توافق آشتي ملي در ليبي به چه معنا است؟
خليفه حفتر
امتياز بيشتري به دست آورد
احمد بخشي در گفت‌وگو با سايت شوراي راهبردي روابط خارجي با اشاره به توافقات براي تشكيل دولت انتقالي در ليبي، خاطرنشان كرد: بحث صلح در ليبي مساله‌اي بسيار پيچيده و زمان‌بر شده است. با توجه به فرسايشي شدن جنگ، شرايط داخلي و منطقه‌اي و زورآزمايي بي‌نتيجه رقبا در عرصه، طرف‌ها به اين نتيجه رسيدند كه فرآيند صلحي را در نظر بگيرند. درواقع اين تصميم از سوي گروه‌هاي داخلي و حاميان خارجي؛ روسيه از يك‌سو و تركيه از سوي ديگر بوده است و سازمان ملل هم فعاليت‌هاي زيادي را داشت.
وي با بيان اينكه كشورهاي منطقه و اتحاديه اروپا هم به اين نتيجه رسيده بودند كه بايد توافقي در اين كشور حاصل شود، گفت: مذاكرات صلح روندي طولاني داشت، اما مهم‌تر از مذاكرات، ايجاد اين برداشت بود كه جامعه ليبي مي‌تواند به آرامش برسد يا خواهد توانست شرايط را براي رسيدن به آن هموار كند.
اين كارشناس مسائل آفريقا با اشاره به اعلام فائز السراج، رييس دولت وفاق ملي مبني بر اعلام آمادگي براي استعفا در صورت دستيابي به صلح با گروه‌هاي مختلف، افزود: با اينكه سراج دست برتر را در صحنه نبرد داشت، اما چنين تصميمي مذاكرات صلح را تسريع كرد. بخشي به مذاكرات متعدد صورت‌گرفته درباره دستيابي به توافق صلح در ليبي اشاره كرد و گفت: طرف‌ها به اين نتيجه رسيده‌اند كه صلح بدون همكاري و مشاركت گروه‌هاي ديگر امكان‌پذير نيست، خصوصا كشوري كه دچار چندپارگي است و در طول 10 سال گذشته دوران پسا قذافي هم اين مشكل شدت گرفته است.وي با بيان اينكه براي شرايط پيش‌بيني‌شده جهت انتقال قدرت كه يك كميته مشترك نظامي 5+5 شكل بگيرد و به حفظ يكپارچگي ملي و نهادهاي ملي پرداخته شود، ادامه داد: قرار شده كه توليد و صادرات نفت با نظارت سازمان ملل و شركت ملي نفت ليبي صورت بگيرد و اولين شرطي هم كه گذاشتند سهم مساوي از فروش صادرات نفت است. البته با توجه به حضور پرشمار جمعيت در غرب، به نسبت شرق ليبي، اگر خواسته باشيم در عرصه جنگ نگاه كنيم، مي‌بينيم كه خليفه حفتر پيروز نشده و با مشكلاتي مواجه شده بود، ولي در اين بين امتياز بيشتري را به دست آورد كه قطعا به دليل اقدامي بوده كه السراج در راستاي منافع ملي كرد.
بخشي در همين حال گفت: به‌هرحال اين يك مرحله گذار است و براي مرحله گذار ممكن است تمام اين نهادها، كشورها و عوامل داخلي و گروه‌هاي داخلي و خارجي به اين نتيجه برسند كه كار انجام شود.
وي با اشاره به شرايط لازم براي برگزاري انتخابات دموكراتيك و موردحمايت سازمان ملل تاكيد كرد: به نظر مي‌رسد اراده‌اي كه در اين مسير وجود دارد ممكن است منجر به برگزاري انتخابات در اين كشور شود، اما همچنان اين مشكل وجود خواهد داشت و با توجه به بحث سهم و سهم‌خواهي كه طرفين خواهند داشت و تصميم براي تغيير در قانون اساسي، همچنان مشكلات خاصي وجود خواهد داشت.
بخشي ادامه داد: با توجه به اينكه ممكن است هيچ‌كدام از گروه‌ها پيروز انتخابات نشود، به نظر مي‌رسد يك سال نمي‌تواند مهلت خوبي براي برگزاري انتخابات باشد. ممكن است يك گروه بيش از 50 به علاوه يك درصد آرا را به دست آورد، اما نتواند رضايت طرفين را جلب كند، مگر اينكه بعد از انتخابات به اين نتيجه برسند كه دولت ائتلافي از همه گروه‌ها تشكيل دهند كه اين امر هم ممكن است شكنندگي دولت را به همراه داشته باشد.اين استاد روابط بين‌الملل با تاكيد بر اينكه پرداختن به موضوعات مرتبط با صلح، خود نويدي براي جامعه ليبي و البته جامعه بين‌الملل است، اضافه كرد: البته بايد شكنندگي اين صلح و شكنندگي شرايط پساانتخابات را هم مدنظر داشت كه در آينده جامعه ليبي نقش داشته باشد. وي ادامه داد: البته پس از اين امنيت كه صوري يا با قرارداد ايجاد مي‌شود، متاسفانه به دليل اينكه وزن و سهم گروه‌ها به درستي مشخص نشده و بعضي از گروه‌ها كه از دوران قذافي يا دوره قبل و بعد او نقش بيشتري را دارند و حتي بعضي از گروه‌ها هم مثل كشورهاي عرب محافظه‌كار حوزه خليج‌فارس، خيلي علاقه‌مند نيستند كه يك گروه اخواني سر كار بيايد، اينها در فرداي انتخابات اثرگذار خواهد بود.وي با تاكيد بر اينكه بحران در ليبي بحراني ساختاري و ميراث دوره قذافي است، تصريح كرد: به نظر مي‌رسد در اين شرايط اگر سازمان ملل يا سازمان‌هاي مربوطه مدت دوره انتقالي را بيشتر مي‌كردند تا بتوانند زمينه را براي انتقال قدرت فراهم كنند، اميد بيشتري به موفقيت تلاش‌ها ايجاد مي‌شد.اين تحليل‌گر مسائل آفريقا با بيان اينكه فضاي انتخابات مي‌تواند شكنندگي جامعه ليبي را بدتر كند، گفت: تا قبل از انتخابات هر طرف خود را پيروز انتخابات مي‌داند، اما فرداي انتخابات اگر قرار باشد كه به دموكراسي تكيه كنيم، خيلي از اين گروه‌ها به آن احترام نخواهند گذاشت و همچنين بحث‌هاي منافع كشورهاي منطقه هم پيش كشيده خواهد شد.
بخشي تاكيد كرد: بنابراين فراز و نشيب‌هاي زيادي در پيش است و از فرداي انتخابات باز اين دغدغه وجود دارد كه سازمان ملل يك سلسله‌ميانجي‌گري‌هايي داشته باشد. اين استاد دانشگاه گفت: اگر با گفت‌وگوهاي منسجم، شكاف ساختاري جامعه ليبي پر نشود، بايد منتظر تداوم بحران در بعد از انتخابات بود.