در آستانه دومين تابستان با كرونا
چشم انتظار واكسن دل‌نگران پيك پنجم
ندا جعفري
شهرك صنعتي دارويي بركت واقع در كردان كرج با مساحتي بالغ بر ۲۰۰ هكتار و اختصاص ۱۰۰ هكتار به قطعات صنعتي مجزا، توانسته است طرح يك شهرك صنعتي دارويي را به بهترين نحو پياده‌سازي كند، اين شهرك بر اساس نيازهاي صنعت دارويي كشور و با بهره‌گيري از مشاوران بين‌المللي به گونه‌اي طراحي شده تا زيرساخت‌هاي مورد نياز سرمايه‌گذاران و توليدكنندگان را در اختيار آنها قرار دهد تا در اين شهرك دارويي شرايط ايده‌آل‌تري نسبت به مناطق صنعتي ديگر تجربه كنند. اواخر خرداد ماه فرصتي شد تا به همراه مديرمسوول و سردبيران روزنامه‌هاي اعتماد، تعادل و سايت خبري اعتماد آنلاين از اين شهرك دارويي بازديدي داشته باشيم.
برترين شهرك صنعتي دارويي كشور
در بدو ورود سيدمحمد خوانساري، قائم‌مقام مديرعامل شهرك دارويي بركت ضمن توضيحاتي درخصوص فلسفه ايجاد شهرك صنعتي دارويي بركت در مورد تغييرات ساخت دارو گفت: تا ۱۰ سال قبل پايه ساخت دارو در كشور براساس پايه‌هاي شيميايي بود اما امروزه در كل دنيا و در ايران پايه‌هاي ساخت دارو به سمت سلول درماني، ژن درماني، پلاسما درماني و حتي گياهان دارويي پيش رفته كه نقش بسيار مهمي در وضعيت بهداشت، سلامت و درمان مردم در دنيا پيدا كرده است. او ادامه داد: در سال ۱۳۸۹ رهبري در دستوري فرمودند PNG بومي‌سازي شود (در اصل PNG ماده موثره خانواده پني‌سيلين‌هاست)، ما هم مانند بسياري از كشورهاي دنيا وارد‌كننده PNG بوديم و در صورتي كه در اين حوزه دچار تحريم مي‌شديم با مشكل بزرگي مواجه مي‌شديم و در همان سال دكتر مخبر دستور داد كه در اين خصوص اقدامات لازم انجام شود كه نهايتا پس از دو سال و در سال ۱۳۹۱ زيرساخت PNG فراهم شد و در سال ۱۳۹۳ هم به توليد و بهره‌برداري رسيد. خوانساري تصريح كرد: پس از آن ۱۸ پروژه در حوزه دارويي طراحي شد كه يكي از آنها شهرك صنعتي و دارويي بركت بود، اما ستاد اجرايي فرمان امام(ره) در پروژه‌هاي ديگري هم حضور پيدا كرد مانند سلول درماني، بيوسان و پروژه‌هاي ديگر كه واكسن‌سازي هم از جمله آنها بود. قائم‌مقام مديرعامل شهرك دارويي بركت در ادامه گفت: اين شهرك حلقه اوليه صنعت را هدف‌گذاري كرده تا زيرساخت‌هاي استاندارد داشته باشد، اين در حالي است كه در برخي مواقع كارخانجات ما در كشور پساب خطرناكي دارند و نمي‌توانند آنها را در چاه دفني و بدون فرآيند تصفيه كامل رها كنند يا اينكه براي طرح توسعه شركت‌ها با مشكلات عديده‌اي مواجه مي‌شوند و درخصوص برق، آب و گاز نيز مشكل دارند كه در اين شهرك اين مسائل وجود ندارد.
