انشعاب دوم

با آغاز ثبت‌نام از نامزدهاي ششمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري علاوه  بر اكبر هاشمي‌رفسنجاني به عنوان رييس‌جمهور فعلي 128 نفر ديگر هم در اين انتخابات ثبت‌نام كردند. پس از بررسي صلاحيت نامزدها از سوي شوراي نگهبان، صلاحيت اكبر هاشمي‌رفسنجاني، احمد توكلي، عبدالله جاسبي و رجبعلي طاهري تاييد شد. برخلاف دوره قبل كه جناح چپ و جناح راست حامي هاشمي‌رفسنجاني بودند در اين دوره هر دو جناح، البته نه در يك راستا و به يك اندازه، منتقد سياست‌هاي دولت هاشمي‌رفسنجاني بودند. مجمع روحانيون مبارز كه در انتخابات دوره قبل از پيشنهاددهندگان هاشمي براي احراز پست رياست‌جمهوري بود با توجه به اختلافات شديدي كه طي 4 سال دولت هاشمي بين او وكروبي، موسوي خوئيني‌ها و محتشمي‌پور از اعضاي ارشد مجمع روحانيون مبارز شكل گرفت، حمايتي از هاشمي نكرد. جدا از اين مسائل و آنچه در سال‌هاي پاياني دهه 60 و ابتداي دهه 70 منجر به انزواي جناح چپ شد، اين جناح در اين دوره فردي كه از نقطه ‌نظر محبوبيت ياراي مبارزه با هاشمي را داشته باشد، نداشت. بر خلاف جناح چپ با وجود تمام اختلاف‌هايي كه بين مجلس راست‌گرا و دولت هاشمي به وجود آمده بود، تشكل‌هاي كليدي و مهم منسوب به جناح راست همچون جامعه روحانيت مبارز، جامعه مدرسين حوزه علميه قم و جمعيت موتلفه اسلامي با انتشار بيانيه‌هايي رسما از نامزدي هاشمي‌رفسنجاني حمايت كردند. در غياب جناح چپ، رقيب اصلي هاشمي در اين دوره، احمد توكلي از تئورسين‌هاي اقتصادي جناح راست بود. توكلي در قامت يك مهاجم تمام قد پاي در رقابت انتخابات رياست‌جمهوري گذاشت. شعار مبارزه با فساد مي‌داد و به فاصله طبقاتي موجود در جامعه انتقادات صريحي مي‌كرد.  با زير سوال بردن عملكرد اقتصادي دولت هاشمي، كارگزاران دولت هاشمي را به مصرف‌گرايي و تجمل‌گرايي متهم و انتقادهاي تندي را متوجه دولت هاشمي مي‌كرد. اين انتقادها كه براي مردم تازگي داشت، توانست توجه بسياري از اقشار جامعه را به سوي توكلي جلب كند. اين براي نخستين ‌بار در تاريخ انتخابات رياست‌جمهوري ايران بود كه يك نامزد به صراحت عليه نامزد ديگر انتقاد مي‌كرد. همين امر سبب ‌شد تا برخلاف دوره‌هاي قبل، تبليغات ميداني رشد قابل توجهي داشته باشد و نامزدها، برنامه‌هاي انتخاباتي متنوعي براي بيان ديدگاه‌ها و ارايه آنها به جامعه براي خود تدارك ببينند.  سرانجام در 21 خرداد 1372 ششمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري برگزار ‌شد. بنابر اعلام وزارت كشور 16796787 نفر معادل 7/50 درصد واجدان شرايط در اين دوره از انتخابات شركت كردند. اكبر هاشمي‌رفسنجاني با كسب 10566495 راي (63 درصد) به عنوان رييس دولت ششم انتخاب شد. احمد توكلي با 4026879 راي(24درصد)، عبدالله جاسبي 1498084 راي(9درصد) و رجبعلي طاهري 387655 راي(2درصد) از كسب كرسي رياست‌جمهوري بازماندند.  