آتش در اردوگاه پناهجويان
محمود فاضلي
در پي وقوع دو آتش‌سوزي پياپي در اردوگاه «موريا» ويژه پناهجويان واقع در جزيره لسبوس يونان كه تقريبا تمامي مساحت اردوگاه را نابود كرده است، هزاران پناهجو و مهاجر بي‌خانمان شدند و همين امر منجر به ايجاد موجي از ابراز همدردي با پناهجويان و همبستگي با دولت يونان و همچنين درخواست‌هايي براي تجديدنظر در سيستم پناهجويي اروپا شده است. آغاز اين تنش‌ها در اين اردوگاه به دنبال شناسايي 35 نفر مبتلا به ويروس كرونا در اين اردوگاه و پاره‌اي از اقدامات مراكز يوناني جهت قرنطينه كردن افراد مورد نظر و ممنوعيت خروج پناهجويان و مهاجران از كمپ، درگيري‌هاي شديدي بين ساكنان كمپ و نيروي انتظامي رخ داد كه عملا منجر به آتش كشيده شدن اين اردوگاه شد و وزش باد هم شرايط را متشنج‌تر كرد. برخي مهاجران براي اينكه به اين ويروس آلوده نشوند، مي‌خواستند از اين اردوگاه فرار كنند. در مقابل برخي مبتلايان و اشخاصي كه با آنها در ارتباط بودند و بايد قرنطينه مي‌شدند از اين مساله اجتناب كردند. شمار پناهجويان در اين اردوگاه چهاربرابر ظرفيت معمول است و 70 درصد از پناهجويان آن افغان بوده و شرايط معيشتي آن با استانداردهاي رايج فاصله زيادي دارد.
اردوگاه موريا بزرگ‌ترين اردوگاه پناهندگان در يونان است كه تنها ظرفيت پذيرش حدود 2800 پناهنده را دارد، اما حدود 12600 پناهنده در بدترين شرايط بهداشتي و زندگي در آن سكونت دارند. در حال حاضر پناهجويان در محوطه اطرف آواره هستند و آنچه در موريا رخ داده يك فاجعه است. دولت يونان به مدت 4 ماه وضعيت فوق‌العاده در جزيره لسبوس اعلام كرده و مدعي است آتش‌سوزي در پي اعتراض مهاجران به دستور مراجع كشور جهت قرنطينه اجباري مبتلايان به ويروس كرونا آغاز و احتمال تحريك و دست داشتن عوامل خارج از كمپ در تحريك مهاجران نيز مطرح است. آتن مدعي است جلسه‌اي به رياست نخست‌وزير، وزراي حفاظت از شهروند، مهاجرت و كشور، رييس سازمان اطلاعات و رييس ستاد مشترك نيروهاي مسلح تشكيل شده تا جزييات اين حادثه مورد بررسي قرار گيرد. نخست‌وزير يونان دليل آتش‌سوزي را «واكنش خشونت‌آميز» به انجام تست كرونا در اردوگاه دانسته و وزير مهاجرت يونان نيز مدعي است پناهجويان به دليل اعلام قرنطينه در اردوگاه اين آتش‌سوزي را به وجود آوردند.
وقوع آتش‌سوزي در اين اردوگاه با واكنش‌هايي روبه‌رو بوده است. خانم يوهانسون كميسر امور داخلي اتحاديه اروپا مدعي است در تماس با وزير مهاجرت يونان توافق شد 400 نفر از كودكان و نوجوانان بي‌سرپرست مستقر در كمپ، فورا به ديگر مناطق يونان منتقل شوند. هايكو ماس وزير خارجه آلمان نيز مدعي شد بايد هر چه سريع‌تر مشخص كنيم چگونه مي‌توانيم از يونان حمايت كنيم و در ميان اين كمك‌ها مي‌توان به سهميه‌بندي ميان كشورهاي اتحاديه اروپا اشاره كرد. آلمان، نروژ و مقامات و نهادهاي اتحاديه اروپا براي كمك به دولت يونان اعلام آمادگي كرده‌اند. وزير مهاجرت آلمان معتقد است اتحاديه اروپا بلادرنگ به يك سياست هماهنگ در زمينه پناهجويان و مهاجران نياز دارد. اما در ميان احزاب اين كشور، صداهاي مختلفي شنيده مي‌شود. چند هزار نفر از شهروندان آلماني در تظاهراتي از دولت آلمان خواستند مهاجران از اين اردوگاه را در آلمان و اتحاديه اروپا بپذيرند. گروهي از كشورها موافق و گروهي ديگر مخالف پذيرش پناهجويان از سوي كشورهاي خود هستند. تعدادي از كشورها به جاي پذيرفتن پناهجو ترجيح مي‌دهند در محل به آنها كمك كنند. گروه‌هاي حقوق بشري نيز بارها به وضعيت نابسامان اين اردوگاه عليه دولت يونان اعتراض كرده‌اند. به گفته «ديد‌بان حقوق بشر» مقامات يوناني كار چنداني براي كاستن از جمعيت اين اردوگاه انجام نداده‌اند.
از سال 2015 كه يونان به نقطه اصلي ورود مهاجران به اروپا تبديل شد، دولت اين كشور اردوگاه‌هاي متعددي براي اسكان مهاجران احداث كرده ولي با توجه به روند طولاني بررسي تقاضاي پناهندگي اين افراد، اكثر اردوگاه‌ها با ازدحام جمعيت مواجه هستند و جمعيت ساكن آنها بيش از ظرفيت آن است. طبق قوانين فعلي اتحاديه اروپا، پناهجويان بايد در اولين كشور اروپايي كه وارد آن مي‌شوند، تقاضاي خود را مطرح كنند و در مراحل بعدي به ساير كشورهاي عضو اتحاديه منتقل شوند. ولي اختلاف‌نظر بين كشورهاي اروپايي و روند طولاني بررسي تقاضاي پناهندگي باعث شده اكثر اين افراد سال‌ها در كشور محل ورود خود همچون يونان، ايتاليا و اسپانيا باقي بمانند و اين كشورها فشار و هزينه سنگين‌تري را برعهده بگيرند.