جذب سرمايه‌گذار خارجي در شهرك دارويي بركت
او تصريح كرد: تعداد زيادي شهرك صنعتي و مناطق ويژه در كشور وجود دارد كه اكثر آنها به بلوغ نرسيده‌اند و با مشكلات زيرساختي يا معارض مواجهند، اما در شهرك دارويي بركت امروز موفق شديم تا تعداد قابل ملاحظه‌اي سرمايه‌گذاران خارجي را جذب كنيم و توليد تعدادي از داروهاي مورد نياز كشور را انجام دهيم و بخش خصوصي هم اقبال بسيار خوبي از سرمايه‌گذاري در اين شهرك داشته است. خوانساري تصريح كرد: سرمايه‌گذاران خارجي و بخش خصوصي واحدهاي هوشمندي هستند كه سرمايه‌هاي خود را در بخش‌هايي مي‌برند كه نسبت به آن اطمينان داشته باشند و خوشبختانه امروز شاهد آنيم كه اين شهرك را براي سرمايه‌گذاري انتخاب كردند. قائم‌مقام مديرعامل شهرك دارويي بركت در مورد واكسن‌سازي در اين شهرك خاطرنشان كرد: واكسن‌سازي در شركت شفافارمد در دست اجراست.
۷۰ درصد از زمين‌هاي شهرك دارويي بركت واگذار شده است
در ادامه نصرالله فتحيان، مديرعامل شهرك صنعتي دارويي بركت در مورد واگذاري زمين‌هاي شهرك صنعتي و دارويي بركت اظهار داشت: ستاد اجرايي فرمان امام(ره) اين زمين‌ها را در سال ۱۳۹۱ حدود ۲۰۰ ميليارد تومان خريداري كرد و در حال حاضر ۷۰درصد از زمين‌هاي شهرك دارويي بركت واگذار شده‌اند. او با بيان اينكه به برنامه فروش سال ۱۴۰۰ نزديك شده‌ايم، افزود: بر اساس برنامه‌ريزي‌ها در نيمه دوم سال نيز باقيمانده زمين‌ها را واگذار خواهيم كرد البته درنظر داريم اين زمين‌ها را به شركت‌هايي واگذار كنيم كه پيشرفت ملي داشته يا داراي برندهاي بين‌المللي هستند. فتحيان با بيان اينكه تاكنون در اين شهرك حدود ۸۰۰ ميليارد تومان سرمايه‌گذاري شده است، تصريح كرد: يكي از مشكلات ما در اين شهرك اين است كه برخي افراد زمين‌ها را گرفته‌اند اما سرمايه‌گذاري نكرده‌اند البته در قرارداد قيد شده تا سه سال فرصت سرمايه‌گذاري دارند اما اين نكته مهمي است كه تا پايان سال اول طرح سرمايه‌گذاري روشن شود و زمان براي اين قضيه بسيار مهم است.
سرمايه‌گذاري ۷۵ ميليون يورويي در شهرك دارويي بركت
مديرعامل شهرك صنعتي دارويي بركت درخصوص جذب سرمايه‌گذاري در اين مجموعه خاطرنشان كرد: حجم سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي در اين شهرك تاكنون ۷۵ ميليون يورو بوده البته مشاركت‌هاي خارجي هم در برخي طرح‌ها داشته‌ايم. فتحيان افزود: ستاد اجرايي فرمان امام(ره) با نگاه سودآوري در اين شهرك سرمايه‌گذاري نداشته، زيرا بيشترين هزينه‌ها در بخش زيرساخت‌ها بوده كه اين زيرساخت‌ها هم سودي ندارند و سودهاي متعارفي كه در ساير بخش‌هاي اقتصادي مانند ساخت و ساز و بازار سرمايه و... هست در اينجا نيست و مهم‌ترين اقدام اين شهرك بر اساس فرمايشات رهبري مانع‌زدايي بوده كه يكي از مهم‌ترين آنها حذف مجوزها بود كه بسياري از آنها امروز برداشته شد. او درخصوص سرمايه‌گذاري يكي از شركت‌هاي داخلي گفت: شركت دارويي دكتر عبيدي يك‌سال همه شهرك‌ها را براي سرمايه‌گذاري بررسي و درنهايت اين شهرك را به لحاظ زيرساختي انتخاب كرد. فتحيان با بيان اينكه ستاد اجرايي فرمان امام(ره) در برخي پروژه‌هاي حوزه سلامت اصلا نگاه اقتصادي نداشته، گفت: در بخش توليد آنتي‌بيوتيك يا امروز در حوزه ساخت واكسن سود چنداني نصيب اين ستاد نمي‌شود.