از نكات قابل ‌توجه اين دوره از انتخابات، كسب 24 درصد آرا، حدود 4 ميليون راي، توسط نامزد رقيب يعني احمد توكلي بود. در انتخابات گذشته همواره جزكسي كه از ابتدا رياست‌جمهوري‌اش قابل پيش‌بيني بود، مابقي نامزدها رأي قابل‌ توجهي كسب نمي‌كردند. راي قابل توجه توكلي در اين دوره در واقع نمادي از تغيير در مناسبات سياسي-  اجتماعي بود.  مردم بر خلاف نظر احزاب و گروه‌ها به نامزد ديگري راي دادند. هاشمي با پيروزي در انتخابات ششمين دوره رياست‌جمهوري در حالي گام در مسير معرفي كابينه گذاشت كه برخلاف دوره قبل با مجلسي به ظاهر يكدست و همراه روبه‌رو بود. جناح راست با در اختيار داشتن اكثريت مطلق مجلس چهارم در سوداي حذف كامل بقاي جناح چپ و متمايلين به آن از كابينه بود. اين برخورد كه در ظاهر مخالفت با هاشمي بود ولي در واقع كمك به هاشمي در حذف وزراي ناهماهنگ با كابينه نيز بود. هاشمي براي اينكه در ابتداي دولت جديد دچار تقابل دولت - مجلس نشود، حذف معين (آموزش عالي)، وهاجي (بازرگاني)، نوري (كشور)، ملك‌زاده (بهداشت)، كازروني (مسكن) و سعيدي‌كيا (راه و ترابري) را پذيرفت. نمايندگان مجلس چهارم تا اين حد هم راضي نشدند و با راي عدم اعتماد به محسن نوربخش، وزير امور اقتصادي و دارايي حتي حاضر به دادن يك امتياز به هاشمي در برابر تمام آن امتيازاتي كه گرفته بودند، نشدند. جناح راست خشنود از مانور قدرت اكثريت خود در مجلس، چهره‌هاي جناح راست سنتي (موتلفه) و متمايلين به آن را جانشين اين افراد كرد تا كابينه‌اي همراه را به ظن خود ايجاد كنند. اين يكدستي ديري نپاييد. اطرافيان هاشمي براي جلوگيري از آنچه انحصارطلبي جناح راست مي‌ناميدند، وقتي نتوانستند جناح راست را بر تشكيل ائتلافي پنهان در آستانه  انتخابات مجلس پنجم متقاعد كنند،  آشكارا   انشعاب  ديگري را در جناح راست رقم زدند.  انشعاب‌كنندگان از جناح راست، خود را جمعي از كارگزاران سازندگي ناميدند. اين انشعاب در واقع نويد پايان ماه عسل جناح راست با هاشمي بود. بدين‌ترتيب در زمستان 1374 فضاي سياسي ايران كه بيش از يك دهه در قالب دو جناح اصلي راست سنتي و چپ سنتي تقسيم‌بندي مي‌شد با ظهوركارگزاران سازندگي از درون راست سنتي، پذيراي جناح جديدي شد كه در ادبيات سياسي ايران، راست مدرن ناميده شدند.كارگزاران سازندگي كه با هدف شكست انحصار وارد عرصه شده بودند، تعدادي از افراد منسوب به جناح چپ همچون مجيد انصاري، ابوالقاسم سرحدي‌زاده، عليرضا محجوب و سهيلا جلودارزاده و تعدادي از متمايلين به چپ همچون مصطفي معين، محمود حجتي و ناصر خالقي را در ليست خود قرار دادند. سرانجام و پس از اعلام نتايج انتخابات مجلس پنجم، كارگزاران سازندگي به هدف خود رسيدند و توانستند به همراهي برخي از نيرو‌هاي چپ خط امام(ره) در مجلس پنجم فراكسيوني در اقليت ولي قوي با حدود 100كرسي را تشكيل دهند. تشكيل گروه كارگزاران سازندگي تمام محاسبات جناح راست را نه ‌تنها در انتخابات مجلس پنجم بلكه در انتخابات رياست‌جمهوري دوره هفتم نيز بر هم زد. فضاي سياسي كشور از حالت تك‌صدايي خارج شده بود و نويدبخش انتخاباتي پرشور را در بهار 1376 مي‌داد. 
ادامه دارد ...