افول يك ابرقدرت

محمدحسين لطف‌الهي

ايالات‌متحده اين روزها با بحران‌هاي مختلفي دست و پنجه نرم مي‌كند و علاوه بر ناكامي در فائق آمدن بر بحران‌هاي داخلي نظير شيوع بيماري كوويد 19 و افزايش نرخ بيكاري، در عرصه بين‌المللي نيز نتوانسته به اهدافي كه براي خود تعيين كرده بود دست يابد؛ روابط چين و امريكا به روابط جنگ سردي بدل شده، روسيه قدرت خود را افزايش داده و در برخي مسائل توانسته خواسته خود را به واشنگتن تحميل كند و همچنين متحدان اروپايي ايالات‌متحده ترجيح مي‌دهند در بسياري از مسائل در كنار امريكا نايستند. اين بحران‌ها باعث شده اعتبار جهاني ايالات‌متحده به عنوان يك ابرقدرت زير سوال رود و مردم بسياري از كشورها به امريكا به عنوان يك كشور تضعيف‌شده نگاه كنند.از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ در سال 2017، وجهه بين‌المللي ايالات‌متحده صدمه بسياري ديده و امريكا ديگر به عنوان كشوري كه افكار عمومي جهان اقداماتش را تاييد مي‌كنند، شناخته نمي‌شود. بر‌اساس يافته‌هاي نظرسنجي جديد موسسه PEW در 13 كشور از اقيانوسيه، آسيا، اروپا و امريكاي شمالي، اعتبار امريكا نزد افكار عمومي اغلب كشورها ازجمله كشورهايي كه از متحدان سنتي كاخ سفيد به حساب مي‌آيند بسيار كاهش يافته به‌طوري كه محبوبيت ايالات‌متحده در ميان مردم اين كشورها به كمترين سطح خود در قرن بيست و يكم رسيده است.

جايگاه امريكا نزد افكار عمومي

اين نظرسنجي تحقيقاتي كه از سال 2000 آغاز شده و همچنان ادامه دارد، نشان مي‌دهد در انگلستان به عنوان يكي از نزديك‌ترين متحدان ايالات‌متحده در عرصه بين‌المللي، تنها 41‌درصد از مردم نظر مطلوبي درباره ايالات‌متحده دارند كه كمترين مقدار در ميان تمام نظرسنجي‌هاي موسسه PEW طي 20 سال گذشته به حساب مي‌آيد. در فرانسه وضعيت به مراتب بدتر است؛ كمتر از 32 درصد مردم احساس مثبتي نسبت به امريكا دارند و اين رقم دقيقا مشابه زماني است كه تنش ميان فرانسه و ايالات‌متحده بر سر آغاز جنگ عراق در مارس 2003 به اوج خود رسيده بود. آلمان نيز وضعيتي مشابه فرانسه دارد و 26 درصد مردم اين كشور امريكا را كشوري خوب مي‌دانند كه در مقايسه با مارس 2003 تنها يك‌درصد بيشتر است. براساس يافته‌هاي محققان موسسه PEW، بخشي از اين احساسات منفي از امريكا در پي آن ناشي مي‌شود كه اين كشور عملكرد بسيار ضعيفي در مقابله با ويروس كرونا داشته و با ثبت آمار بيش از 7 ميليون مبتلا و افزون بر 200 هزار كشته، تصويري ضعيف از توانايي مديريت بحران به نمايش گذاشته است. در ميان افرادي از 13 كشور مورد مطالعه كه در نظرسنجي شركت كرده‌اند، به‌طور ميانگين تنها 15‌درصد آنها معتقدند كه ايالات‌متحده عملكرد خوبي در مقابله با ويروس كرونا داشته است. در مقابل اكثريت اين افراد اعتقاد دارند كه سازمان جهاني بهداشت و اتحاديه اروپا توانسته‌اند به خوبي از پس مقابله با بيماري كوويد 19 برآيند. در ميان شركت‌كنندگان در نظرسنجي، اكثريت قريب به اتفاق شهروندان 13 كشور مورد مطالعه جز انگلستان، عملكرد كشور خود را نيز در مقابله با ويروس كرونا موفق ارزيابي مي‌كنند. امريكا درحالي در نظرسنجي با 15درصد آخرين رتبه را كسب كرده كه 37درصد شركت‌كنندگان اعلام كرده‌اند عملكرد چين را در مقابله با كرونا موفق مي‌دانند.

ترامپ، منفورترين رييس‌جمهور امريكا

آمارهاي منتشر شده نشان مي‌دهد حتي در ميان كشورهايي كه بيشتر مردم امريكا را كشوري مطلوب مي‌دانستند، اعتماد پاييني نسبت به دونالد ترامپ و اقداماتش وجود دارد. رييس‌جمهور امريكا كه از زمان آغاز به كارش نيز محبوبيت زيادي در ميان افكار عمومي جهان نداشت، در يك‌ساله گذشته به روند نزول محبوبيت خود شدت بخشيده به‌طوري كه نتايج نهايي نشان مي‌دهد به صورت ميانگين 16درصد راي‌دهندگان حس خوبي نسبت به ترامپ دارند. اين در حالي است كه ميانگين نتايج از مثبت بودن احساس 34 درصد شركت‌كنندگان در نظرسنجي نسبت به امريكا حكايت دارند.

