ثانيه‌شماري براي بازگشت امريكا به برجام آغاز شد؟
پيشرفت قابل ملاحظه در وين
سيد عباس عراقچي: چند موضوع كليدي وجود دارد كه بايد حل شود و روي بقيه موارد توافق وجود دارد
انريكه مورا: تقريبا مطمئنم كه توافق شكل خواهد گرفت
گروه ديپلماسي | چهارمين دور از گفت‌وگوها ميان ايران و امريكا با گروه 1+4 در وين عصر ديروز پايان يافت و حاضران در اين نشست از «پيشرفت قابل توجه» در مذاكرات خبر دادند و گمانه‌زني‌ها در مورد به نتيجه رسيدن گفت‌وگوها در دور پنجم مذاكرات كه هفته آينده برگزار مي‌شود، تقويت شده است. در حالي كه روز گذشته گزارش‌هايي مبني بر نزديك بودن يك توافق ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي براي تمديد موقت تفاهم براي استمرار نگهداري اطلاعات نظارت بر برنامه هسته‌اي ايران تا رسيدن به توافق احياي اجراي تعهدات برجامي منتشر شده بود، حالا اميدواري‌ها از به نتيجه رسيدن گفت‌وگوهاي احياي برجام در وين افزايش يافته است. انريكه مورا، معاون نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا به خبرنگاران گفته است كه موازي با مذاكرات كميسيون مشترك برجام، گفت‌وگوها ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، براي تمديد تفاهم سه‌ماهه حفظ اطلاعات نظارتي آژانس در داخل كشور تا زمان احياي كامل تعهدات طرف‌هاي برجام ادامه يافته است. روز گذشته «اعتماد» از احتمال بالاي تمديد تفاهم ايران و آژانس براي مدت محدود خبر داده بود. 7 هفته پس از آغاز طولاني‌ترين نشست كميسيون مشترك برجام كه با موضوع بازگشت امريكا به اين توافق در وين آغاز شد، انريكه مورا، معاون نماينده عالي سياست خارجي اتحاديه اروپا و رييس مشترك كميسيون مشترك برجام، از «پيشرفت خوب و قابل ملاحظه» در مذاكرات خبر داده است. نمايندگان ايران و 1+4 دو هفته بود كه در وين به واپسين رايزني‌ها در خصوص متن نهايي متن توافق براي بازگشت امريكا به برجام و برداشته‌شدن مجدد همه تحريم‌هاي هسته‌اي عليه تهران ادامه مي‌دادند. بعد از پايان دور چهارم مذاكرات كميسيون مشترك برجام، هيات‌هاي طرفين براي چهارمين بار به پايتخت‌هاي‌شان بازمي‌گردند تا آخرين نكات باقيمانده در مورد پيش‌نويس متن توافق‌هاي تهيه‌شده در وين را با نهادهاي بالادستي هماهنگ كنند. دور بعدي گفت‌وگوها ميان ايران و امريكا با 1+4 از هفته آينده مجددا در وين از سر گرفته خواهد شد. طرف‌ها هنوز به جزييات مهمي كه قرار است در مشورت با پايتخت‌هاي‌شان در مورد آن تصميم بگيرند توضيح دقيقي نداده‌اند.
اظهار رضايت طرفين از آهنگ مذاكرات وين
در چهارمين دور نشست كميسيون مشترك برجام كه با حضور هيات‌هاي ايران و كشورهاي عضو برجام در محل گراندهتل وين برگزار شد، روساي هيات‌ها مروري بر پيشرفت‌هاي حاصله در دور چهارم و آخرين وضعيت متن‌ها كرده و به تبادل نظر در خصوص مسير پيش رو پرداختند. هيات‌ها با اشاره به متن‌هاي تهيه‌شده كه در نتيجه نشست‌هاي متعدد دوجانبه و چندجانبه در سطوح مختلف حاصل شده‌اند، از وضعيت كلي مذاكرات و مسير طي‌شده اظهار رضايت كردند و بر ضرورت حفظ شتاب آهنگ كنوني در ادامه گفت‌وگوها تاكيد كردند. گفتني است در دو هفته اخير، مذاكرات و رايزني‌هاي مختلف ميان هيات‌ها چه در سطوح معاونين و چه در سطوح كارشناسي به صورت فشرده در جريان بود؛ از جمله ساعاتي پيش از برگزاري كميسيون، گروه كارشناسي لغو تحريم‌ها و گروه كارشناسي تمهيدات اجرايي با حضور هيات‌هاي همه كشورهاي عضو برجام در يك نشست مشترك تلاش كردند تا حد ممكن متون پيش‌نويس را براي ملاحظه روساي هيات‌ها و سپس گزارش به پايتخت‌ها آماده كنند. در نتيجه اين رايزني‌ها و نيز تلاش‌هاي هيات‌هاي كارشناسي طرف‌هاي درگير در گفت‌وگوها، پيش‌نويس متون تا حد زيادي تدوين و تنقيح شده و به مرحله‌اي رسيده است كه جز برخي موارد اختلافي پيچيده كه نيازمند تصميم‌هاي سياسي در پايتخت‌هاي كشورها است، بقيه بخش‌هاي متن تقريبا آماده است. هيات‌ها در پايان اين دور از گفت‌وگوها عازم پايتخت‌هاي خود شدند. قرار است دور ديگر گفت‌وگوها هفته آينده مجددا از سر گرفته شود.
