رقابت در برابر زمان/ مذاكره مجدد در مورد توافق هسته‌اي
اردوان اميراصلاني
جو بايدن تمايل دارد از سياست خارجي تهاجمي همتاي قبلي خود فاصله بگيرد و مذاكره مجدد در مورد توافق هسته‌اي ايران را يكي از اهداف اصلي خود قرار داده است. اين موضوع براي كسي كه به عنوان معاون رييس‌جمهور به طور فعال در تاريخ‌سازي ديپلماسي امريكا با امضاي توافقنامه وين مشاركت داشته بسيار طبيعي است. مراسم تحليف او در 20 ژانويه با پايان «فشار حداكثر» و احياي برنامه جامع اقدام مشترك همزمان بوده است. متاسفانه، ايالات متحده و ايران از ابتداي سال ميلادي قادر به برقراري مذاكره نبوده‌اند. تا به امروز، تحريم‌هاي اعمال شده توسط دولت ترامپ همچنان پابرجا است، به طوري كه ايران به تدريج و به طور غيرقابل انعطافي غني‌سازي هسته‌اي خود را بسيار فراتر از محدوديت‌هاي اعمال شده در برجام 2015 افزايش مي‌دهد. تهران تسليم تنش‌هاي ايجاد شده توسط واشنگتن نشده است و با توجه به اينكه ايالات متحده به عنوان يكي از كشورهاي امضا‌كننده به طور يكجانبه از توافق خارج شده است، هرگونه از سرگيري مذاكرات و احياي برجام را منوط به لغو كامل تحريم‌هاي اعمال شده عليه جمهوري اسلامي مي‌داند. در حال حاضر، هيچ‌يك از طرفين حاضر به برداشتن گامي به جلو نيستند. اما اين احتمال وجود دارد كه امريكايي‌ها با تاخير بيش از حد فرصت مناسب براي اقدام با ايران را از دست بدهند. در واقع واشنگتن در موقعيت پيچيده‌اي قرار دارد و ترديد نسبت به اعطاي امتياز به ايران نشانگر هراس از واكنش شديد متحدان امريكا در خاورميانه از جمله اسراييل و كشورهاي پادشاهي حاشيه خليج‌فارس و در راس آنها عربستان سعودي است. از سوي ديگر، اين موضوع سبب نگراني آن دسته از دولتمردان امريكايي است كه خواهان برقراري رويكرد دوستانه ايراني و امريكايي هستند. آنها به خوبي آگاه هستند كه قبل از وخيم‌تر شدن شرايط ديپلماتيك، تنها سرعت عمل ضامن موفقيت خواهد بود.
چند سال است كه اقتصاد ايران با تحريم‌هاي سنگيني مواجه است، با اين وجود مقاومت و انعطاف‌پذيري حيرت‌انگيزي كه ايران از خود نشان داده باعث افزايش اعتبار اين كشور در مذاكرات خواهد بود. از ديگر عوامل مخاطره‌آميز براي جو بايدن، انتخابات رياست‌جمهوري ايران در خرداد ماه است كه احتمالا با بازگشت محافظه‌كاران به صحنه قدرت همراه خواهد بود. از نقطه نظر بسياري از ايرانيان، تعلل جو بايدن در اقدام و ايفاي تعهدات نشانه عدم تمايل به برداشتن تحريم‌ها است. اين تاخير يك محاسبه خطرناك براي واشنگتن محسوب مي‌شود. رابرت مالي معتقد است انتخابات بعدي ايران به هيچ‌وجه تاثيري روي استراتژي امريكا نخواهد گذاشت. در واقع، لغو تحريم‌ها و گشايش اقتصادي و اميدوارسازي ايرانيان مي‌تواند به نفع اصلاح‌طلبان حامي برجام باشد. از سوي ديگر، محافظه‌كاران سلطه امريكا و متحدانش را در خاورميانه زير سوال مي‌برند و بر اين باورند كه درنهايت ايران با عدم وابستگي به درآمدهاي نفتي و همچنين مشاركت‌هاي اقتصادي جديد در آسيا پيروز ميدان خواهد بود. بي‌صبري در واشنگتن رو به افزايش است تا جايي كه طرفداران صلح با ايران از تعلل جو بايدن آزرده هستند و از تصميمات او براي حمله به نيابتي‌هاي خودي در سوريه ابراز تأسف مي‌كنند. به نظر مي‌رسد بعضي از مقامات امريكايي هنوز تحت تاثير استراتژي دونالد ترامپ مبني بر نمايش قدرت براي قابليت مانور بيشتر در مذاكرات باشند. با اين حال، تشديد خطرناك اين موضوع مي‌تواند نتيجه معكوس داشته باشد. در حالي كه ايالات متحده با بحران‌هاي بهداشتي و اجتماعي در داخل و تنش‌هاي ديپلماتيك با چين و روسيه دست به گريبان است، استراتژي فعلي آنها در قبال ايران نه تنها براي خاورميانه رضايت‌بخش نيست بلكه مجددا باعث ايجاد يك مشكل اساسي براي سياست خارجي امريكا خواهد بود.