افكار عمومي امريكا آماده بازگشت به برجام

باربارا اسلاوين، استاد دانشگاه جورج واشنگتن و عضو ارشد انديشكده شوراي آتلانتيك، در مقاله‌اي كه در وب‌سايت اين انديشكده منتشر شده است، مي‌گويد برخلاف برخي شايعات، افكار عمومي امريكا كاملا موافق بازگشت اين كشور به توافق هسته‌اي با ايران است.  وي در اين مقاله مي‌نويسد: از مراسم تحليف جو بايدن، رييس‌جمهور منتخب امريكا، هفته‌ها مي‌گذرد اما هنوز پيشرفت چشمگيري در جهت بازگشت به برجام ايجاد نشده و اين موضوع خشم حاميان اين توافق را برانگيخته است.  اعضاي كنگره امريكا و لابي‌گران مختلفي كه از همان ابتداي اجراي اين توافق با آن مخالف بودند، از اين فرصت استفاده كرده و مخالفت خود را با لغو تحريم‌هاي ايران و بازگشت به برجام اعلام كردند. با اين حال نظر اعضاي كنگره (خصوصا امثال جمهوري‌خواهاني كه روز ششم آوريل به بايدن نامه نوشتند و از او خواستند تحريم‌ها را حفظ كند) هيچ ارتباطي با روند ديپلماسي كنوني ندارد. اين روند آغاز شده و از ششم آوريل تاكنون پيشرفت چشمگيري داشته است. در سال 2015 قانوني به نام قانون توافق هسته‌اي ايران (اينارا) در كنگره امريكا به تصويب رسيد كه به آنها اجازه مي‌داد هر توافقي را كه در مذاكرات 1+5 به دست مي‌آيد دوباره بررسي كنند. طبق اين قانون براي جلوگيري از اجراي برجام كه توافقنامه‌اي ميان دولت باراك اوباما و ايران محسوب مي‌شد، به دو سوم اكثريت هر دو مجلس سنا و نمايندگان امريكا نياز بود. اما حتي زماني كه جمهوري‌خواهان كنترل هر دو مجلس را در دست داشتند، كنگره امريكا نتوانست اين تعداد راي غيرقابل وتو را به دست آورد، چه برسد به حالا كه دموكرات‌ها در راس امور هستند. كنگره تنها در صورتي وارد عمل مي‌شود كه دو طرف بخواهند در مورد يك توافق جديد مذاكره كرده يا در توافق قبلي تغييرات اساسي ايجاد كنند؛ اما تا زماني كه توافق اصلي احيا نشود هيچ يك از اينها اتفاق نخواهد افتاد. بايدن در ابتدا مجبور بود كمي احتياط كند تا مطمئن شود نامزدهاي اصلي‌اش از سد كميته روابط خارجي مجلس سنا به رياست باب منندز، سناتور دموكرات و مخالف برجام از ايالت نيوجرسي، عبور مي‌كنند. بايدن در مجلس سنا براي تصويب قوانين داخلي به راي منندز نياز دارد. اما بعيد است اين سناتور كه پيشتر سياست‌هاي جنگ‌طلبانه‌اش را در جلسات استماع ابراز كرده بود، اجازه دهد ديدگاه‌هايش در مورد ايران با طرح چند ميليون دلاري‌اش براي توسعه زيرساخت‌هاي ايالت نيوجرسي تداخل پيدا كند.بايدن مجبور بود به راب مالي، نماينده ويژه‌اش در امور ايران نيز زمان دهد تا تيمي را براي آماده‌سازي اقدامات لازم به منظور بازگشت به تعهدات و مشاوره با شركاي امريكا در اروپا و خاورميانه تشكيل دهد. در اين بين ايران با پيشنهاد ميانجي‌گري اتحاديه اروپا موافقت كرد و از تقاضاي رفع كامل تحريم‌ها به عنوان پيش‌شرط مذاكرات عقب‌نشيني كرد.اكنون زمان مذاكره پشت پرده به سر آمده است. در وين، اعضاي باقي‌مانده برجام يعني ايران، چين، روسيه، فرانسه، انگليس و آلمان روز سه‌شنبه يك دور مذاكره چندجانبه برگزار كردند و سپس در روزهاي چهارشنبه و پنجشنبه مذاكرات فني خود را در خصوص لغو تحريم‌ها و اقدامات هسته‌اي ايران ادامه دادند. هم ايران و هم امريكا اعلام كردند مذاكرات «سازنده» بوده است.