عراقچي:
فقط چند موضوع كليدي باقي مانده است
پيش از آغاز چهارمين دور مذاكرات كميسيون مشترك برجام سيدعباس عراقچي، رييس هيات ايراني مذاكره‌كننده در وين درباره تازه‌ترين تحولات اين مذاكرات گفت: پس از پايان دو هفته مذاكرات نشستي براي جمع‌بندي خواهيم داشت و سپس هيات‌ها مجددا براي مشورت به پايتخت‌ها مراجعه خواهند كرد. مذاكره‌كننده ارشد كشورمان در مذاكرات وين با بيان اينكه در طول دو هفته گذشته و دور چهارم مذاكرات پيشرفت‌هاي خوبي انجام شده است، توضيح داد: چند موضوع كليدي باقي مانده است كه نياز به بررسي بيشتر و تصميم‌گيري در پايتخت‌ها دارد و اميدوار هستيم در جريان چند روز آينده صورت گيرد و در دور بعدي مذاكرات بتوانيم درباره اين مسائل هم به جمع‌بندي برسيم. اين ديپلمات ارشد خاطرنشان كرد: در همه سطوح مذاكرات و ديدارها فشرده انجام شد؛ بين هيات‌هاي مختلف در سطوح كارشناسي، در سطح، بنده مذاكرات دو جانبه و چند جانبه داشتيم. در طول اين بحث‌ها تلاش كرديم كه درباره موضوعات مورد اختلاف به جمع‌بندي برسيم، اختلافات را يا رفع كنيم يا هرچه كمتر كنيم و نتيجه اين است كه در موقعيتي قرار داريم كه مي‌توانيم يك جمع‌بندي كلي داشته باشيم. عراقچي افزود: چند موضوع كليدي وجود دارد كه بايد حل شود و روي بقيه موارد توافق وجود دارد، روي متن‌ها نگارش خوبي صورت گرفته و لذا الان وقت آن است كه رجوع مجدد به پايتخت‌ها داشته باشيم و مشورت‌هاي آخر صورت بگيرد و بعد مذاكرات را ادامه مي‌دهيم.
نمايندگان روسيه و اروپا: توافق نزديك است
رييس هيات روسيه در كميسيون مشترك برجام، در پايان نشست روز چهارشنبه با انتشار پيامي در حساب كاربري خود در توييتر نوشت: «پيشرفت خوب يا قابل توجهي حاصل شد. توافق در دسترس است. اوايل هفته ديگر جلسه بعدي كميسيون مشترك برجام است كه اميدواريم آخرين دور باشد.» انريكه مورا، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا هم پس از پايان نشست كميسيون مشترك برجام در وين به خبرنگاران گفت كه با توافق نهايي براي احياي برجام فاصله چنداني نداريم. انريكه مورا، پس از پايان نشست كميسيون مشترك كه به رياست مشترك او و سيد عباس عراقچي برگزار شده بود، در جمع خبرنگاران گفت: «من تقريبا اطمينان دارم كه توافق نهايي شكل مي‌گيرد. فكر مي‌كنم در مسير درست هستيم و به توافق مي‌رسيم.» اين مقام ارشد اتحاديه اروپا در پاسخ به اين سوال كه آيا توافق در طول مذاكرات هفته آينده به دست مي‌آيد يا نه، گفت: «نمي‌توانم چنين پيش‌بيني‌اي انجام دهم. چيزي كه مي‌توانم با قطعيت بگويم، اين است كه توافقي در كار خواهد بود و در اين مورد مطمئنم.» مورا در پيامي كه در حساب كاربري توييتر خود منتشر كرد توضيح داد: «يك توافق در حال شكل‌گيري است. الان يك درك مشترك از اقداماتي كه لازم است ايالات متحده امريكا براي بازگشت به برجام انجام دهد و همه تحريم‌هاي مربوط را بردارد و اقداماتي كه لازم است ايران انجام دهد تا به تعهدات هسته‌اي‌اش برگردد، ايجاد شده است.»
