ثبت هويت كودكان كار و خيابان و اخطار به خانواده‌ها جدي‌تر شده است
به خيابان بازنگرديد
گروه اجتماعي| در تمام سال‌هاي گذشته، دست‌كم سالي يك‌بار بر سر طرح «جمع‌آوري كودكان كار و خيابان» كه از سوي بهزيستي و با همكاري برخي نهادهاي ديگر اجرا مي‌شد، بحث و نقدهاي بسيار
در مي‌گرفت. راهكار بهزيستي در سال‌هاي اخير اين بود كه رسانه‌ها را دعوت كند تا از برخي مراكز نگهداري كودكان كار بازديد كنند. جاي خواب اين كودكان را نشان مي‌دادند و در مورد وضعيت غذايي و آموزش آنها حرف مي‌زدند و ديدارشان با اعضاي خانواده و گرفتن تضمين‌هايي از سرپرستان اين كودكان براي بازنگشتن آنها به خيابان. سال‌هاي سال است كه با وجود همه اين «حمايت»هايي كه بهزيستي معتقد است به كاهش كودكان كار و خيابان كمك مي‌كنند، كارشناسان و فعالان حقوق كودك هشدار مي‌دهند كه سرنوشت بسياري از اين كودكان سوق داده شدن به سمت كارگاه‌هاي زيرزميني خواهد بود و قرار گرفتن در معرض انواع آسيب‌ها و خطراتي كه كار در محيط‌هاي دور از چشم عموم و غيرقانوني دارند. با شيوع گسترده كرونا از سال گذشته، مدتي اين طرح به شكل سابق اجرا نشد و در چند ماه وقفه اين طرح به گفته مديركل بهزيستي استان تهران، طرح بيشتر در توزيع اقلام بهداشتي و آموزش به خانواده‌ها خلاصه شده بود. اما حالا طرح جمع‌آوري تقريبا به شيوه سابق ادامه پيدا مي‌كند. شيوع كرونا و افت و خيزهاي موج‌هايي كه كشور را درگير خود كرده است سبب شده تا دست‌كم بحث طرح جمع‌آوري امسال كمتر ديده شود اما موضع‌گيري‌ها از دو طرف همچنان ادامه دارند.
امين شاهرخي، مديركل بهزيستي استان تهران به ايلنا گفته است: «آغاز طرح ساماندهي كودكان كار و خيابان در اسفند ماه سال ۹۸ بود و دقيقا شروع بيماري كرونا همزمان با آغاز طرح ما بود و اين بيماري باعث شد، اين طرح حدود ۴ الي ۵ ماه متوقف شود و عملا كار حمايت و ساماندهي كودكان كار و خيابان ما از مرداد ماه سال ۹۹ آغاز شد. در ابتداي شيوع كرونا جمع‌آوري و جذب كودكان كار و خيابان ممنوع شده بود، ما در اين ۴ الي ۵ ماهي كه كار متوقف شده بود، اقدامات خودمان را انجام داديم و براي اينكه كودكان كار و خيابان موارد بهداشتي را درخصوص پيشگيري از بيماري كرونا رعايت كنند با همكاري پرسنل مجرب اورژانس اجتماعي به توزيع اقلام بهداشتي و مواد ضدعفوني‌كننده در بين اين كودكان اقدام كرده و آموزش‌هاي لازم را درخصوص پيشگيري از بيماري كرونا به آنها ارايه كرديم.» كارهايي كه بهزيستي در زمان ممنوعيت طرح جمع‌آوري انجام داده از قضا بيشتر از جنس اقدامات سازمان‌هاي مدني است كه معتقدند كودكان را با زور و مامور نمي‌توان از حضور در خيابان بر حذر داشت و مدام در مورد نفس آسيب‌زننده ريختن و گرفتن اين كودكان هشدار مي‌دهند. با اين حال از مرداد 99 كارهاي بهزيستي به شيوه سابقش بازگشت. به گفته شاهرخي: «از مرداد ماه سال گذشته طرح با شناسايي و جمع‌آوري كودكان كار و خيابان آغاز شد. ما چندين مركز را براي اين كودكان در نظر گرفتيم. يكي از مشكلات ما براي اجراي اين طرح مشكل كمبود مكان بود. از همين رو با هماهنگي‌هايي كه انجام داديم توانستيم بهاران ۸ و بهاران ۵ را فعال كنيم و اين ساختمان‌ها را براي اين كودكان اختصاص داديم.» با اين حال او مي‌گويد كه قصدي براي «طرح ضربتي و مُسكن» نداشته‌اند و براي همين: «با اقدامات مددكاري به خانواده‌هاي اين كودكان مراجعه كرده و اقدامات حمايتي را براساس گزارش مددكاران براي اين خانواده‌ها درنظر گرفتيم. همچنين با تعهدي كه از اين خانواده‌ها گرفتيم، مراجعه مجدد اين كودكان به سطح خيابان براي كار تقريبا به چند مورد رسيده است و از مجموع كودكاني كه جذب شده و در مراكز اسكان داده شده و بعد با اخذ تعهد به خانواده‌ها تحويل داده شده‌اند، حدود ۴ الي ۵ مورد دوباره به خيابان بازگشته‌اند.»
البته بازنگشتن اين كودكان به خيابان ممكن است تاييدي هم بر هشدارهاي فعالان حقوق كودك باشد. حالا بهزيستي ديگر راه مطمئني هم براي ثبت هويت اين كودكان پيدا كرده. از اين به بعد هويت كودكان كار و خيابان از طرق ثبت عنبيه چشم نگهداري مي‌شود: «براي اولين‌بار در اين طرح، هويت اين كودكان از طريق عنبيه ثبت مي‌شود و ما شاهد اين نخواهيم بود كه اين كودكان دوباره در خيابان بيايند، چراكه خانواده‌ها تعهد داده‌اند و اگر خلاف تعهد خود عمل كنند براساس قانون حمايت از كودكان با آنها برخورد خواهيم كرد.»
اوايل فروردين سال جاري سيدحسن موسوي‌چلك، رييس انجمن مددكاري اجتماعي ايران هشدار در مورد اين نحوه از جمع‌آوري را تكرار كرد: «ساماندهي و حذف كودكان خياباني قابل تحقق نيست چون تا زماني كه عوامل ظهور و بروز كودكان كار و خيابان كنترل نشوند و از بين نروند، حذف كودكان كار و خيابان امكان‌پذير نخواهد بود. واقعا آيا مي‌توانيم با اين شرايط اقتصادي و نظام رفاهي، دغدغه كودكان كار و خيابان را كم كنيم. ممكن است بگوييم آنها را جمع‌آوري مي‌كنيم كه جمع‌آوري نيز كلمه نامناسبي براي انسان‌ها است اما حتي بعد از اين جمع‌آوري تا چه مدت مي‌خواهند اين كودكان را نگهداري كنند ضمن اينكه با فشار براي جمع‌آوري كودكان، آنها به سمت مشاغل زيرزميني كه سختي بيشتري براي كودك درپي خواهد داشت، گرايش پيدا مي‌كنند.» بهزيستي تهران اعلام كرده كه ۸۵درصد كودكان جذب شده از اتباع غيرايراني هستند.