عربستان با از دست دادن بيش از ۶۰ راي از عضويت در شوراي حقوق بشر بازماند
سازمان ملل معترض
شهاب شهسواري
انتخاب اعضاي يكي از جنجالي‌ترين نهادهاي زيرمجموعه سازمان ملل متحد، سه‌شنبه شب برگزار شد و همان‌گونه‌كه پيش‌بيني مي‌شد، اين انتخاب جنجال‌هاي زيادي را برانگيخت. ۱۵ كرسي از ۴۷ كرسي شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد در پنج سبد جغرافيايي، سه‌شنبه‌شب به راي اعضاي مجمع عمومي سازمان ملل متحد گذاشته شد. يكي از جنجالي‌ترين سبدهاي جغرافيايي، سبد كشورهاي آسيا و اقيانوس آرام بود. در اين منطقه پنج كشور ازبكستان، پاكستان، چين، عربستان سعودي و نپال براي عضويت در شوراي حقوق بشر ثبت‌نام كرده بودند. از پيش از راي‌گيري براي انتخاب كشورهايي كه چهار كرسي خالي منطقه آسيا و اقيانوس آرام را پر مي‌كنند، جنجال‌ها آغاز شده بود. موسسه ديدبان حقوق بشر مستقر در ايالات متحده امريكا در بيانيه‌اي چين و عربستان سعودي را «دو تا از كشورهايي كه بيشترين نقض حقوق بشر در جهان را دارند» معرفي كرده بود.
شوراي جنجالي
از سال ۲۰۰۶ كه شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد، جايگزين كميسيون حقوق بشر شد، جنجال‌ها در مورد نحوه انتخاب اعضاي اين شورا نيز شروع شد. تا پيش از سال ۲۰۰۶ اعضاي كميسيون حقوق بشر با راي اعضاي شوراي اجتماعي و اقتصادي سازمان ملل انتخاب مي‌شدند و به همين دليل معمولا انتخاب اعضا به شكل يكدست و مطابق ميل قدرت‌هاي اصلي حاكم بر شوراي اجتماعي و اقتصادي تعيين مي‌شد. با تغيير ساختار كميسيون به شوراي حقوق بشر، اعضاي اين شورا ديگر مستقيم از سوي مجمع عمومي سازمان ملل متحد و آراي همه كشورهاي عضو انتخاب مي‌شوند. به اين ترتيب فرصت براي تعداد بيشتري از كشورها براي عضويت در شورا و حق اعمال نظر در تصميم‌هاي اين شورا به دست مي‌آيد. با اين حال گروهي از سازمان‌هاي حقوق بشري و برخي كشورهاي مشخص، نسبت به عضويت برخي كشورهاي ديگر در اين شورا اعتراض دارند. در حالي كه كشورهايي مانند هند و پاكستان، همواره ديگران را به نقض فاحش حقوق بشر متهم مي‌كنند و هر بار يكي به انتخاب ديگري اعتراض مي‌كند، رژيم‌هايي مانند اسراييل و ايالات متحده كه در حال حاضر از عضويت در شورا انصراف داده‌اند، اساسا به دليل تلاش اين شورا براي بررسي نقض حقوق بشر عليه فلسطينيان با اصل موجوديت شوراي حقوق بشر مشكل دارند. به اضافه اينكه انتخاب رقباي بين‌المللي امريكا مانند روسيه و چين يا كشورهايي كه به هر دليلي تحت آزار امريكا قرار دارند مانند كوبا، ونزوئلا و جمهوري اسلامي ايران، در صورت راي آوردن با واكنش امريكا مواجه مي‌شوند.
اعتبار از دست رفته
عربستان سعودي بهرغم تمام انتقادهاي بين‌المللي از وضعيت حقوق بشر در اين كشور، سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ براي سومين بار از زمان تاسيس اين نهاد سازمان ملل متحد به عضويت شورا درآمده بود. اما دوره عضويت جنجالي عربستان سعودي يك‌سال پيش به پايان رسيد و اين پادشاهي تصميم گرفت كه بار ديگر بخت خود را براي عضويت در شوراي حقوق بشر بيازمايد. براي عربستان كافي بود كه در ميان پنج نامزد دست‌كم بتواند جايگاه چهارم را كسب كند تا وارد شوراي حقوق بشر شود، اما نهايتا با مشخص شدن آراي مجمع عمومي مشخص شد كه عربستان سعودي با ۹۰ راي در منطقه آسيا و اقيانوس آرام در ميان پنج نامزد رتبه پنجم را كسب كرده و امكان بازگشت به شوراي حقوق بشر را از دست داد. پاكستان با ۱۶۹ راي بيشترين آرا را در اين سبد جغرافيايي كسب كرد و ازبكستان با ۱۶۴، نپال با ۱۵۰ و چين با ۱۳۹ راي اعضاي مجمع عمومي توانستند ۴ كرسي سه ساله منطقه آسيا و اقيانوس آرام را از آن خود كنند.
