حاشيه‌هايي كه مراسم تحليف رياست‌جمهوري جو بايدن را تهديد مي‌كند
وداع با جاي خالي رييس‌جمهور دردسرساز
محمدحسين لطف‌الهي
طرح بيش از 30 هزار ادعاي دروغ و نادرست، مرگ نزديك به 400 هزار نفر از شهروندان امريكايي در بحران كرونا، رشد بيمارگونه سفيدبرترپندارها، محروميت از حضور در شبكه‌هاي اجتماعي، حمله به كنگره ايالات متحده و دو بار استيضاح؛ دونالد ترامپ، صاحب اين كارنامه پربار روز چهارشنبه براي هميشه از كاخ سفيد مي‌رود. دوره 4 ساله حضور دونالد ترامپ در كاخ سفيد كه به نمادي از هرج و مرج در ساختار تصميم‌گيري ايالات متحده بدل شده در حالي پايان مي‌يابد كه خود او معتقد است در اجراي سياست‌هايي كه وعده‌اش را به راي‌دهندگان امريكايي داده بود، عملكرد موفقي داشت، اما اغلب تحليلگران و سياستمداران باسابقه اين كشور باور دارند كه مي‌توان او را در زمره بدترين روساي جمهور تاريخ امريكا قرار داد. رييس‌جمهور امريكا فكر مي‌كند انتصاب 3 قاضي محافظه‌كار در ديوان عالي و پيش بردن طرح‌هاي صلح و عادي‌سازي در خاورميانه به اندازه‌اي ارزشمند است كه مي‌تواند باعث ناديده گرفتن عملكرد فاجعه‌بار دولت در مقابله با ويروس كرونا يا آسيب‌هايي كه به اعتماد عمومي در مساله انتخابات وارد آمده، باشد اما حتي بسياري از استراتژيست‌هاي جمهوري‌خواه نيز نمي‌توانند ناديده بگيرند كه ترامپ چگونه با رفتارهاي اشتباه خود آينده اين حزب و حتي كشورشان را به خطر انداخته است.
داگلاس برينكلي، استاد تاريخ رياست‌جمهوري امريكا در دانشگاه رايس در اين باره مي‌گويد: «معمولا وقتي درباره كارنامه يك رييس‌جمهور صحبت نمي‌شود، هيچ كس دوست ندارد بشنود كه عملكردش حتي از ويليام هنري هريسون كه تنها يك ماه رييس‌جمهور بود، ضعيف‌تر است. اگر گفته شود كه شما ضعيف‌تر از هريسون بوده‌ايد يعني شما آسيبي به كشور زده‌ايد كه جبران‌ناپذير است.» به گفته او، «ترامپ پس از آسيب‌هايي كه به كشور وارد آورده از اين پس نامش در كنار اندرو جانسون و جيمز بوچانان آورده مي‌شود.» او تاكيد دارد حملات بي‌وقفه ترامپ به نهادهاي مدني، تشديد اختلافات نژادي و اجتماعي در جامعه، زير پا گذاشتن هنجارهاي سياسي، حمله به مطبوعات آزاد و رنجاندن متحدان بين‌المللي ايالات متحده شرايطي را فراهم آورده كه سوالات زيادي پيرامون شيوه حاكميت در امريكا و همچنين ارزش‌هايي كه براي شهروندان امريكايي مهم تلقي مي‌شوند، ايجاد كرده است. متيو دالك، استاد دانشگاه جرج واشنگتن معتقد است: «رياست‌جمهوري ترامپ نگاه‌ها به جامعه امريكا را تغيير داد.» او افزود: «ما فكر نمي‌كرديم كشوري داشته باشيم كه 74 ميليون نفر از شهروندان آن به يك دروغگو، يك نژادپرست، يك عنصر ضد زن و كسي كه از پراود بويز حمايت مي‌كند، راي بدهند. سوالي كه اكنون مطرح است اين خواهد بود كه ما چگونه بايد با انسان‌هايي كه از شخصي نظير ترامپ حمايت مي‌كنند، زندگي كنيم؟» متيو دالك تصريح كرد: «ترامپ كسي بود كه در يكي از قوام‌يافته‌ترين و قديمي‌ترين ساختارهاي دموكراسي در جهان تصميم گرفت به دموكراسي حمله كند.» كارنامه رفتارهاي منفي ترامپ اما همين جا بسته نمي‌شود؛ در فاصله چند ساعت به پايان رياست‌جمهوري او گروهي از رسانه‌ها و كارشناسان اظهار نگراني كرده‌اند كه ممكن است ترامپ آرشيو برخي مدارك و اسناد اين دوره 4 ساله را از بين ببرد و علاوه بر ايجاد مشكل در دسترسي آيندگان به تاريخ، مانع از آن شود كه مستنداتي براي محكوم كردن او در دادگاه باقي بماند. اين نگراني به حدي است كه جوزف كريسپينو، تحليلگر سياسي مي‌گويد: «برخلاف روساي جمهوري سابق من اساسا بعيد مي‌دانم كه اسنادي دقيق از تصميم‌گيري‌هاي ترامپ در كاخ سفيد وجود داشته باشد.»