چرا ستاد اجرايي فرمان امام(ره) واكسن‌سازي را آغاز كرد؟
در ادامه بازديد از شهرك صنعتي دارويي بركت در نشستي كه با حضور حسن جليلي مدير مركز تحقيقات شركت بركت ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) برگزار شد، او در خصوص ايده ساخت واكسن كوو ايران بركت گفت: در اواخر اسفند ماه سال ۱۳۹۸ دكتر مخبر اعلام كرد با توجه به عرضه و تقاضاي واكسن در دنيا به راحتي واكسن‌هاي خارجي در اختيار ايران قرار نخواهد گرفت پس از آن هسته‌هاي پژوهشي در بنياد بركت تشكيل و اين موضوع رصد و مقدمات ساخت واكسن با تشكيل تيم تحقيقاتي در اين مركز فراهم شد. او با بيان اينكه در آن زمان در بخش واكسن اين اكتيو كه تكنولوژي قديمي‌تر بود فعاليت‌ها آغاز شد، ادامه داد: هر چند در پلتفرم‌هاي ديگري نيز ساخت واكسن را آغاز كرديم اما پلتفرم‌هاي ديگر جديد بودند و تكنولوژي‌ها در اين بخش با تاخير بيشتري مواجه شد، پس از آن شبهاتي ايجاد شد كه ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) كه سابقه واكسن‌سازي ندارد چرا در اين عرصه ورود كرده در حالي كه انستيتو پاستور و انستيتو رازي سال‌هاست كه واكسن مي‌سازند. جليلي با بيان اينكه اين دو انستيتو (پاستور و رازي) بيش از صد سال است كه واكسن مي‌سازند، افزود: درست است كه سال‌ها قبل اين دو برند صادركننده واكسن بودند اما در شرايط فعلي ستاد اجرايي فرمان امام(ره) بنا به دلايلي وارد اين عرصه شد كه مهم‌ترين آن تغيير در نحوه تعامل صنعت دارويي در دنيا بود. او با اشاره به ساخت اولين واكسن‌هاي مقابله با ويروس كرونا در دنيا خاطرنشان كرد: در ابتدا فايزر، مدرنا و آسترازنيكا وارد بازار شدند كه مجوز WHO را هم گرفتند و پس از آن واكسن‌هاي سينوواك، سينوفارم و اسپوتنيك كم‌كم به بازار ورود كردند و پس از مدتي اين واكسن‌ها نيز مجوز سازمان بهداشت جهاني را اخذ كردند. جليلي افزود: دانش فني شركت فايزر متعلق به شركت بايون‌تك آلمان است، مديرعامل اين شركت فردي است به نام شاهين كه ترك‌تبار و مسلمان است و جايزه مصطفي را يك‌سال قبل از همه‌گيري كرونا از ما دريافت كرده بود، اين شركت دانش‌بنيان در ابتدا با هزينه بيل گيتس تاسيس شد و هيچ‌وقت هم واكسن توليد نكرده بود اما واكسن MRNA را اين شركت توليد كرد و توليد انبوه آن را فايزر انجام داد، شركت مدرنا هم سال ۲۰۰۰ تاسيس شد كه يك شركت دانش‌بنيان است اما تاكنون يك محصول تجاري نداشته و اولين محصول آن همين واكسني است كه وارد بازار شده و واكسن آسترازنيكا هم متعلق به آكسفورد است. اين مدير مجموعه بركت با بيان اينكه دانشگاه كارش ساخت واكسن نيست و فعاليت دانشگاه بايد تمركز بر كار تحقيقاتي باشد، گفت: دانشگاه آكسفورد با جنر انستيتو اين واكسن را توسعه دادند اما توليد انبوه آن را آسترازنيكا انجام داد، اما در مقابل اين سه شركت واكسن‌ساز كه موفق عمل كردند انستيتو پاستور فرانسه با قدمت بيش از صد سال به بن‌بست خورد و توليد واكسن كرونا در اين انستيتو با شكست مواجه شد.
تغيير مسير به سمت شركت‌هاي دانش‌بنيان
او افزود: امروز در صحنه دنيا شاهد آنيم كه كشورها به سمتي در حركت هستند كه به جاي
Research and development به سمت
connect and develop تغيير جهت داده‌اند، يعني شركت‌هاي بزرگ به جاي اينكه ميلياردها دلار هزينه R&D خود كنند به سمت شركت‌هاي دانش‌بنياني حركت مي‌كنند كه اين مسير را طي كرده‌اند و در حركت هستند كه هم هزينه‌شان كمتر مي‌شود و هم آزمون و خطاي كمتري خواهند داشت. جليلي خاطرنشان كرد: در حوزه دارويي بركت نيز اين اقدامات از سه سال قبل شروع شد ضمن اينكه گروه ديگري در بنياد بركت به نام شركت دانش‌بنيان بركت فعاليت مي‌كنند كه كار اين گروه شناسايي شركت‌هاي دانش‌بنيان و كمك مالي به آنهاست و هر دو بازويي شده‌اند براي ادامه فعاليت‌هاي اين مجموعه در كل R&D شفا اين ويژگي را دارد كه هزينه پژوهشي اين محققان را فراهم كند.
