واقعي‌سازي نرخ ارز
هادي حق‌شناس
با وجود اينكه كليات بودجه در مجلس رد شد اما همچنان قيمت ارز مهم‌ترين كشمكش ميان دولت و مجلس است و در اين ميان افزايش نرخ ارز در بودجه به 17 هزارو 500 تومان همچنان محل بحث و جدل است. با اينكه برخي معتقدند اين اقدام مي‌تواند تورم را افزايش داده و آن را به ساير كالاهاي غيراساسي نيز تسري دهد اما موافقان بر اين باورند كه با اين روش مي‌توان قيمت ارز را تك‌نرخي و واقعي كرد. براي پرداختن به قيمت ارز بايد يك نكته را ابتدا عنوان كرد؛ گراني و افزايش قيمت ارز واژگان درستي نيستند بلكه واژه درست، واقعي كردن قيمت ارز است. واقعي كردن قيمت ارز با افزايش نرخ ارز متفاوت است. افزايش نرخ ارز بدان معناست كه قيمت ارز، نرخي كه معامله مي‌شود نيست و سياستمداران به هر ترتيبي درصدد افزايش آن برآمده‌اند. نكته ديگر در اين است كه تورم در اقتصاد بر اساس قيمت واقعي ارز شكل مي‌گيرد نه قيمت دستوري آن. تجربه ثابت كرد كه قيمت مرغ، شكر و گوشت بر اساس ارز دولتي شكل نگرفته و بر اساس قيمت واقعي‌اي كه دارند، شكل گرفته است. تصور بر اين است كه اگر قيمت اين قبيل كالاها بر مبناي ارز دولتي باشد پس پايين مي‌آيند و در نتيجه تورم نيز كمتر خواهد بود در حالي كه اينگونه نيست. نوساناتي كه در يكي، دو سال گذشته بر بازار كالا و خدمات گذشت به دليل نوسانات قيمت واقعي ارز در بازار بود. از اين رو بايد به سمت واقعي كردن قيمت هر كالا حركت كرد. در اين صورت دو اتفاق رخ مي‌دهد. اول اينكه زمينه رانت و سوءاستفاده‌ها حذف مي‌شود و دوم اينكه صف‌هاي جلوي وزارت صمت يا بانك مركزي براي گرفتن ارز نيز جمع مي‌شوند. وقتي قيمت‌ها واقعي شود، علامت مطمئني براي بخش توليد و بخش خصوصي است. در خصوص اينكه چه كالايي توليد يا وارد كنند كه اين امر قاچاق را نيز به حداقل مي‌رساند. بيش از همه چيز بايد به اين فكر كرد كه قيمت واقعي چه عددي است. اگر بتوانيم به قيمت واقعي برسيم و آن را درست تخمين بزنيم در اين صورت اعمال ساير سياست‌ها مانند كمك به افراد در قالب يارانه‌هاي مستقيم و غيرمستقيم نيز آسان‌تر خواهد بود. نمي‌توان كالا را چند نرخ كرد به اين بهانه كه تورم كنترل مي‌شود يا كالاي ارزان قيمت به دست جامعه هدف برسد بنابراين آنها آسيب كمتري مي‌بينند. الفباي اقتصاد اين است كه قيمت واقعي باشد و در كنار آن به افراد نيازمند در قالب حمايت‌هاي مالي و غيرمالي كمك شود تا از اين طريق قدرت خريد از دست رفته اين گروه از مردم نيز جبران شود.