امريكا حجم زيادي از تجهيزات و نظاميان خود را از غرب آسيا و جنوب خليج فارس خارج مي‌كند
برچيده شدن چتر دفاع هوايي امريكا از آسمان سعودي
شهاب شهسواري
پنتاگون اعلام كرده است كه بخش زيادي از تجهيزات، پرسنل و سامانه‌هاي مدرن دفاع هوايي خود را از منطقه خاورميانه و شمال آفريقا خارج مي‌كند. روزنامه وال‌استريت ژورنال در شماره روز جمعه خود نخستين رسانه‌اي بود كه اين گزارش را به نقل از منابع آگاه در وزارت دفاع امريكا اعلام كرد. به نوشته سي‌ان‌ان برخي مقام‌هاي دفاعي امريكايي اعلام كرده‌اند كه اين تغيير آرايش با هدف بازآرايي نيروهاي نظامي امريكا براي مقابله با چين و روسيه انجام مي‌شود، هر چند دولت امريكا از اظهارنظر در خصوص محل استقرار بعدي تجهيزات و نيروهاي نظامي مستقر در خاورميانه در مقصد بعدي، اظهارنظري نكرده است. بر اساس اظهارات جسيكا مك‌نالتي، سخنگوي پنتاگون قرار است كه بخشي از تجهيزات مذكور به دليل فرسودگي يا نياز به تعمير از منطقه شمال آفريقا و خاورميانه به خاك امريكا بازگردانده شوند، اما گروهي ديگر از اين تجهيزات و نيروها به مناطق ديگري خارج از خاورميانه منتقل مي‌شوند كه پنتاگون حاضر به اشاره به نام آنها نشده است. به نوشته سي‌ان‌ان دستور فراخواني نيروها و تجهيزات نظامي امريكايي از منطقه خاورميانه توسط لويد آستين، وزير دفاع ايالات متحده امريكا، سه هفته پيش دوم ماه ژوئن به فرماندهي فرماندهي مركزي امريكا ابلاغ شده است. به نوشته وال‌استريت ژورنال، لويد آستين، وزير خارجه امريكا مستقيما اين خبر را در اختيار همتاي سعودي‌اش محمد بن سلمان هم گذاشته است، چراكه عمده تجهيزات و نيروهايي كه قرار است از منطقه خارج شوند در عربستان مستقر شده‌اند. اين نهاد نظامي امريكايي مشهور به سنتكام كه در منطقه خاورميانه مسووليت فرماندهي عمليات ارتش و نيروهاي مسلح امريكايي در منطقه را بر عهده دارد از سوي دولت جمهوري اسلامي ايران يك گروه تروريستي تلقي مي‌شود. ابلاغ شده و قرار است تا پايان تابستان سال جاري تعداد زيادي از نيروها و تجهيزات نظامي امريكايي از منطقه خارج شوند.
پنتاگون: با هماهنگي كامل كشورهاي عربي
تجهيزات‌مان را خارج مي‌كنيم
جسيكا مك‌نالتي، سخنگوي پنتاگون مدعي شده است كه تصميم امريكا براي جابه‌جايي تجهيزاتش با هماهنگي كامل با كشورهاي عربي و ديگر كشورهاي ميزبان نيروهاي امريكايي انجام شده و تاكيد كرده است: «ما كاملا بر تعهدات‌مان براي اجراي تعهدات امنيتي در اين كشورهاي ميزبان هستيم. آنچه اتفاق مي‌افتد اين است كه برخي از نيازهاي اساسي خود و دارايي‌هاي پراكنده‌مان را براي استفاده در درگيري‌هاي بالقوه بعدي مورد استفاده قرار دهيم.» پنتاگون اعلام كرده است كه تمايلي به اعلام مقاصد بعدي استقرار اين تجهيزات نظامي ندارد هر چند قطعا برخي از آنها براي تعمير و نوسازي به ايالات متحده امريكا بازگردانده مي‌شوند. به گزارش وال‌استريت ژورنال دست‌كم 8 سامانه پاتريوت از عراق، كويت، اردن و عربستان سعودي خارج مي‌شوند و تعداد اسكادران‌هاي جت جنگنده اين كشور هم در منطقه خليج فارس به شكل قابل ملاحظه‌اي كاهش پيدا مي‌كنند.