فاز سوم انساني كوو ايران بركت به اتمام رسيد
او در خصوص آخرين وضعيت ساخت واكسن كوو ايران بركت و تكميل فاز ۳ انساني آن تصريح كرد: در حال حاضر كلينيكال ترايال فاز سه در دست انجام است و تا ۲۳ خرداد ماه بيش از ۱۷ هزار نفر را تزريق اوليه انجام دادند، در تهران و كرج تزريق ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر به اتمام رسيد و مابقي در شهرستان‌هاي بوشهر، شيراز، مشهد و اصفهان هستند و با تزريق ۳ هزار نفر ديگر تا ۲۵ خرداد ماه پرونده ۲۰ هزار نفر تزريق اول بسته مي‌شود. جليلي با بيان اينكه اين افراد ۲۸ روز بعد دوز دوم واكسن را دريافت خواهند كرد، ادامه داد: نتايج فاز يك و دو نشان مي‌دهد كه در فاز يك براي ۵۶ نفر تزريق واكسن انجام شد كه از اين تعداد ۸ نفر «پلاسيبو يا دارونما» تزريق كردند و ۴۸ نفر ديگر واكسن فعال را دريافت كردند كه بار اول ۳ ميكروگرم و بار دوم ۵ ميكروگرم به فاصله ۱۴ روز واكسن‌ها تزريق شدند، خوشبختانه واكسن كوو ايران بركت عارضه كمي دارد البته ناگفته نماند كه هر واكسني عارضه خود را دارد. جليلي با بيان اينكه واكسن‌ها به ۴ گريد تقسيم‌بندي مي‌شوند، افزود: تقريبا تمامي افرادي كه اين واكسن‌ها را تزريق كردند در گريد ۱ بودند و تنها يك نفر گريد ۲ بود كه اين فرد هم ۲۴ ساعت افت فشار خون داشت، عمده عارضه‌هايي كه تاكنون اين واكسن داشته درد محل تزريق، سردرد، ضعف و سرگيجه بوده است. اين مدير مركز تحقيقات شركت بركت در پاسخ به سوال خبرنگار اعتماد مبني بر اينكه آيا فردي كه دوز اول واكسن چيني زده مي‌تواند دوز دوم از واكسن‌هاي ايراني استفاده كند؟ خاطرنشان كرد: هنوز تحقيقات جدي روي اين قضيه انجام نشده اما ظاهر امر نشان مي‌دهد به دليل اينكه به عنوان مثال واكسن سينوفارم از ويروس غيرفعال استفاده كرده و واكسن كوو ايران بركت هم از همين ويروس غيرفعال استفاده كرده مشكلي ايجاد نشود اما همين موضوع هم نياز به كارآزمايي دارد، زيرا در علوم تجربي با تجربه به نتيجه مي‌رسند اما اين قضيه نياز به مطالعات باليني نيز دارد و اگر نخواهيم اين مطالعات باليني را انجام دهيم بايد به يك خردجمعي از متخصصان مربوطه دست پيدا كنيم، هر كسي نبايد در اين زمينه اظهارنظر كند.
ميزان اثر‌گذاري واكسن كوو ايران بركت چقدر است؟
جليلي در مورد ايمني‌زايي واكسن نيز گفت: در مطالعه فاز اول واكسن كوو ايران بركت متوجه شديم كه تا ۸۰درصد ايمني‌زايي دارد، اما ۳ ميكروگرم اين واكسن ۵۳درصد ايمني‌زايي و ۵ ميكروگرم ۸۰درصد ايمني‌زايي داشت كه پس از آن ۳ ميكروگرم را كنار گذاشتيم و در مطالعه فاز دو و با مشورت‌هايي كه صورت گرفت گفته شد كه فاصله تزريق ۱۴ روز را به ۲۸ روز برسانيم، در مقالات دنيا هم كه منتشر مي‌شد فاصله صفر تا ۱۴ روز را توصيه نمي‌كردند و همه به فاصله ۲۸ روز تاكيد داشتند كه اثربخشي آن در تزريق دو دوز واكسن ما بيش از ۹۳درصد است و در تك دوز ما حدود ۵۰درصد بود اما اثربخشي در فاز ۳ تست مي‌شود.