سرنوشت نظارت‌هاي فراپادماني
يكي از عمده‌ترين موضوع‌هايي كه در طول هفته آينده به عنوان مانعي احتمالي در مقابل موفقيت گفت‌وگوهاي احياي برجام قرار دارد، مساله قطع همكاري‌هاي فراپادماني ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است. تهران اسفندماه سال گذشته در راستاي اجراي قانون مصوب مجلس شوراي اسلامي با عنوان «قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران» اعلام كرد كه تمام دسترسي‌هاي فراپادماني آژانس، از جمله نظارت آنلاين دوربين‌هاي نظارتي آژانس در تاسيسات هسته‌اي و بازرسي‌هاي سرزده از اين تاسيسات را متوقف مي‌كند. با اين حال همزمان با اجراي اين قانون، در پي سفر رافائل گروسي به تهران براي گفت‌وگو با رييس سازمان انرژي اتمي ايران، طرفين به تفاهمي براي حفظ اطلاعات دوربين‌هاي نظارتي آژانس به صورت آف‌لاين در خاك ايران به مدت سه ماه رسيدند. مهلت سه‌ماهه اين تفاهم هفته آينده به پايان مي‌رسد. به گفته مقام‌هاي اتحاديه اروپا، مذاكرات ميان نمايندگان ايران و رييس آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به موازات نشست‌هاي كميسيون مشترك برجام در وين ادامه داشته است و طرفين براي تمديد موقت تفاهم سه ماه، تا زمان به نتيجه رسيدن مذاكرات در مورد بازگشت امريكا به برجام گفت‌وگو كرده‌اند. با جدي‌تر شدن دورنماي توافق براي احياي برجام، اين احتمال كه تفاهم موقت ايران و آژانس براي مدت كوتاهي تمديد شود تا به عنوان مانعي در مقابل پيشرفت مذاكرات نباشد، بيشتر شده است.
مجتبي ذوالنوري، رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي، اوايل هفته جاري در گفت‌وگو با خبرگزاري خانه ملت، تاكيد كرده بود كه تمديد توافق با آژانس، مستلزم مجوز شوراي عالي امنيت ملي و مجلس شوراي اسلامي است. تمديد بازرسي و موافقت با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اختيار وزارت امور خارجه و سازمان انرژي اتمي نيست، اين كار با نظر مجلس شوراي اسلامي بايد انجام شود يا در چارچوب قانون اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها با صلاحديد شوراي عالي امنيت ملي انجام مي‌شود. وي افزود: سوم خرداد پايان سه‌ماهه فرصتي است كه براي بازرسي به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي داده شده است.
دعوت از عراقچي
براي حضور در كميسيون امنيت ملي مجلس
سخنگوي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي از دعوت هيات مذاكره‌كننده هسته‌اي به اين كميسيون خبر داد. به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا، «ابوالفضل عمويي» روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس از هيات مذاكره‌كننده در وين دعوت كرده است كه هفته آينده براي ارايه گزارش درباره مذاكرات برجام در اين كميسيون حاضر شوند.
