98 هزار «مادر شهيد» و 43 هزار« پدر شهيد» زنده‌اند

گروه  اجتماعي|  ديروز، چند ساعت قبل از نوشتن اين گزارش، مادر 3 شهيد دفاع مقدس؛ محمدحسين، محمدحسن و محمدعباس سيف‌الديني‌راد فوت كرد. 
روز يكشنبه خبر درگذشت 3 پدر شهيد دفاع مقدس و يك مادر شهيد دفاع مقدس منتشر شد: 
  پدر شهيدان اميرمسعود نصيري‌عليايي (محل شهادت – عمليات والفجر 4 / پنجوين / 1362) و مرتضي نصيري‌عليايي (محل شهادت – ماووت عراق / 1366) 
  پدر شهيدان عليرضا نوحه‌خوان قره‌آغاج (محل شهادت - سرپل ذهاب / 1362) و غلامرضا نوحه‌خوان قره‌آغاج (محل شهادت – عمليات كربلاي 5 / شلمچه / 1365) 
  پدر شهيدان عليرضا گلستان (محل شهادت - دهلاويه / 1360) و محمدعلي گلستان (محل شهادت - عمليات والفجر مقدماتي / ۱۳۶۵) 
  مادر شهيدان علي سعادتمند (محل شهادت – جزيره مجنون / 1364) و حسين سعادتمند (محل شهادت – عمليات كربلاي 5 / شلمچه / 1365) 
روز يكشنبه، خبر درگذشت نوري احمدنژاد؛ جانباز دفاع مقدس منتشر شد: 
  محل مجروحيت – منطقه عملياتي شمال غرب / 1364 / مجروح از ناحيه سر / جانباز 70 درصد. 
6 روز قبل، مادر شهيدان «سيد احمد و سيد هاشم افتخاري» (شهداي دفاع مقدس) درگذشت. 
7 روز قبل، مادر شهيدان محمدمهدي و محمدحسين رضاييان (شهداي دفاع مقدس) درگذشت. 15 روز قبل، پدر شهيدان «حسين و مهدي خداجو» (شهداي دفاع مقدس) در گذشت. اين فهرست، هيچ روز خالي نيست. از اول فروردين امسال تا صبح ديروز، بيش از 50 مادر و پدر شهداي دفاع مقدس و جانبازان جنگ تحميلي فوت كرده‌اند. فوت والدين شهداي جنگ و جانبازان دفاع مقدس، مثل ثانيه‌شمار زندگي، سرعت گرفته و هر روز، نام يكي از آنها در تاريخ ايثار، خاطره مي‌شود. 
بنا به آخرين آمار دفتر اسناد و انتشارات بنياد شهيد، در حال حاضر فقط 98 هزار مادر شهيد و 43 هزار پدر شهيد زنده‌اند كه همه هم در سن كهولت هستند چون بنا به آمار و گزارش‌هاي رسمي نهادهاي نظامي، ميانه سني شهداي جنگ 8 ساله، 22 سال بوده و امروز؛ 32 سال پس از پايان دفاع مقدس، والدين به پايان خط زندگي رسيده‌اند. 
ثبت خاطرات والدين شهداي جنگ 8 ساله و جانبازان 70 درصد كه يادگاران عزيز سال‌هاي تكرارناشدني دفاع مقدس هستند، حالا به يكي از ماموريت‌هاي جدي دفتر اسناد و انتشارات بنياد شهيد و امور ايثارگران تبديل شده و هدفگذاري اين است كه تا سال 1401، ثبت مكتوب يا تصويري خاطرات والدين شهدا به پايان برسد و به فهرست 9 ميليون سند ايثار و شهادت اضافه شود. 