او افزود: اگر براي فردي سفري پيش بيايد و بخواهد به خارج از كشور سفر كند و واكسن هم نزده باشد بهتر است فاصله صفر تا ۱۴ روز را انتخاب كند زيرا در اين فاصله آنتي‌بادي سريع بالا مي‌آيد اما ماندگاري آن كمتر است اما در صفر تا ۲۸ روز آنتي‌بادي ديرتر بالا مي‌آيد درحالي كه ماندگاري بيشتري دارد. او ادامه داد: در بسياري از كشورها از جمله هند، چين و روسيه بر اساس نتايج فاز ۱ و ۲ مجوز واكسيناسيون عمومي را صادر كردند و به فاز ۳ نرسيدند اما برخي كشورها مانند امريكا و انگليس فاز ۳ را هم به اتمام رساندند و بر اساس فاز ۳ مجوز دادند. جليلي تصريح كرد: اينكه بايد كدام مرحله در كشور انجام شود و چه بايد كرد وظيفه شفا فارمد و ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) نيست و در رگولاتور يعني وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تصميم‌گيري خواهد شد. اين مدير مركز تحقيقات شركت بركت ادامه داد: در مورد واكسن فايزر و مدرنا بايد حتما فاز ۳ انجام مي‌شد، زيرا در اين نوع از واكسن‌ها كه تاكنون وجود خارجي نداشته‌اند هيچ كس هم در خصوص سلامتي طولاني مدت آن آگاهي لازم را نداشته در مورد واكسن آسترازنيكا هم همين‌طور كه از ويروس شامپانزه استفاده شده يك مقداري سلامتي طولاني‌مدت‌شان جاي سوال دارد همچنين واكسن «اين اكتيويتد» هم واكسني است كه ده‌ها سال است در دنيا توليد مي‌شود و نگراني كمتري دارد اما تصميم نهايي را بايد وزارت درمان و آموزش پزشكي بگيرد و كارشناسان مربوطه‌شان در اين خصوص نتيجه‌گيري كنند. او در خصوص مقالات علمي واكسن كرونا نيز گفت: در مورد فاز ۱ و فاز ۲ هنوز مقالات چاپ نشده‌اند البته ما در فاز ۱ دو هدف را دنبال مي‌كرديم يعني علاوه بر محافظت، ايمني‌زايي واكسن را در بخش همورال و سلولي هم چك كنيم كه بخش همورال آن انجام شد اما بخش سلولي آن نياز به كيت‌هاي آزمايشگاهي داشت كه در كشور روتين و يك روال عادي نبود، ما اين كيت‌ها را با هزينه شفافارمد تهيه كرديم كه هزينه فوق‌العاده گزافي داشت و مشكل اصلي اين بود كه چندين‌بار اين كيت‌ها وارد دوبي اما مجددا مرجوع شد و برگشت و همه با واسطه و از كشورهاي مختلف خريداري و با تاخير سه ماهه وارد كشور شدند.
جليلي تصريح كرد: آذر ماه سفارش كيت داديم اما ارديبهشت ماه به دست‌مان رسيد، اما خوشبختانه در حال حاضر حجم زيادي از اين كيت‌ها را خريد كرديم.
اين مدير مركز تحقيقات شركت بركت ادامه داد: توليد واكسن كرونا در ايران براي اولين‌بار است كه از ابتدا شروع و توسعه پيدا كرد و حتي پروتكل‌هاي ارزيابي را هم با وزارت بهداشت به عنوان اولين گروه نوشتيم .
