مقاومت فلسطين و ظرفيت جهاني براي رويارويي با اسراييل
نصرت‌الله تاجيك
ظرفيت سازش و گرايش به حل مشكلات بين‌المللي از طريق سياسي و مذاكره با رفتن ترامپ و آمدن تيم بايدن در روابط بين‌المللي افزايش پيدا كرده ولي رژيم صهيونيستي اين ظرفيت را به ضرر خود مي‌داند و دست به اقداماتي مي‌زند كه نهايت هم به ضرر خودش تمام مي‌شود. مساله درگيري فلسطيني - اسراييلي حاصل برآيند چند مولفه است كه يكي هويت و عمق تاريخي و موقعيت ژئوپليتيكي و بين ادياني آن سرزمين است ولي بخش مهم‌تر آن مساله مسجدالاقصي به عنوان قبله اول مسلمين و قدس است كه دنياي اسلام براي اينكه اين شهر به عنوان يك مكان بين‌المللي براي اديان الهي قابل دسترسي براي همه مردم دنيا باشد و نه ارضا‌كننده نياز صهيونيست‌ها، لحظه شماري مي‌كند. اتفاقات اخير در قدس و درگيري‌ها ميان جوانان فلسطيني و نظاميان رژيم صهيونيستي كه به زخمي شدن بيش از 300 جوان مسلمان انجاميده، از جايي آغاز شد كه اين رژيم درصدد بيرون راندن فلسطيني‌ها و مسلمانان از منطقه شيخ جراح در بخش شمالي شهر قدس و نزديك ديوار ندبه كه مورد علاقه صهيونيست‌ها است برآمد كه اقدامي نژادپرستانه است. قدس شهري است كه از منظر تاريخي چند مذهبي به حساب مي‌آيد و علاوه بر اينكه پيروان اديان الهي آن را مقدس مي‌دانند، مسلمانان نيز با توجه به اينكه اين شهر قبله اول مسلمانان بوده حساسيت ويژه‌اي روي آن دارند. از همين رو است كه بعد از اتفاقات سال 1967 هم سازمان ملل توليت مسجدالاقصي را در اختيار اردن نهاد و مسلمانان هر گونه تغييرات دموگرافيك و جمعيتي را مخصوصا در قدس شرقي از سوي رژيم صهيونيستي تهديدي جدي براي هدف قرار دادن هويت فلسطيني و تغيير مفاهيم تاريخي كه ايجاد حق براي مسلمانان و فلسطيني‌ها نموده تلقي مي‌كنند؛ لذا در حال حاضر براساس اسناد مورد پذيرش سازمان ملل و سازمان‌هاي بين‌المللي تخصصي آن مانند يونسكو، توليت مسجد الاقصي بر عهده اردن است. بايد به ياد داشت در جريان «معامله قرن» كه بيشتر به «شوخي قرن» شبيه است جرالد كوشنر، داماد و مشاور ارشد رييس‌جمهور پيشين امريكا كوشيد با استفاده از همين ابزار يعني توليت مسجدالاقصي اردن را تحريك به نقش‌آفريني كند. يكي از دلايل عدم همراهي اردني‌ها نيز همين بود كه آنها مايل به از دست دادن توليت مسجدالاقصي حتي به نفع سعودي‌ها نبودند چه رسد به صهيونيست‌ها. زيرا آنها نيز در اين مقوله خود را همانند سعودي‌ها خادم حرم شريف قدس مي‌دانند و اين موضوع در كنار دلايل ديگري نظير افزايش ميزان مهاجرت فلسطيني‌ها به اردن در اثر واقعيت گرفتن اين شوخي باعث شد كه عمان با معامله قرن همكاري نكند. برخي ناظران معتقدند تلاشي كه اخيرا براي كودتا در اردن اتفاق افتاد مي‌تواند ريشه در همين عدم همراهي با خواسته امريكاي ترامپ داشته باشد.