مراسم خداحافظي در فلوريدا
دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا ۸ صبح چهارشنبه ۲۰ ژانويه، آخرين روز كاري خود، براي حضور در مراسم خداحافظي، كاخ سفيد را به مقصد پايگاه اندروز در مريلند ترك مي‌كند و از آنجا با «ايرفورس‌وان»، هواپيماي ويژه رييس‌جمهور ايالات‌متحده، راهي فلوريدا خواهد شد. او قبل از ترك كاخ سفيد حدود ۱۰۰ نفر را عفو خواهد كرد.
به گزارش اينديپندنت، ترامپ از مدت‌ها قبل اعلام كرده بود كه در مراسم تحليف جو بايدن كه ۱۲ ظهر همين روز به وقت واشنگتن انجام مي‌شود، شركت نخواهد كرد. تا پيش از آشوب‌ها در كنگره امريكا، موضوع برگزاري مراسم تحليف دوم براي ترامپ به موازات تحليف بايدن يا برپايي يك راهپيمايي اعتراضي مطرح بود، اما اكنون به نظر مي‌رسد او تنها قصد دارد در مراسم خداحافظي برنامه‌ريزي شده شركت كند. خبرگزاري بلومبرگ كه نسخه‌اي از دعوتنامه اين مراسم را مشاهده كرده، مي‌نويسد: «مراسم براي ۸ صبح در پايگاه اندروز در خارج از پايتخت برنامه‌ريزي شده است. ترامپ سپس با ايرفورس‌وان به فلوريدا مي‌رود. مقامات سابق و حاميان ديگر ترامپ ساعت 7:15 دقيقه صبح در محل حاضر خواهند بود.» مهمانان مي‌توانند پنج همراه داشته باشند و از آنها خواسته شده با توجه به همه‌گيري كوويد19 از ماسك استفاده كنند.
تميزكاري 5 ساعته بعد از ترامپ
رفتن ترامپ حاشيه هم كم ندارد. تحليف بايدن در شرايطي برگزار مي‌شود كه در يكي از اتفاقات نادر تاريخي رييس‌جمهور مستقر حاضر نيست در مراسم سوگند خوردن رييس‌جمهور بعدي حاضر شود. نيويورك‌تايمز در گزارشي در اين باره مي‌نويسد: ساعت 12:01 ظهر روز چهارشنبه يعني ساعاتي پس از خروج شخص ترامپ از كاخ سفيد به مقصد مارلائه‌گو، تمامي اعضاي خانواده او نيز با ترك كاخ سفيد عازم اقامتگاه خانوادگي خواهند شد. همان شب خانواده بايدن به كاخ سفيد مي‌آيند و بايد اقامتگاه‌هاي اين كاخ به صورت كاملا تميز و مرتب تحويل رييس‌جمهور جديد و خانواده‌اش شود. معمولا حدود 90 نفر از كاركنان كاخ سفيد وظيفه دارند طي حدود 5 ساعت تا پايان مراسم تحليف و ساكن شدن خانواده رييس‌جمهور جديد به نظافت آنجا بپردازند. آنيتا مك برايد، رييس ستاد كاركنان لورا بوش بانوي اول پيشين امريكا كه طي تحويل كاخ سفيد به باراك اوباما و خانواده‌اش فعال بود، مي‌گويد: «به‌طور معمول كاركنان چنان در پي اين اتفاق خسته مي‌شوند كه در پايان روز آنها حتي روي راه‌پله نيز خواب‌شان مي‌برد. اين‌بار اما فكر كنم شرايط متفاوت خواهد بود. علاوه بر اينكه ويروس كرونا وجود دارد و نظافت خاصي نياز است، بايد تاكيد كرد كه خانواده ترامپ نيز خانواده منظمي نيستند و ممكن است مشكلاتي در خصوص ساعت آغاز نظافت پديد آيد.»