در حال بررسي سويه آفريقايي واكسن كوو ايران بركت هستيم
او در پاسخ به پرسش ديگر خبرنگار اعتماد مبني بر اينكه آيا واكسن كوو ايران بركت مي‌تواند از نوع جهش يافته ويروس آفريقايي و هندي هم جلوگيري كند؟ خاطرنشان كرد: اين واكسن روي ويروس انگليسي تست شده كه كاملا موثر بوده اما در مورد سويه آفريقايي، برزيلي و هندي هنوز تستي انجام نشده و منتظر هستيم تا سويه آنها به دست‌مان برسد تا روي آنها هم تست‌ها انجام شود اما يك سويه آفريقايي به دست‌مان رسيده و در حال بررسي آن هستيم كه كار سختي هم نيست و روي سرم خون تست را انجام خواهيم داد. جليلي تصريح كرد: هم‌اكنون مقالاتي كه در خصوص واكسن‌هاي سينوواك و سينوفارم منتشر شده كه مشابه واكسن ما از ويروس كروناي غيرفعال هستند اين ادعا را كرده‌اند كه واكسن‌هاي‌شان مقابل سويه‌هاي آفريقايي، هندي و سويه برزيلي موثر بوده است هر چند كشورهاي روسيه و ژاپن هم در حال ساخت واكسن‌هايي با ويروس غيرفعال هستند. او ادامه داد: فاز ۱ و ۲و ۳ سويه چيني واكسن كرونا را از يك پيرمرد اردبيلي كه فوت شد جداسازي كرديم و خالص‌سازي شد كه تا ۹۹ درصد مشابه ويروس «ووهان چين» بود و همه فعاليت‌ها روي آن انجام شد. براساس آنچه در مقالات و رفرنس‌ها هست به نظر مي‌رسد با توجه به زيرساخت‌هايي كه وجود دارد راندماني كه ما در ايران داريم از كشورهاي مشابه بالاتر است. اين مدير مركز تحقيقات شركت بركت ادامه داد: ۸۰ درصد واكسن دنيا در ۱۰ درصد كشورهاي دنيا استفاده شده اما نياز دنيا به واكسن كرونا بين ۱۴ تا ۱۶ ميليارد دوز واكسن است كه بايد گفت ظرفيت فعلي توليد دنيا حدود ۸ ميليارد دوز است. او افزود: فايزر ۱،۳ دهم ميليارد توليد مي‌كرد كه به ۲ ميليارد افزايش داد و سينوواك و سينوفارم چين هم با ۴ ميليارد و مدرنا ۴ ميليارد و ۸۰۰ دوز توليد مي‌كنند و آسترازنيكا قرار بود ۳ ميليارد دوز از طريق يك شركت هندي توليد شود كه ماده اوليه نداشت توليد هم نكرد بنابراين حدود ۷ ميليارد دوز در حال حاضر در دنيا توليد مي‌شود.
برخي مردم دنيا با جايزه واكسن مي‌زنند
جليلي با بيان اينكه مردم برخي كشورها از زدن واكسن خودداري مي‌كنند، خاطرنشان كرد: فرانسه با يك چالش عمده روبه‌رو است و آن هم اين است كه ملت واكسن نمي‌زنند، روماني بابت تزريق واكسن كباب جايزه مي‌دهد و امريكا هم حتي جوايزي در نظر گرفته است. جليلي تصريح كرد: تا سه ماه قبل هيچ كدام از كشورهاي توليدكننده به تعهدات خود نسبت به اروپا عمل نكردند و فايزر و مدرنا هم به تعهدات خود عمل نكردند و حتي آسترازنيكا در اتحاديه اروپا معضل ايجاد كرد، با وجود قراردادي كه با هند بسته بودند اما مواد اوليه به آنها ندادند. او گفت: براي اولين‌بار در طول تاريخ بشريت در يك فاصله زماني كوتاه نياز به ۱۴ تا ۱۶ ميليارد دوز واكسن وجود دارد اين در حالي است كه ظرفيت توليد در كل دنيا تا يك‌سال قبل ۸۰۰ ميليون دوز بوده اما وضعيت كنوني اين‌گونه است