البته با گذشت 32 سال از پايان دفاع مقدس و در حالي كه 4 نهاد نظامي و دولتي و چند موسسه خصوصي به عنوان ارگان‌هاي ثبت اسناد جنگ 8 ساله در كشور فعال هستند، هنوز تفاوت معناداري بين آمار شهدا و ايثارگران دفاع مقدس وجود دارد؛ آن‌هم در حالي كه تمام روايات منثور و آماري از دفاع مقدس، بخش مهمي از تاريخ ملي و نظامي كشور است و بايد چنان در خزانه يادگارهاي تاريخي كشور گردآوري شود كه نسل‌هاي آينده را به يك درك و دريافت منصفانه و بي‌طرف از فداكاري‌هاي نسلي بي‌مثال در تاريخ اين كشور هدايت كند. 
رحيم نريماني، مدير كل اسناد و انتشارات بنياد شهيد به «اعتماد» مي‌گويد: «بنياد شهيد، صرفا در حوزه ترويج و ثبت فرهنگ ايثار و شهادت كار مي‌كند و حتي گردآوري نقشه‌هاي جنگ در حوزه مسووليت ما نيست. البته به دنبال افزايش هم‌گرايي و كاهش موازي‌كاري‌ها، اثربخشي بهتر مي‌شود و حالا هم طي جلسات مفصل و مستمر هفتگي و ماهانه، قرار است تمام دستگاه‌هاي فعال در حوزه دفاع مقدس، از بابت امور فرهنگي و از جمله، ثبت اسناد دفاع مقدس به يك تعريف واحد و مشترك برسند.»
مصداقي از ناهماهنگي‌ها در آمار ايثار و شهادت مي‌تواند اين باشد كه بنياد شهيد و امور ايثارگران، تعداد كل جانبازان را حدود 600 هزار نفر برمي‌شمرد و جانشين وقت رياست بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس، اين عدد را ۶۷۲ هزار نفر و تعداد شهداي دفاع مقدس را 213 هزار نفر اعلام مي‌كند ولي مقام نظامي ديگري از يك جايگاه متفاوت، تعداد شهداي دفاع مقدس را 218 هزار نفر مي‌داند و پايگاه اطلاع‌رساني حوزه ايثار و شهادت، عدد 213 هزار و 255 نفر را درباره تعداد شهداي جنگ تحميلي منتشر مي‌كند در حالي كه گردانندگان پايگاه اطلاع‌رساني ارتش، معتقدند اين عدد بايد 188 هزار و 15 نفر باشد. 
نريماني اما مرجع اقدامات فرهنگي بنياد شهيد را همان اعداد سالنامه آماري و محرمانه اين نهاد مي‌داند و در توضيح هدفگذاري‌ها و اقدامات انجام‌شده براي ذخيره اسناد مكتوب، فيزيكي، تصويري و شنيداري از مصاديق ايثارگري در 4 دهه گذشته مي‌گويد: «تا امروز، 9 ميليون فايل سند در بنياد شهيد گردآوري شده كه به زودي در قالب نسخ الكترونيكي، براي علاقه‌مندان تاريخ ايثار و شهادت قابل دسترسي خواهد بود. اين اسناد شامل 6 ميليون و 963 هزار و 73 برگ پرونده فرهنگي براي 222 هزار و 75 شهيد، 6 هزار و 211 جانباز 70 درصد، 31 هزار و 379 آزاده، هزار و 784 جانباز كمتر از 70 درصد و همچنين 93 هزار وصيتنامه شهداست. به تازگي هم سرفصل جداگانه‌اي براي گردآوري اسناد فرهنگي مربوط به شهداي مدافع حرم تعريف كرده‌ايم و تا حالا، پرونده فرهنگي براي هزار و 400 شهيد مدافع حرم تشكيل شده و اين پرونده‌ها مجموعه‌اي متشكل از تمام اسناد مكتوب مربوط به ايثارگر است كه اشعار، وصايا و دلنوشته‌هاي شهدا و جانبازان و آزادگان را شامل مي‌شود. علاوه بر اين، آرشيو ديداري شنيداري سال‌هاي دفاع مقدس هم شامل 6 هزار ساعت فيلم و صوت و تصوير و عكس در قالب يك يادگار ديجيتالي گردآوري شده و ثبت و ضبط تصويري خاطرات والدين شهدا هم از سال گذشته و در قالب بخشنامه‌اي خطاب به ادارات كل صدا و سيماي 22 استان آغاز شده اما ثبت خاطرات مكتوب والدين شهدا، پيش از اين هم در جريان بوده و تا امروز خاطرات 45 هزار نفر از والدين شهدا، توسط خبرنگاراني كه با ما در اين زمينه همكاري كرده‌اند، اقوام و بستگان والدين معزز، يا حتي ادارات استاني و محلي بنياد شهيد ثبت و گردآوري شده ولي تاكيد بر اين است كه بايد تا سال 1401، ثبت خاطرات مادران و پدران شهدا به پايان برسد چون با توجه به كهولت سن اين عزيزان و ضرورت ثبت روايات‌شان به عنوان يادگاري ارزشمند در تاريخ ايثارگري كشور، فرصت زيادي براي تكميل اين مجموعه نداريم.»