علي‌اكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي ايران در يك گفت‌وگوي كلاب‌هاوسي اعلام كرد ايران مي‌تواند در چند هفته اقداماتي را كه براي توسعه برنامه هسته‌اي‌اش انجام داده به عقب بازگرداند. او همچنين از شكستن بن‌بست در بحث پيشقدم شدن ايران يا امريكا خبر داد. در اين بين بايدن مي‌تواند با صدور فرمان اجرايي و بدون برانگيختن مخالفت داخلي، تحريم‌هاي دونالد ترامپ را لغو كند. آنهايي كه ادعا مي‌كنند افكار عمومي امريكا عليه بازگشت سريع و بي‌قيد و شرط به برجام است، يا صداقت ندارند يا افكار عمومي امريكا را نمي‌شناسند (از هر ده امريكايي، شش نفر موافق توافق اتمي با ايران هستند).امريكايي‌ها هم مثل بيشتر مردم جهان به‌شدت درگير مقابله با بحران كرونا و بازگشت به زندگي عادي هستند. اين روزها تقريبا هيچ مساله‌اي در حوزه سياست خارجي وارد چرخه اخبار روزانه امريكا نمي‌شود، البته به استثناي چين كه به خاطر رشد اقتصادي سريع و نقض حقوق بشر به هيولاي جديد جهان غرب تبديل شده است. در واقع نظرسنجي اخير موسسه گالوپ نشان مي‌دهد با اينكه بخش عمده مردم امريكا نسبت به حكومت ايران ديدگاه منفي دارند، اما تنها 4 درصد از مردم، ايران را بزرگ‌ترين تهديد خارجي عليه امريكا مي‌دانند. چين با 45 درصد در صدر قرار دارد و روسيه (26 درصد) و كره شمالي (9 درصد) در رده‌هاي بعدي قرار گرفته‌اند.خروج يك‌جانبه دولت دونالد ترامپ از برجام، شكستي فاحش و مفتضحانه بود و به لطف همين مساله، اكثريت امريكايي‌ها- و دو سوم كارشناسان خاورميانه مستقر در امريكا- اكنون حامي توافق اصلي با ايران هستند.سياست فشار حداكثري ترامپ منجر به شكست حداكثري براي امريكا شد، چرا كه نفوذ ايران در منطقه افزايش يافت. وقتي از ابزار تحريم بيش از حد استفاده شود، درست مثل آنتي‌بيوتيك تأثير آن به مرور كمتر مي‌شود. ايران در دوره تحريم توانست از طريق كانال‌هاي خود در مالزي و ديگر نقاط جهان، به چين نفت بفروشد. ايران با غني‌سازي 20 درصدي و ادامه غني‌سازي در فردو توانست براي خود اهرم فشار ايجاد كند. اين كشور همچنين تهديد كرد جلوي دسترسي بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را به تأسيسات خود مي‌گيرد، اما در لحظه آخر اين مجوز را تا پايان ماه مه تمديد كرد.متحدان اروپايي امريكا نتوانستند ضررهاي اقتصادي را كه ايران پس از خروج شركت‌هايشان از بازار اين كشور به دنبال پيروزي ترامپ در انتخابات متحمل شد جبران كنند، اما با اين وجود موفق شدند ساختار برجام را دست‌نخورده نگه دارند. جوزپ بورل، هماهنگ‌كننده سياست خارجي اتحاديه اروپا، در ماه فوريه در گفت‌وگو با شوراي آتلانتيك گفت احياي برجام اولويت اول اوست. بايد از نقش بورل و تيمش، از جمله معاونش انريكه مورا كه نشست‌هاي روز سه‌شنبه كميسيون مشترك برجام را بر عهده داشت، در زنده نگه داشتن ديپلماسي تقدير كرد.در اين بين، جنگ‌طلبان جمهوري‌خواه و سخنگوهاي سابق دولت ترامپ همچنان پيشرفت در مذاكرات را «خوش‌رقصي براي ايران» مي‌خوانند. دولت بايدن اين افراد را ناديده مي‌گيرد و براي نجات يك دستاورد بزرگ در حوزه ديپلماسي چندجانبه و منع اشاعه سلاح‌هاي اتمي، كاري كه لازم است را انجام مي‌دهد.