كه همه توليدكنندگان ظرفيت خود را بالا برده‌اند اما ساخت واكسن نياز به مواد اوليه دارد از محيط كشت گرفته و تا ۱۶ قلم ديگر مواد اوليه و وضعيت به گونه‌اي شده كه كمبود ماده اوليه ايجاد شده است. جليلي با بيان اينكه چالش اصلي همه شركت‌ها تامين مواد اوليه است، گفت: از اسفند ماه به دنبال تهيه ماده اوليه بوديم و ۲۰ ميليون دوز تكميلي در انبار تهيه كرديم در برخي اقلام تا ۱۰۰ ميليون دوز واكسن فراهم شده و هدف ما اين است كه تا تير ماه ۵۰ ميليون دوز در انبار موجود داشته باشيم. اقدام ديگر ما اين بود كه ۱۶ قلم اساسي را به شركت‌هاي دانش‌بنيان اعلام كرديم كه ما وارد مي‌كنيم اما برخي از اين مواد اوليه كه وارد مي‌كنيم اصلا تكنولوژي خاصي ندارند اما اينكه چرا تاكنون توليد نشده به دليل اين بوده كه مشتري خاصي نداشته‌اند و ما به شركت‌هاي دانش‌بنيان اعلام كرديم كه اگر شما اين اقلام را توليد كنيد تا سه ماه جلوتر از شما پيش‌خريد مي‌كنيم كه خوشبختانه دو شركت دانش‌بنيان نتايج ماده اوليه‌اي كه داده‌اند رضايت‌بخش بوده است. او با بيان اينكه بايد براي آينده استراتژي داشت، افزود: اين روزها زمزمه دوز سوم و چهارم هم شنيده مي‌شود. در مصاحبه‌هاي فائوچي گفته شده در پاييز دوز سوم نياز است و آنتي‌بادي‌ها هم در حال افت كردن است و گزارشاتي هم شنيده مي‌شود كه اين واكسن‌هايي كه تزريق شده نسبت به سويه‌هاي آفريقايي و هندي و سويه‌هاي جديد آينده ممكن است اثربخشي كافي نداشته باشند. جليلي گفت: در خبرها آمده بود با وجود آنكه رژيم صهيونيستي ۹ ميليون نفر بيشتر جمعيت ندارد اما سفارش ۳۲ ميليون دوز واكسن داده اين در حالي است كه كل جمعيتش را هم واكسينه كرده است.
ساخت واكسن براي نوجوانان در بنياد بركت
جليلي در ادامه اين نشست در پاسخ به اين پرسش «اعتماد» كه آيا شركت بركت برنامه‌اي براي ساخت واكسن كرونا براي افراد كم سن هم دارد يا خير؟ گفت: بله، به محض اتمام فاز سوم پروتكل واكسن ۱۲ تا ۱۸ سال و زنان باردار را تدوين مي‌كنيم و تقديم به وزارت بهداشت خواهيم كرد. او همچنين در مورد تزريق اين واكسن براي افرادي كه آلرژي يا آسم دارند نيز گفت: ما در تزريق فازهاي ۱، ۲ و ۳ اجازه نداديم افرادي كه آلرژي دارند وارد شوند و اين موارد از جمله تصميماتي است كه وزارت بهداشت بايد در خصوص آن به نتيجه برسد و ايمونولوژيست‌ها اعلام نظر كنند. او درخصوص حجم توليدات نيز افزود: از ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ در فكر توليد واكسن بوديم و سايت ۳۰۰ متري راه‌اندازي شد براي توليد واكسن مورد نياز كلينيكال در حد ۶ تا ۷ هزار دوز ماهيانه منتها يك طرح توسعه براي آن ديديم كه اگر وارد طرح صنعتي شديم چگونه عمل كنيم و پس از آنكه فاز يك مشخص شد سلامتي آن مطلوب است به فكر طرح توسعه افتاديم و اسفند ماه با ظرفيت توليد ماهانه ۸۰۰ هزار تا يك ميليون دوز به بهره‌برداري رسيد و نرم‌افزارها را تغيير داديم.