اين آمارها زماني معنادار‌تر مي‌شود كه توجه شود باراك اوباما در مقايسه با رييس‌جمهور كنوني وضعيتي به مراتب بهتر داشت و محبوبيت او حتي با محبوبيت جرج بوش نيز قابل مقايسه نيست. براساس جزييات منتشر شده، ترامپ در كشورهاي غرب اروپا نظير اسپانيا، انگلستان، آلمان و فرانسه وضعيتي مشابه با سال‌هاي پاياني جرج بوش دارد.

اين آمارها در حالي به دست آمده كه دونالد ترامپ به گفته نزديكانش همواره رقابتي پنهان با اوباما داشته و تلاش مي‌كرده در همه زمينه‌ها خود را با او مقايسه كند. اما به نظر مي‌رسد نتوانسته در اين زمينه موفقيت خاصي كسب كند و علاوه بر سياستمداران اروپايي كه اختلافات زيادي با او داشته‌اند، افكار عمومي در اروپا و همچنين ديگر مناطق دنيا ترامپ را قبول ندارد و باتوجه به آمارها او به عنوان منفورترين روساي جمهور امريكا در قرن بيست و يكم شناخته مي‌شود.

رييس‌جمهور امريكا پايين‌تر از رهبران روسيه و چين

در اين نظرسنجي تلاش شده تا مقايسه‌اي نيز ميان رهبران 6 كشور قدرتمند دنيا صورت گيرد. بر اين اساس در ميان رهبران كشورهاي آلمان، فرانسه، انگلستان، روسيه، چين و ايالات‌متحده، ترامپ كمترين سطح محبوبيت را دارد و اكثريت قاطع شركت‌كنندگان در نظرسنجي او را فردي مورد اطمينان نمي‌دانند. در اين ميان آنگلا مركل حايز بيشترين آرا شده است و 76 درصد شركت‌كنندگان در اين نظرسنجي از 13 كشور گفته‌اند او را رهبري مورد اطمينان مي‌دانند. امانوئل مكرون با 64درصد، بوريس جانسون با 48درصد، پوتين با 23درصد، شي جين پينگ با 19درصد و ترامپ با 16درصد در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. به نوشته محققان موسسه PEW، هرچند كه ترامپ در مجموع محبوبيت بسيار كمي دارد، اما محبوبيت او در ميان اروپايياني كه در كشور خودشان طرفدار احزاب راست افراطي هستند، بيشتر بوده است. براي نمونه در ميان طرفدار حزب راست افراطي «وكس» در اسپانيا 45درصد آنها ترامپ را فردي محبوب و قابل اعتماد مي‌دانند در حالي كه تنها 7درصد اعضاي حزب با ترامپ مخالفند. مشابه اين محبوبيت ترامپ، در حزب راست افراطي آلترناتيو براي آلمان (AFD) نيز ديده مي‌شود كه 34درصد اعضاي حزب ترامپ را محبوب مي‌دانند و تنها 5درصد او را به عنوان فردي غيرقابل اعتماد مي‌دانند.

