ممنون دكتر لي

زهرا چوپانكاره|يك سال پيش در يك روز يكشنبه، دكتر لي ون‌ليانگ، چشم‌ پزشك 34 ساله بيمارستان ووهان از دنيا رفت. مرگ او انگار سندي بود كه قطعيت حرف‌هايش را مسجل مي‌كرد. دكتر لي يكي از نخستين پزشكان چيني بود كه پيش از عمومي شدن آغاز همه‌گيري كوويد19، سوت را برداشت و در آن دميد. پزشكي كه مقامات چين حرف‌هايش را «شايعه» خواندند. اما اين شايعه خيلي زود از بيمارستان ووهان به بيرون درز كرد، كل شهر را گرفت، مرزهاي چين را بست و بعد زنگ خطر را در دنيا به صدا درآورد. شايد اگر دكتر لي و كساني مانند او نبودند، راز كرونا خيلي ديرتر از اينها از پرده برون مي‌افتاد. براي همين بود كه روز شنبه جمعي از ساكنان ووهان دسته‌گل‌هايي به ياد او در نزديكي ساختمان بيمارستان ووهان گذاشتند و هزاران نفر از كاربران چيني و رسانه‌هاي بين‌المللي در فضاي مجازي سالگرد جان باختن او بر اثر ابتلا به كرونا را برگزار كردند.  «لي جزو گروهي از پزشكان ووهان بود كه در دسامبر 2019 با انتشار پست‌هايي در شبكه‌هاي اجتماعي نسبت به شيوع ويروسي سارس مانند در مركز استان (هوبي) هشدار دادند و توسط پليس به دليل نشر «شايعه» توبيخ شدند. مرگ او در ماه فوريه سال گذشته بر اثر آلوده شدنش توسط يك بيمار، اندوهي ملي به بار آورد و همچنين خشم عمومي نسبت به نحوه كنترل بحران توسط دولت و مطالبات صريح درخصوص اصلاحات سياسي.» اين بخشي از گزارش خبرگزاري فرانسه است كه در سالگرد مرگ دكتر لي به واكنش شهروندان چين در فضاي مجازي پرداخته بود. در اين گزارش اشاره شده است كه از زمان هويدا شدن بيماري همه‌گير دولت چين قرائت رسمي خودش از نحوه كنترل بحران را ارايه مي‌دهد و در اين حوزه انتقادهاي تند و تيز را برنمي‌تابد اما صفحه شخصي دكتر لي در توييتر همچنان فضايي است براي اظهارنظر كاربران كه هنوز در مورد شوك‌هاي اوليه شروع همه‌گيري مي‌نويسند و روزهايي كه ميليون‌ها نفرشان در ووهان و شهرهاي همسايه‌اش در استان هوبي قرنطينه كامل شده بودند. زير آخرين توييت دكتر لي، اين قصه‌ها، يادآوري‌ها و قدرداني‌ها از شجاعت او همچنان ادامه دارد. در اين گزارش به نمونه‌هايي از اين نظرات اشاره شده، نظراتي كه حالا تعدادشان به بيش از يك ميليون عدد رسيده است: «فكر مي‌كردم بعد از يك سال همه تو را فراموش مي‌كنند. اشتباه مي‌كردم. تو تا ابد در قلب مردم چين زنده‌اي.»  خبرگزاري آسوشيتدپرس هم در مطلبي به دكتر لي و مرگ او پرداخت و او را يكي از هشت «سوت‌زننده» اصلي در واقعه شيوع ويروس كرونا خواند و درخصوص تبديل او به يكي از چهره‌هاي اصلي مبارزه با كرونا پس از اطلاع‌رساني‌هايش در فضاي مجازي نوشت: «موقعيت او عاقبت سر از گزارش‌هاي رسانه‌اي درآورد و او را تبديل به نمادي از مخاطرات شنا خلاف جهت جريان اطلاع‌رساني رسمي در چين كرد. افكار عمومي چين با آغوش باز به استقبال او رفت، كسي كه حضورش در فضاي آنلاين تصويري از يك آدم معمولي را نشان مي‌داد. همسرش حامله بود و قرار بود به زودي پدر شود. او «شايعه» را پخش كرد چون مي‌خواست به ديگران هشدار بدهد. افكار عمومي شاهد بود كه خود او به آن بيماري كه هشدارش را داده بود دچار شد، حالش رفته رفته بدتر شد و عاقبت مرد.» مرگ دكتر لي همان زمان براي مدت كوتاهي در خروجي خبري رسانه‌ها در چين قرار گرفت اما خيلي زود حذف شد تا اينكه يك روز پس از درگذشتش، بيمارستان ووهان خبر مرگ او را اعلام كرد. همان زماني كه صحبت از توبيخ او توسط پليس چين به گوش رسيد، او در مصاحبه‌اي با مجله چيني Caixin گفته بود: «يك جامعه سالم نبايد فقط يك صدا داشته باشد.» هر دو خبرگزاري گزارش داده‌اند كه تعداد كساني كه به صورت حضوري براي گراميداشت ياد او به بيمارستان ووهان رفته‌اند انگشت‌شمار بوده است. بيشتر هوادارانش در فضاي مجازي است كه احساسات خود را نشان داده‌اند.  در يك سال گذشته دولت چين بارها بابت نحوه اطلاع‌رساني در مورد اين خطر همه‌گير جهاني مورد انتقادهاي فراوان قرار گرفت.  ووهان در حال حاضر تقريبا به زندگي عادي خود بازگشته است و مراكز خريد و خيابان‌ها مملو از جمعيت است. خبرگزاري آسوشيتدپرس نوشته است: «نشانه‌هاي ملموس رنجي كه اين شهر پشت سر گذاشته چندان زياد نيستند. با اين حال جمعي از ساكنانش در خفا سوگواري مي‌كنند.» مرگ دكتر لي هنوز هم از جمله موضوعات حساس در چين به شمار مي‌رود و اعضاي خانواده‌اش از انجام هر گونه مصاحبه با رسانه‌ها منع شده‌اند. چند نفري كه براي گذاشتن دسته گل به محوطه بيمارستان ووهان رفته بودند جرات مصاحبه با خبرنگاران خارجي را نداشتند. براي همين نويسنده گزارش آسوشيتدپرس به نقل جمله كوتاه روي يكي از دسته گل‌ها بسنده كرده است: « دكتر لي ون‌ليانگ،  ممنون.»