نگاهي به فيلم احمد جوان، واپسين ساخته برادران داردن
برادران داردن و مساله افراط‌گرايي
كامل حسيني
آن‌طور كه در رسانه‌ها بيان مي‌شود گويا فيلم احمد جوان كه در جشنواره كن 2019 به عنوان واپسين ساخته برادران داردن براي رقابت در بخش اصلي به نمايش درآمده، درست پس از حملات برخي مسلمانان تندرو در اروپا ساخته شده است تا به طرز آشكاري به اين‌گونه وقايع اشاره‌اي داشته باشد. اگر با ديد صحيح بنگريم پي خواهيم برد كه چندين شخصيت حاضر در اين فيلم از جمله خود امام جماعت مسجد و معلم خودش «مادام اينس» خشونت را بخشي از ذات دين اسلام نمي‌دانند و اين تفسير و خوانشي افراطي از آيات قرآني و سوء فهم از حقيقت دين است كه مسبب رفتارهاي جنگ‌طلبانه و عدم تساهل برخي جوانان مسلمان افراطي‌گراست. در شخصيت‌پردازي احمد جوان مواردي ديگر ديده مي‌شود كه حتي خارج از بحث و پيرنگ اصلي است؛ يعني آغاز رابطه احمد جوان با دختر نوجواني است كه بعدها باور معنوي او دليل پشيماني از خطاي اخلاقي است. هسته مركزي شخصيت احمد كه همان شدت عاطفي و احساسي بودن است اگر چه شايد مسبب برداشت افراطي و فهم نادرست يك آيه قرآني و در‌نهايت حمله به معلم خود شود اما از طرفي ديگر همين نوجوان با تاثير گرفتن از مواردي متعدد از‌جمله تلقين و سخنان امام جماعت مسجد به طرز خيلي زود و ناگهاني از كرده خود يعني حمله چاقو پشيمان مي‌شود و از قضا پايان فيلم با ارجاع به همين مساله نقش مي‌بندد، آنجايي‌كه فرار مي‌كند و در لحظه سخت همچنان پشيمان است و از معلم خود درخواست بخشش دارد. اگرچه احمد مملو از هيجان، احساس و عواطف فراوان است و به همين علت امكان شكل‌گيري ديد افراطي در وجود او يا يك نوجوان مسلمان ديگر وجود دارد اما واقع‌گرايانه هم به رخدادهاي تروريستي توسط مسلمانان افراطي بنگريم، مي‌بينيم انتخاب شخصيت يك نوجوان حتي براي ترسيم چنين واكنش‌هاي افراط‌گرايانه‌اي با واقعيت موجود كمترين تطابق را دارد (آن هم درست سكانس حمله به معلمش كه به طرز ناشيانه‌‌اي نمايش داده مي‌شود).
يعني در آن سن كم معمولا هنوز احتمال وجود توانايي و جرات هر گونه حمله كمتر است و شخص حداقل به سني بالاتر رسيده است تا اصلا جرات و زمان كافي براي اين‌گونه حمله‌هاي افراط‌گرايانه داشته باشد. البته شايد فيلمسازان خواسته‌اند كه حالتي نمادين براي اين شخصيت انتخاب كنند نه ترسيم يك واقعيت بديهي يعني اينكه از طريق مبالغه در ترسيم نوجواني هنوز به پانزده ساله نرسيده نسبت به شكل‌گيري خشونت به سبب خوانشي نادرست از روح تعاليم صلح‌طلبي اسلام هشدار مي‌دهند، اما در هر حال به نظر مي‌رسد از ديد واقع‌گرايانه كمتر قابل باور است. خوانشي نادرست و جنگ‌طلبانه در گروهي به نام خوارج در اوايل وجود داشته است و از همان زمان مسلمانان راستين در برابر آنها ايستاده‌اند و براي مردم شرح دا‌ده‌اند كه خشونت و جنگ‌طلبي با روح اسلام سازگاري ندارد و آنچه در اسلام به نام «جهاد» وجود دارد، جنبه دفاعي در برابر كفار حربي دارد نه حالتي حمله و يورش به افراد و مليت‌هايي كه تعهد و پيماني صلح‌طلبانه با مسلمانان دارند.