آينده اقتصاد جهاني

يكي ديگر از موارد مهم مطرح شده در اين نظرسنجي، نگاه شركت‌كنندگان به آينده اقتصاد جهاني است. درحالي كه ايالات‌متحده ادعا دارد در حال حاضر بزرگ‌ترين قدرت اقتصادي دنياست و سياست‌هايي را اتخاذ كرده تا مانع از رشد اقتصادي چين شود، اما شركت‌كنندگان در اين نظرسنجي معتقدند آينده اقتصاد جهاني از آن چين است و در آينده‌اي نزديك چين به بزرگ‌ترين قدرت اقتصادي دنيا تبديل خواهد شد. يافته‌هاي نظرسنجي PEW نشان مي‌دهد درخصوص جايگاه فعلي ايالات‌متحده نيز شك و ترديدهايي جدي وجود دارد و اكثريت افراد امريكا را بزرگ‌ترين اقتصاد دنيا نمي‌دانند. به‌طور ميانگين از افراد شركت‌كننده در نظرسنجي از مجموع 13 كشور مورد مطالعه، تنها 34درصد معتقدند كه امريكا داراي بزرگ‌ترين اقتصاد جهان است در صورتي كه 48درصد فكر مي‌كنند اين چين است كه در حال حاضر بزرگ‌ترين اقتصاد دنيا را داراست. مردم كره‌جنوبي و ژاپن كه از همسايگان چين به شمار مي‌روند اكثريت قريب به اتفاق‌شان اعلام كرده‌اند امريكا اقتصاد بزرگ‌تر و قوي‌تري دارد اما در كشورهاي اروپايي و امريكاي شمالي اكثر مردم چين را داراي بزرگ‌ترين اقتصاد دنيا مي‌دانند.در سه كشور دانمارك، آلمان و هلند نيز بخش قابل‌توجهي از اقليت مي‌گويند اتحاديه اروپا اقتصاد پيشتاز جهان است و در آينده نيز مي‌تواند عملكرد بهتري از چين و امريكا داشته باشد. در نظرسنجي قبلي كه در سال 2019 و پيش از آغاز شيوع ويروس كرونا در جهان صورت گرفته بود، اكثريت افراد ايالات‌متحده را بزرگ‌ترين اقتصاد جهان مي‌دانستند و معتقد بودند كه در آينده نزديك نيز اين پيشتازي امريكايي‌ها تداوم خواهد داشت اما شيوع ويروس كرونا و افت اقتصادي شديد امريكا در كنار مشاهده رشد اقتصادي چين و موفقيت اين كشور در مهار تبعات شيوع يك پاندمي مرگبار باعث شده است كه ديدگاه‌ها تغيير كرده و اكثريت چين را داراي اقتصادي پايدارتر و قوي‌تر بدانند.آنها فكر مي‌كنند عملكرد ايالات‌متحده در مقابله با ويروس كرونا بسيار ضعيف بوده و واشنگتن قادر نيست در آينده‌اي نزديك بيماري كوويد 19 را تحت كنترل در بياورد. به عقيده آنها، اين موضوع باعث خواهد شد تا تبعات اقتصادي ناشي از شيوع ويروس كرونا در امريكا همچنان ادامه داشته باشد و تداوم اين وضعيت اقتصاد امريكا را با مشكلاتي عديده از جمله افزايش نرخ بيكاري، افزايش كسري بودجه و افزايش قابل‌توجه بدهي‌هاي دولت مواجه كند. آمارها نشان مي‌دهد هر چند اميد زيادي به مديريت دولت‌هاي اروپايي و چين براي مقابله با ويروس كرونا وجود دارد و انتظار مي‌رود اقتصادها دوباره با شكوفايي روبه‌رو شود، اما در مورد امريكا اين موضوع برعكس است و درصد بسيار كمي از شهروندان 13 كشور مورد مطالعه فكر مي‌كنند امريكا مي‌تواند در اين زمينه موفق باشد.

انتخابات امريكا

در آستانه برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري، ذكر اين نكته نيز جالب توجه است كه قريب به اتفاق شركت‌كنندگان معتقدند دونالد ترامپ، كانديداي جمهوري‌خواهان در انتخابات و رييس‌جمهور فعلي امريكا فرد مناسبي براي رهبري تحولات جهاني نيست. به‌طور ميانگين از ميان شركت‌كنندگان در نظرسنجي از كانادا، كشورهاي اروپايي و كشورهاي آسياي شرقي 16درصد معتقدند كه ترامپ تصميماتي صحيح در زمينه برخورد با تحولات جهاني اتخاذ خواهد كرد و 83درصد نيز گفته‌اند او تصميماتي اشتباه مي‌گيرد و خواهد گرفت.در كانادا به عنوان همسايه شمالي امريكا 20درصد مردم به تصميماتي كه از سوي دونالد ترامپ اتخاذ مي‌شود، اعتماد دارند و 80درصد فكر مي‌كنند او رهبر مناسبي براي امريكا به عنوان يك ابرقدرت تاثيرگذار در معادلات جهاني نيست. در انگلستان كه به يكي از نزديك‌ترين كشورهاي متحد امريكاست 19درصد مردم حس خوبي نسبت به دونالد ترامپ و تصميماتش دارند. بيشترين اعتماد به ترامپ در ميان اين كشورها در ژاپن و استراليا وجود دارد كه براساس آمار موسسه PEW به ترتيب 25 و 23درصد مردم ترامپ را به عنوان فردي قابل اعتماد براي رهبري جهاني مي‌شناسند. كمترين محبوبيت رييس‌جمهور امريكا نيز در بلژيك ثبت شده كه تنها 9درصد مردم از دونالد ترامپ به عنوان فردي لايق ياد مي‌كنند درحالي كه بيش از 91درصد معتقدند او با تصميمات و رفتارهايش آينده جهان را به خطر مي‌اندازد.اين وضعيت باعث شده در داخل امريكا نگراني‌ها درباره آينده و تاثيرگذاري اين كشور بر مناسبات جهاني افزايش يابد و برخي تحليلگران اظهار نگراني كنند كه حتي با روي كار آمدن جو بايدن نيز ايالات‌متحده نتواند به جايگاه سابق خود بازگردد و تاثيرگذاري سابق را داشته باشد.

نتايج نظرسنجي موسسه پيو (Pew) در حالي حاصل شده است كه در مجموع ۱۳ هزار و ۲۷۳ بزرگسال در بلژيك، دانمارك، آلمان، فرانسه، انگليس، ايتاليا، هلند، سوئد، اسپانيا، استراليا، ژاپن، كانادا و كره‌جنوبي مورد سوال قرار گرفته‌اند.