پايان يك سنت 32 ساله
دونالد ترامپ در چهار سال گذشته عملا به اثبات رساند كه سنت‌شكن قهاري است و اكنون بعيد نيست كه او سنت ديگري هم كه نوشتن پيام براي جانشين خود است، انجام ندهد. آسوشيتدپرس گزارش داده، سنت‌هاي رياست‌جمهوري در امريكا معمولا به شكوهمندي معروف و از اهميت تاريخي در آينده برخوردار هستند. اولين مورد، با بوقلمون‌هاي كارتوني و اشاره به ناهار شروع شد. رونالد ريگان، رييس‌جمهوري وقت امريكا كه در ژانويه ۱۹۸۹ براي ترك كاخ سفيد آماده مي‌شد، خواست كه پيامي براي جانشينش جورج هربرت واكر بوش بگذارد و سراغ برگه‌اي رفت كه روي آن نوشته بود: «اجازه نده بوقلمون‌ها تو را زمين بزنند.» ريگان نوشته بود: «جورج عزيز، شما لحظاتي خواهيد داشت كه مي‌خواهيد از اين نوشت‌افزار خاص استفاده كنيد. خب همين كار را كنيد. ما خاطرات ارزشمندي با يكديگر داريم و من براي اين رييس‌جمهوري جديد دعا مي‌كنم. دلتنگ ناهارهاي پنجشنبه خودمان خواهم شد.» بنابراين، از آن زمان سنت گذاشتن دست‌نوشته رييس‌جمهوري در حال كناره‌گيري در كاخ سفيد براي جانشين‌هاي خودش متولد شد. محتواي اين نامه‌ها در ابتدا محرمانه است، اما در نهايت بعد از آنكه روزنامه‌نگاران يا ديگران رسما درخواست بدهند، از آرشيوها علني مي‌شوند. اين سنت ۳۲ ساله امسال در خطر است. دونالد ترامپ از پذيرش نتايج انتخابات نوامبر امتناع و تاكيد كرده كه در مراسم تحليف روز چهارشنبه جو بايدن شركت نخواهد كرد. همين مساله موجب شده تا نگارش توصيه دوستانه او به بايدن در هاله‌اي از ابهام قرار بگيرد. اوباما در سال ۲۰۱۷ در نامه خود به ترامپ نوشت: «اين يك دفتر منحصربه‌فرد است، بدون آنكه مسير مشخصي به سمت موفقيت وجود داشته باشد، بنابراين شك دارم كه هرگونه توصيه‌اي از سوي من مفيد واقع شود.»
تحليف بدون تحويل كيف هسته‌اي
يكي از مهم‌ترين بخش‌ها در زمان انتقال قدرت از يك رييس‌جمهور به رييس‌جمهور ديگر در امريكا انتقال فرماندهي و كنترل اختيارات زرادخانه هسته‌اي امريكاست، اما به نظر مي‌رسد ترامپ، رييس‌جمهور كنوني امريكا از آنجا كه حاضر به شركت در مراسم تحليف بايدن، رييس‌جمهور منتخب نيست اين روند را دشوار كرده است. به گزارش بيزنس اينسايدر، ترامپ گفته است كه بيستم ژانويه در مراسم تحليف بايدن شركت نخواهد كرد، اما نگفته كجا خواهد بود. اما چه بلايي بر سر كيف هسته‌اي كه همواره همراه رييس‌جمهور است خواهد آمد و اين كيف چطور به بايدن تحويل خواهد شد؟ رييس‌جمهور تنها قدرتي است كه اختيار صدور دستور حمله هسته‌اي را دارد هر جا كه باشد. همواره يك مشاور نظامي رييس‌جمهور را همراهي مي‌كند كه وظيفه‌اش حمل كيفي است كه فوتبال هسته‌اي ناميده مي‌شود. اين كيف به رييس‌جمهور امكان مي‌دهد كه دستور حمله هسته‌اي را حتي در حالي كه به‌طور فيزيكي در مراكز فرماندهي و كنترل نيست، صادر كند. اين چمدان حاوي كليدي است كه بلافاصله كلاهك‌هاي هسته‌اي مستقر در پايگاه‌هاي موشك‌هاي بالستيك بين‌قاره‌اي را فعال مي‌كند، موشك‌هاي بالستيك مستقر در زيردريايي‌ها را فعال مي‌كند، بمب‌افكن‌هاي استراتژيك را آماده مي‌كند و همچنين حاوي ابزارهاي ارتباطي، كدها و تمامي گزينه‌ها براي جنگ هسته‌اي است. جداي از كيف، رييس‌جمهور كارتي را با خود دارد كه به «بيسكويت» معروف است و شامل كدهاي فعال‌سازي در درگيرهاي هسته‌اي است. رييس‌جمهور مي‌تواند اين كدها را با ابزارهايي كه در كيف وجود دارد، فعال كند و به اين ترتيب خود را براي فرماندهان ارتش شناسايي كرده و دستور حمله هسته‌اي را صادر كند. دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا هنگامي كه در آخرين روز رياست‌جمهوري خود واشنگتن‌دي‌سي را ترك كند، اين كيف را با خودش خواهد برد، اما كدهاي مربوط به آن به هنگام فرا رسيدن ظهر غيرفعال خواهند شد. كدهاي هسته‌اي به مجرد اينكه بايدن به عنوان جانشين ترامپ ۱۰۰۰ مايل دورتر از او در روز چهارشنبه تحليف به جا آورد ديگر فعال نخواهند بود. مقام‌ها به سي‌ان‌ان گفتند، مقام‌هاي نظامي يك فوتبال هسته‌اي ديگر را آماده خواهند داشت تا به مجرد اينكه بايدن تبديل به فرمانده كل قوا شود او را همراهي كنند.