تعداد آراي عربستان سعودي در مجمع عمومي سازمان ملل متحد نسبت به بار آخري كه پادشاهي سعودي براي همين كرسي رقابت كرده بود، ريزش ۶۲ رايي را تجربه كرده است. چهار سال پيش، ۲۸ اكتبر ۲۰۱۶ عربستان سعودي در راي‌گيري مجمع عمومي توانسته بود ۱۵۲ راي براي عضويت در شورا به دست بياورد. اما رسوايي‌هاي مكرر عربستان سعودي در سال‌هاي گذشته باعث شده است تا اعتبار بين‌المللي اين كشور بهرغم هزينه‌هاي كلان تبليغاتي و رابطه گرم و صميمانه با قدرت‌هاي اثرگذار جهان، به شدت تنزل پيدا كند. آخرين باري كه عربستان به مدت سه سال به عضويت شوراي حقوق بشر انتخاب شد، تنها يك‌سال از آغاز جنگ اين كشور عليه يمن مي‌گذشت و ابعاد فاجعه‌بار اين جنگ براي مردم فقيرترين كشور عربي، هنوز براي جهانيان روشن نشده بود. در كنار پرونده يمن كه در حال حاضر يكي از پرونده‌هاي باز ويژه در شوراي حقوق بشر است، ترور جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد ساكن امريكا درون كنسولگري عربستان در استانبول تركيه، به شدت باعث بدنامي حاكمان عربستان شد. اگنس كالامارد، گزارشگر ويژه قتل‌هاي فراقضايي سازمان ملل متحد كه منصوب شوراي حقوق بشر است، بارها در گزارش‌هاي خود تاكيد كرده است كه شواهد روشن و متقني در مورد نقش سران ارشد عربستان سعودي در ترور جمال خاشقجي وجود دارد.
رقباي جنوب آسيا
هر چند عربستان سعودي با كارنامه مناقشه‌برانگيز حقوق بشري از ورود به شوراي حقوق بشر بازماند، اما اين موضوع باعث نشد كه برخي دولت‌ها به انتخاب ديگر كرسي‌ها اعتراض نكنند. مهم‌ترين برندگان جنجالي اين انتخاب روسيه در منطقه شرق اروپا، كوبا در منطقه امريكاي مركزي و درياي كاراييب و چين و پاكستان از منطقه آسيا و اقيانوس آرام بودند.
مظنونان هميشگي
معترضان هميشگي شوراي حقوق بشر نيز مانند هميشه به محكوم كردن نتايج اين راي‌گيري پرداختند. ايالات متحده امريكا و اسراييل، دو رژيمي كه در اعتراض به رسيدگي ويژه به مساله نقض حقوق فلسطينيان، همواره سازمان ملل متحد را به «تعصب ضداسراييلي» و «يهودستيزي» متهم كرده‌اند و تصادفا هر دوي آنها از عضويت در اين نهاد بين‌المللي انصراف داده‌اند. البته در اين ميان يك معترض ديگر هم به معترضان هميشگي اضافه شده است، با انتخاب پاكستان به عضويت در شوراي حقوق بشر، صداي رقيب منطقه‌اي پاكستان در آسياي جنوبي بلند شد. هندوستان كه عضويتش در شورا سال آينده به پايان مي‌رسد و بايد مجددا براي اين كرسي در راي‌گيري شركت كند، به شدت از عضويت همسايه شرقي در شورا ابراز ناخرسندي كرده است. هر دو قدرت اتمي جنوب آسيا يكديگر را به نقض فاحش حقوق بشر متهم مي‌كنند.از جمله واكنش‌ها به نتيجه انتخابات، پيام توييتري وزير خارجه ايالات متحده امريكا، مايك پمپئو بود كه نوشت: «انتخاب چين، روسيه و كوبا به عضويت در شوراي حقوق بشر سازمان ملل متحد، مهر تاييدي بر تصميم سال ۲۰۱۸ ايالات متحده براي خروج از شورا و استفاده از راهكارهاي ديگر براي اشاعه حقوق بشر جهاني بود؛ كاري كه ما امسال در مجمع عمومي سازمان ملل متحد انجام داديم.»گيلاد اردان، نماينده رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين در سازمان ملل متحد هم با انتشار يك ويديو در شبكه‌هاي اجتماعي به شدت از انتخاب اعضاي جديد شوراي حقوق بشر انتقاد كرد. گيلاد اردان در اين ويديو مي‌گويد: «امروز شوراي حقوق بشر بار ديگر ثابت كرد كه هيچ كاري با حمايت از حقوق بشر ندارد، بلكه فقط دنبال نقض آن است.» اين ديپلمات رژيم اشغالگر در ادامه با تكرار ادعاهاي واهي ضدايراني گفت: «شوراي حقوق بشر به صورت مستمر از نقض حقوق بشر در سوريه، ايران و كره شمالي چشم‌پوشي مي‌كند در حالي كه دايم در حال تصويب قطعنامه‌هاي محكوميت عليه… [رژيم اشغالگر سرزمين فلسطين] است. با راي امروز تعداد بيشتري از ناقضان حقوق بشر به سيرك حقوق بشر اضافه شدند.»