كوتاه به بهانه 81 سالگي راديو در ايران
شنوندگان عزيز توجه فرماييد ...
تينا جلالي
لحظهاي چرخاندن پيچ راديو همانا و زنده شدن موجي از خاطرات قديمي و شيرين از مخفيگاه ذهن آشنايان با اين مديوم صداپايه همانا. ديرپاترين وسيله ارتباطجمعي شريف شنيداري و غيرنوشتاري يا به عبارتي همان سيستم يا جعبه شگفتانگيزي كه صدا، پيام يا يك سيگنال را به وسيله امواج، بيواسطه و بلافاصله به دورترين نقاط ايران منتقل ميكند در ايران 81 ساله شد. اگرچه روز جهاني راديو 13 فوريه است اما در ايران 4 ارديبهشت 81 سال ميشود كه از راهاندازي و آغاز به كار اين مديوم ميگذرد.از همان چهارم ارديبهشت ۱۳۱۹ كه نخستين راديو در ايران با نام «راديو تهران» به طور رسمي آغاز به كار كرد در گذر سالها فعاليت، انبوهي از خاطرات ريز و درشت نوستالژيك از برنامههاي مختلف آن در ذهن نسلهاي گذشته ثبت شد. از برنامه صبحگاهي «تقويم تاريخ » با آن موسيقي دلهرهآور اما دوست داشتني بگير كه رويدادهاي مهم تاريخ را مطابق تقويمهاي مختلف شمسي، قمري و ميلادي تحت پوشش خود قرار ميداد تا «صبح جمعه با شما» به عنوان يكي از پرشنوندهترين برنامهها كه با تلاشهاي منوچهر نوذري اسباب خنده و تفريح مردم را در روزهاي جمعه فراهم ميكرد تا «راه شب» از خاطرهانگيزترينشان است يا برنامه «شب بخير كوچولو» با ترويج فرهنگ قصهگويي براي بچهها همچنين برنامه پرطرفدار «قصه ظهر جمعه» با نقل قصههاي منتخب با روايت محمدرضا سرشار(رضا رهگذر) شنوندگان زيادي در دهه 60 به خود جذب ميكرد.علاوه بر ثبت خاطرات قديمي در روزهايي كه كشور درگير جنگي ويرانگر با عراق بود، راديو به منبع اصلي كسب خبر براي مردم هم مبدل شده بود و نقش مهمي در اطلاعرساني داشت، جمله معروف «شنوندگان عزيز توجه فرماييد، خونين شهر، شهر خون، آزاد شد» از جملات خاطرهانگيز راديويي است كه يادآور روزهاي دلهرهآور جنگ است. شايد بد نباشد به اين نكته اشاره كنيم كه يكي از فيلمهايي كه در سالهاي اخير در تقدير از ساحت راديو ساخته شده و به نقش و اهميت آن در برههاي حساس در آبادان و در ميانه جنگ و خون و آتش براي دفاع مقدس پرداخته فيلم «آبادان يازده 60» به كارگرداني مهرداد خوشبخت است. اين فيلم به خوبي روايت مجاهدت گروهي از كاركنان راديو نفت آبادان را براي ممارست از راديو و مخابره اخبار به منظور مقاومت مردم در برابر نيروهاي عراقي نشان ميدهد. اگرچه اين روزها ميتوان به گزارههاي «راديو همه جا هست» يا « راديو زنده است» اهميت داد؛ چراكه ثابت شده با تمام تغيير و تحولاتي كه دنياي رسانه در 81 سال به اين طرف به خود ديده و با وجود تعدد شبكههاي راديويي، اين مديوم توانايي دارد كه مخاطبان زيادي را به صورت لحظهاي داخل ماشين، كافهها يا درون فروشگاهها به خود جذب كند اما پرسشي كه در انتها به وجود ميآيد، اين است آيا به آن ميزاني كه نسلهاي گذشته خاطرات زيادي از برنامههاي راديويي مختلف در ذهن دارند، نسل جديد هم ارتباط تنگاتنگ جدي با اين مديوم شنيداري دارند؟ آيا وقتشان را براي شنيدن برنامهاي خاص از راديو خالي ميكنند؟ آيا از برنامههاي امروز راديو براي نسلهاي آينده خاطره تداعي ميشود؟