پشت كردن به عربستان در كمتر از دو سال
انتقال سامانه‌هاي ضدموشكي پاتريوت و تاد امريكايي به كشورهايي مانند عربستان سعودي و عراق با ادعاي واهي مقابله با تهديدهاي ايران انجام شده بود. امريكايي‌ها ادعا مي‌كردند ايران مستقيما از طريق خاك خودش و همچنين گروه‌ها و دولت‌هاي دوستش در منطقه خاورميانه تهديدي عليه منافع امريكا و متحدان اين كشور در عراق و عربستان سعودي است. اين ادعا در شرايطي بيان مي‌شد كه دولت امريكا جنگ در عراق را بدون كوچك‌ترين دخالت يا تحريكي از سوي ايران از سال 2003 در عراق آغاز كرده است و جنگ عربستان با يمن هم از سال 2015 با حمله عربستان به يمن و بدون دخالت ايران انجام شده بود. امريكا به بهانه حمايت از عربستان در جنگ با يمن، علاوه بر سامانه‌هاي پاتريوت، يك سامانه تاد براي رهگيري و انهدام موشك در ارتفاع بالا را نيز در عربستان مستقر كرده بود كه قرار است در فرآيند اين عقب‌نشيني از اين كشور خارج شوند. با اين حال گزارشگر روزنامه وال‌استريت ژورنال مدعي شده است كه عربستان در طول اين مدت خودش توانايي‌هاي نظامي خود را براي مقابله با حملات انتقام‌جويانه يمني‌ها تقويت كرده است و نياز كمتري به تجهيزات نظامي امريكايي دارد. هر چند اين روزنامه محافظه‌كار افراطي امريكايي، توضيح بيشتري در مورد توانمندي‌هاي جديد نظامي عربستان نداده است. اين روزنامه در ادامه اعتراف مي‌كند كه فقط در سال 2021 تاكنون 100 حمله موفق موشكي و پهپادي از سوي مبارزان يمني به خاك عربستان انجام شده است كه علاوه بر تاسيسات نفتي و پايگاه‌هاي نظامي و هوايي، يكي از آنها يكي از كاخ‌هاي سلطنتي پادشاهي سعودي را هم هدف قرار داده است. تحليلگران نظامي مي‌گويند كه سامانه‌هاي پاتريوت چندان در مقابل حملات پهپادي موثر نيستند. شهريور ماه سال 1398 بود كه بعد از حمله پهپادهاي مسلح و موشك‌هاي انصارالله يمن به تاسيسات نفتي عربستان سعودي و توقف 50 درصدي صادرات نفت عربستان بر اثر اين حمله، دولت ايالات متحده امريكا اعلام كرد كه براي نخستين‌بار بعد از نزديك به دو دهه، نظاميان خود را براي استقرار در خاك عربستان به اين كشور اعزام مي‌كند. در آن دوران دولت وقت دونالد ترامپ و متحدان سعودي‌اش، حملات انتقام‌جويانه نظاميان يمني به تاسيسات نفتي سعودي را به ايران نسبت دادند و اعزام نيروهاي جديد به خاك عربستان را با هدف مقابله با تهديد ايران اعلام كردند. همزمان با اعزام هزاران نيروي زميني امريكايي به خاك عربستان، دو دستگاه سامانه موشكي ضد موشك پاتريوت و يك سامانه موشكي تاد هم به عربستان سعودي ارسال شده بود. اما حالا قرار است تمامي اين سامانه‌ها، تجهيزات و نيروهاي نظامي خاك عربستان را بار ديگر ترك كنند. بهار امسال نيز امريكا 3 سامانه موشكي پاتريوت خود را از خاك عربستان خارج كرده بود. اندكي بعد از تصميم امريكا براي استقرار سامانه‌هاي ضدموشكي در عربستان سعودي، دولت وقت امريكا با ادعاي مقابله با حملات انتقام‌جويانه ايران بعد از عمليات تروريستي ارتش امريكا در خاك عراق و به شهادت رساندن سردارسپهبد قاسم سليماني، سامانه‌هاي دفاع موشكي پاتريوت خود را به خاك عراق منتقل كرد. استقرار برخي سامانه‌هاي نظامي خطرناك امريكايي در محل ساختمان سفارت اين كشور و در نزديكي اماكن غيرنظامي باعث جنجال‌هاي زيادي در بغداد و از جمله يك آزمايش ناموفق نظامي اين سامانه باعث آسيب رسيدن به اماكن مسكوني حوالي منطقه سبز بغداد و مجروح شدن يك غيرنظامي شد. كمتر از دو سال بعد از اين تصميم، با تغيير دولت در كاخ سفيد امريكايي‌ها كاملا از نظر پيشين خودشان مبني بر ضرورت استقرار تجهيزات ضدموشكي و نظاميان در عراق، كويت و عربستان بازگشته‌اند. وال‌استريت ژورنال در گزارش خود مدعي شده است كه استمرار مذاكرات وين ميان 1+4 با ايران و امريكا براي اجراي آنچه اين روزنامه از آن با عنوان «نسخه بازنگري شده توافق بين‌المللي 2015 » ياد مي‌كند، باعث مي‌شود كه سياست دولت بايدن در مقابل مهم‌ترين به‌زعم اين روزنامه «خصم» امريكا در منطقه تغيير كند و ديگر ريسك بروز جنگ در پي اجراي سياست فشارحداكثري و جنگ‌طلبانه دولت ترامپ عليه ايران در منطقه از بين رفته باشد.