نريماني مي‌گويد كه غير از پرونده‌هاي فرهنگي شهدا كه شامل تمام اسناد مكتوب متعلق به شهيد است، يادگارهاي شهدا هم در 21 موزه شهيد كشور گردآوري شده و در حال حاضر، گنجينه اين موزه‌ها از يك ميليون و 200 هزار يادگار باارزش متعلق به 226 هزار و 757 شهيد به عنوان «اسناد فيزيكي» حفاظت مي‌كند. يادگارهايي همچون خودنويس و مداد و لباس و عينك و پلاك و پوتين شهدا و حتي تابلوهاي نفيس متعلق به شهيد مصطفي چمران (فرمانده جنگ‌هاي نامنظم / محل شهادت: دهلاويه – خرداد 1360) و شهيد سرلشكر خلبان احمد كشوري (مشهور به عقاب تيز پرواز / محل شهادت: م‍ن‍طق‍ه‌ م‍ي‍م ك‌ - آذر 1359) 
ضرورت حفاظت و مراقبت خاص از اين يادگارها و اسناد فيزيكي، الزام مرمت و ضدعفوني آنها را ايجاد كرده و نريماني مي‌گويد كه تا امروز 155 هزار و 723 سند فيزيكي و 103 هزار و 822 برگ سند ضدعفوني و مرمت شده و جالب اينكه اين اسناد، سال 1391، به عنوان ميراث ارزشمند معنوي ايران، در دو فهرست مجزا با عنوان «مجموعه اسناد شهداي انقلاب اسلامي ايران (1359- 1342)» و «مجموعه اسناد شهداي دفاع مقدس (1367- 1359)» در فهرست ملي‌، منطقه‌اي و بين‌المللي كميته حافظه جهاني يونسكو به ثبت رسيده‌اند. 
ماموريت جديد بنياد شهيد، ثبت خاطرات همسران شهدا و جانبازان 70 درصد است؛ زناني كه آنها هم در آينده نزديك به سن كهولت مي‌رسند و مرداني كه به دليل شدت ضايعات و جراحات جنگي، زودتر از آنچه بايد، از اين دنيا رخت برمي‌بندند. 
نريماني با تاكيد بر اينكه اولويت ماموريت اين نهاد به ترتيب، ثبت اسناد مربوط به شهدا، والدين ايشان، جانبازان 70 درصد، همسران شهدا و آزادگان است، مي‌گويد كه از سال 1401 و پس از تكميل و ختم مجموعه خاطرات مكتوب و تصويري و شنيداري والدين شهدا در كل كشور بايد به سرعت مشابه اين اقدام را براي جانبازان 70 درصد آغاز كنند چون به تعبير نريماني «آنها هم به دليل ضايعات جنگي و جانبازي دارند به سرعت از دست مي‌روند.»