزها به وجود نيامده است. طي سال‌هاي اخير نيز - به جز در يك زيستگاه - هيچ ركورد مثبتي از زادآوري ثبت نشده است. البته اين موضوع به معناي اين نيست كه به‌طور كل زيستگاه‌ها را رها كنيم بلكه نشان مي‌دهد كه ما علاوه بر حفظ زيستگاه بايد روش‌هاي ديگري از جمله روش‌هاي تكثير در اسارت را براي حفظ نسل يوزها در ايران استفاده كنيم.
مدير عامل انجمن يوزپلنگ ايراني در پايان با تاكيد بر اينكه بر اساس تجربيات بين‌المللي روش‌هاي جايگزين براي حفظ نسل يوزها مي‌تواند موثر باشد، اظهار كرد: در كشور آفريقا كه يكي از زيستگاه‌هاي يوز در جهان است از تمام گزينه‌ها در كنار يكديگر براي حفظ نسل استفاده مي‌كنند. ما نيز بايد همين روش را در پيش بگيريم تا بتوانيم تغييري در سرنوشت يوزهاي آسيايي در ايران ايجاد كنيم درغير اين صورت آينده خوبي در انتظار يوزها نخواهد بود.