از سرگيري نگاه به شرق
به نظر مي‌رسد كه دوره چهارساله رياست‌جمهوري دونالد ترامپ در ايالات متحده امريكا تنها يك دست‌انداز و توقف كوتاه‌مدت در استراتژي بلندمدت ايالات متحده امريكا براي خروج كامل توان نظامي و عملياتي امريكا از خاورميانه و انتقال آن به پيرامون چين و اقيانوس آرام بود. سياستي كه به عنوان استراتژي امنيتي اصلي دولت باراك اوباما آغاز شد، اما در دوره چهار ساله ترامپ متوقف ماند. حالا هفت ماه بعد از روي كار آمدن جو بايدن، معاون پيشين باراك اوباما، بار ديگر استراتژي انتقال به شرق از سر گرفته مي‌شود و هزينه‌هاي هنگفت پشتيباني از حكومت‌هاي خودكامه عربي در منطقه جنوب خليج فارس، جنگ‌هاي بي‌پايان در افغانستان و عراق و ستيزه‌جويي فاقد منطق و غيرانساني عليه مردم ايران و كشورهاي متحدش همچون سوريه، يمن و لبنان، جاي خود را بار ديگر به تمركز بر چين به عنوان مهم‌ترين رقيب اقتصادي، صنعتي و فناوري امريكا در جهان امروز و احتمالا رقيب نوظهور نظامي در ميان مدت خواهد داد. خروج نظاميان و تجهيزات نظامي امريكايي فقط به كشورهاي عربي حاشيه جنوبي خليج فارس و عراق منحصر نمي‌شود و همزمان قرار است تا پايان تابستان سال جاري، تعداد بسيار بيشتري از نظاميان امريكا منطقه را ترك كنند. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا ارديبهشت ماه امسال وعده داد كه تا روز 20 شهريور تمامي نظاميان امريكايي مستقر در خاك افغانستان كه به بهانه پشتي باني از عمليات نظاميان دولت افغانستان عليه گروه‌هاي تروريستي و شبه‌نظاميان طالبان در خاك اين كشور حضور داشتند را نهايي كند. نيروهاي مذكور يك‌سال و نيم است كه از زمان امضاي پيمان دوستي دولت امريكا با گروه شبه‌نظامي طالبان از مشاركت در عمليات پشتيباني از نظاميان افغانستان براي مبارزه با تروريسم و حملات مسلحانه گروه‌هاي شبه‌نظامي اجتناب مي‌كنند. دولت دونالد ترامپ هم چندي پيش از پايان دوران رياست‌جمهوري‌اش اعلام كرده بود كه تعداد نظاميان امريكايي مستقر در عراق را تا 2500 نيرو كاهش مي‌دهد. امريكا در دهه اول قرن 21 صدها هزار نيروي نظامي در افغانستان و عراق مستقر كرده بود. يك مقام آگاه دفاعي به وال‌استريت ژورنال گفته است كه قرار است اين تجهيزات پس از خروج از غرب آسيا براي تقويت جايگاه نظامي امريكا در مقابله با تهديدهاي ادعايي چين و روسيه مورد استفاده قرار بگيرند. در برابر به نوشته وال‌استريت ژورنال، چين و روسيه، مستقيما اين اقدام را يك فرصت جديد براي خود نيز تلقي مي‌كنند، چراكه براي آنها فرصت‌هاي صادرات اسلحه و بازرگاني نظامي تازه‌اي جهت فروش تسليحات به كشورهايي كه از اين عقب‌نشيني امريكا اثر مي‌بينند، به ويژه كشورهاي ثروتمندي چون عربستان و كويت ايجاد خواهد كرد.