انتقاد پمپئو از مذاكرات وين
مايك پمپئو، وزير خارجه پيشين امريكا كه يكي از طراحان اصلي خروج امريكا از برجام و اجراي سياست فشار حداكثري دولت پيشين امريكا عليه ايران بود، در طول روزهاي گذشته با حضور در شبكه‌هاي مختلف تلويزيوني امريكا به انتقاد از مذاكرات جاري در وين و دورنماي بازگشت دولت جديد امريكا به برجام پرداخته است. روز گذشته وزير امور خارجه سابق امريكا در گفت‌وگو با شبكه خبري فاكس مدعي شد: نمايندگان ما در وين در حال تلاش براي احياي توافق با ايران هستند. ايران اعتبارات تروريسم را در منطقه تامين مي‌كند. ما در وين هستيم و در مورد چند ميليارد دلار كه مي‌خواهيم به ايرانيان بدهيم صحبت مي‌كنيم. وي هشدار داد: اين پول همان پولي است كه به گروه‌هايي مانند حماس، حزب‌الله مانند جهاد اسلامي فلسطين هدايت مي‌شود. وي در ادامه ادعاهاي خود افزود: اينها ايدئولوگ‌هايي هستند كه عميقا به نابودي دولت يهود اعتقاد دارند. وقتي آنها فكر مي‌كنند كه در ايالات متحده ضعف وجود دارد و وقتي احساس مي‌كنند اولين چيزي كه گفته مي‌شود اين است كه اسراييل حق دفاع از خود را ندارد و اين چيزي نيست كه آنها (امريكا) را نگران كند، احتمالا همان نوع خشونتي را كه امروز شاهدش هستيد، انجام خواهند داد.
رايزني‌هاي برجام در
دستور كار گفت‌وگوهاي لاوروف و بلينكن
معاون وزير خارجه روسيه بر اهميت نشست وزراي خارجه امريكا و روسيه در مورد برجام تاكيد كرد. «سرگئي ريابكوف» معاون وزير خارجه روسيه چهارشنبه به خبرنگاران گفت نشست بين وزير خارجه اين كشور و همتاي امريكايي آن محركي سياسي براي دستيابي به توافقي كلي در خصوص برجام خواهد بود. وي در اين خصوص اظهار داشت: يك محرك سياسي مثل تماس بين ديپلمات‌هاي ارشد روسيه و ايالات متحده مطمئنا حائز اهميت و در حال حاضر بسيار مورد تقاضا خواهد بود. پيش‌تر «ند پرايس» سخنگوي وزارت خارجه امريكا اعلام كرد «آنتوني بلينكن» چهارشنبه با «سرگئي لاوروف» وزير خارجه روسيه براي اولين‌بار به صورت رو در رو در حاشيه نشست وزراي خارجه شوراي قطب شمال در ايسلند ديدار خواهد كرد. بلينكن هم سه‌شنبه در خصوص اين ديدار گفت كه فرصتي مهم براي آزمايش اين مساله است كه آيا امريكا و روسيه مي‌توانند در خصوص موضوعاتي خاص مانند تغييرات آب و هوايي، خاورميانه، ايران و كره شمالي به رغم اختلافات شديد در خصوص ساير مسائل، همكاري كنند يا خير. معاون وزير خارجه روسيه پيش‌تر در سخناني در خصوص برجام گفت، گفت‌وگوهاي وين در حال پيشرفت است اما هنوز مشخص نيست چه زماني و چگونه امكان به نتيجه رسيدن درباره پيش‌نويس اسناد نهايي فراهم خواهد شد. وي همچنين گفت: اكنون در نقاط عطف مهمي قرار داريم كه بايد از آنها بدون اينكه در روند مذاكرات اختلال ايجاد شود، عبور كنيم. معاون وزير خارجه روسيه با بيان اينكه اين كشور از برداشته شدن گام‌هاي همزمان از سوي ايران و امريكا براي احياي برجام حمايت كرده و مي‌كند، افزود: گرچه مي‌دانيم كه طرف ايراني بر اين باور است كه ضرورت دارد ابتدا امريكا همه تحريم‌ها را يك‌باره بردارد.
عراقچي:چارچوب و ساختار توافق مشخص شده است
در مجموع پیشرفت خوبی داشتیم. نمی‌توانیم بگوییم کار تمام شده است. الان می توانیم بگوییم که یک چارچوب و ساختار توافق مشخص شده است و درخصوص بسیاری از بندهای توافق در حال مذاکره هستیم.
مواضع قطعی جمهوری اسلامی ایران کاملا روشن است و بر مواضع خودمان ایستادگی کامل داریم.
امیدواریم هفته آینده هیات‌های مقابل تصمیم‌های مهمی در پایتخت‌های‌شان بگیرند و هفته آینده بتوانیم به توافقی برسیم.