در عرصه بين‌المللي قطعنامه‌ها و مصوبات مشخصي از سوي سازمان ملل متحد پيرامون موضوع قدس وجود دارد كه بايد محترم شناخته شود اما در سال‌هاي اخير رفتار دونالد ترامپ مبني بر انتقال سفارت ايالات متحده در اسراييل به اين شهر، باعث شد اين مصوبات نقض شوند كه اين خود محلي براي كار حقوقي عليه دولت امريكا و رژيم صهيونيستي است. نگاه يكجانبه‌گرايانه دولت او باعث شد اسراييل بيش از پيش احساس آزادي عمل در موضوع تجاوز به حقوق فلسطيني‌ها داشته باشد و ريشه بسياري از مشكلات امروز را بايد علاوه بر زياده‌خواهي اين رژيم و شخص نتانياهو در سياست‌هاي دولت پيشين ايالات متحده جست. با روي كار آمدن دولت بايدن در امريكا كه علاقه‌مند است مسائل و مشكلات از طريق راهكارهاي چند جانبه حل‌‌وفصل شود و به نظر مي‌رسد رويكرد دولت او بسيار معقول‌تر از رويكرد يكجانبه‌گرايانه دولت پيشين باشد، شرايط كمي تغيير كرده است. سران رژيم صهيونيستي كه تغيير شرايط را درك كرده‌اند مي‌خواهند گام‌هايي فوري و مهم در راستاي دستيابي به اهداف‌شان در معامله قرن در زمينه تغييرات جمعيتي اين شهر بردارند و اين تلاش نامشروع با حساسيت ويژه جوانان فلسطيني و مردم منطقه روبرو شده است. اين جوانان كه هويت ديني و سرزميني‌شان وابسته به قدس و مسجدالاقصي است، در مقابل اقدامات اسراييل ايستاده‌اند و به باور من اين ايستادگي مي‌تواند موثر باشد.
اسراييل امروزه از يك‌سو با مشكلات داخلي بي‌شماري مواجه است و بحران‌هايي جدي را در موضوع تشكيل دولت تجربه مي‌كند و از سوي ديگر در عرصه بين‌المللي با دولت بايدن روبرو است كه نمي‌خواهد اسراييل آن آزادي عمل سابق را داشته باشد. اين وضعيت باعث شده كه دست تل‌آويو براي هرگونه قانون‌شكني باز نباشد و اكنون كه با مقاومت جوانان فلسطيني، اقدامات نامشروع و وحشيانه اسراييل در قدس انعكاسي جهاني پيدا كرد، مي‌توان اميد داشت كه اين‌بار اسراييل مجبور به عقب‌نشيني شود. در اين موضوع هم اتحاديه اروپا، هم سازمان ملل متحد، هم كشورهاي منطقه و هم امريكا واكنش نشان دادند كه ثابت مي‌كرد تل‌آويو اين‌بار مانند گذشته موفق نمي‌شود كه حقوق فلسطيني‌ها و مسلمانان را حتي با اقدامات شكلي نظير تشكيل دادگاه پايمال كند.
مجموعه عوامل نشان مي‌دهد كه برخلاف دوره ترامپ كه دو قطبي‌ها و به ويژه دو قطبي‌هاي كاذب در دنيا شكل مي‌گرفت و واشنگتن نيز بر آتش اختلافات مي‌دميد، اكنون شرايط به گونه‌اي است كه اگر همه كشورهاي منطقه و جهان درصدد احياي ثبات و آرامش بين‌المللي برآيند و حل نسبي اختلافات از طريق ايستادگي در برابر قانون‌شكنان گفت‌وگو در دستور كار قرار گيرد، در سايه كرونا كه يك تهديد جهاني است و همه نياز به همكاري دارند وضعيت جهان تا حدودي تغيير خواهد كرد و دنياي مطبوع‌تر و مطلوب‌تري خواهيم داشت. ان‌شاءالله!