جليلي گفت: البته بعد از مدتي فضاي ۳۰۰ متري را به ۶۰۰ متر ارتقا داديم و دستگاه‌ها را در آنجا چيديم و در حال حاضر توليد صنعتي ما آغاز شده است و براساس جدول زمانبندي ۳ تا ۴ ميليون دوز در خرداد ماه ۱۰ ميليون دوز در تير ماه و در مرداد ماه ۱۲ ميليون دوز و بيش از ۲۰ ميليون دوز در شهريور ماه توليد شود كه در مجموع تا پايان تابستان ۵۰ ميليون دوز توليد خواهد شد، البته در مسير توليد خطر آلودگي، يا غيرفعال شدن نيز وجود دارد و حتي ممكن است راندمان توليد پايين هم بيايد. جليلي همچنين در پاسخ به اين سوال كه بيشترين زمان بين واكسن اول و دوم چقدر مي‌تواند باشد و اگر به موقع براي دوز دوم مراجعه نشود چه بايد كرد؟ گفت: اين موضوع به پلتفرم‌ها وابسته است به عنوان مثال در واكسن آسترازنيكا تا سه ماه هم تزريق به تعويق بيفتد مشكلي نيست اما در واكسن سينوفارم تعويق بين ۳۹ تا ۴۰ روز مشكلي نخواهد بود و اينكه چقدر زمان نياز است در پلتفرم‌هاي متفاوت نظريه‌هاي مختلفي ارايه شده است اما اينكه دقيقا تا چند روز به تاخير بيفتد، مشكلي نخواهد بود باز بايد مورد آزمايش قرار گيرد و در صورتي كه بيش از اين مدت طول بكشد اين واكسن مجددا بايد تكرار شود.
او درخصوص فاصله بين واكسن اول و دوم كوو ايران بركت هم گفت: آنچه براي اين واكسن اصرار داريم ۲۸ روز مثبت و منفي ۳ روز است. در ادامه از آزمايشگاه توليد صنعتي واكسن كوويد۱۹ واقع در شهرك صنعتي دارويي بركت بازديد شد و محمد توقيان مديرعامل شركت بيوسان فارمد در مورد اين واحد اظهار داشت: تا دو ماه آينده كار مطالعات باليني اين واكسن‌ها آغاز خواهد شد. به گفته او از صفر تا صد ساخت اين واكسن‌ها توسط محققان داخل كشور صورت گرفته كه به تمامي تكنولوژي‌ها آشنايي دارند و در صورتي كه جهشي در ويروس رخ دهد، مي‌توانند به سرعت واكسني كه متناسب با ويروس جديد است را توليد كنند.
حسن جليلي مدير مركز تحقيقات شركت بركت ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) : در اواخر اسفند ماه سال ۱۳۹۸ دكتر مخبر اعلام كرد با توجه به عرضه و تقاضاي واكسن در دنيا به راحتي واكسن‌هاي خارجي در اختيار ايران قرار نخواهد گرفت پس از آن هسته‌هاي پژوهشي در بنياد بركت تشكيل و اين موضوع رصد و مقدمات ساخت واكسن با تشكيل تيم تحقيقاتي در اين مركز فراهم شد. در آن زمان در بخش واكسن اين اكتيو كه تكنولوژي قديمي‌تر بود فعاليت‌ها آغاز شد. هر چند در پلتفرم‌هاي ديگري نيز ساخت واكسن را آغاز كرديم اما پلتفرم‌هاي ديگر جديد بودند و تكنولوژي‌ها در اين بخش با تاخير بيشتري مواجه شد، پس از آن شبهاتي ايجاد شد كه ستاد اجرايي فرمان حضرت امام(ره) كه سابقه واكسن‌سازي ندارد چرا در اين عرصه ورود كرده در حالي كه انستيتو پاستور و انستيتو رازي سال‌هاست كه واكسن مي‌سازند.
واكسن كوو ايران بركت روي ويروس انگليسي تست شده كه كاملا موثر بوده اما در مورد سويه آفريقايي، برزيلي و هندي هنوز تستي انجام نشده و منتظر هستيم تا سويه آنها به دست‌مان برسد تا روي آنها هم تست‌ها انجام شود اما يك سويه آفريقايي به دست‌مان رسيده و در حال بررسي آن هستيم كه كار سختي هم نيست و روي سرم خون تست را انجام خواهيم داد. هم‌اكنون مقالاتي كه در خصوص واكسن‌هاي سينوواك و سينوفارم منتشر شده كه مشابه واكسن ما از ويروس كروناي غيرفعال هستند اين ادعا را كرده‌اند كه واكسن‌هاي‌شان مقابل سويه‌هاي آفريقايي، هندي و سويه برزيلي موثر بوده است هر چند كشورهاي روسيه و ژاپن هم در حال ساخت واكسن‌هايي با ويروس غيرفعال هستند. فاز ۱ و ۲و ۳ سويه چيني واكسن كرونا را از يك پيرمرد اردبيلي كه فوت شد جداسازي كرديم و خالص‌سازي شد كه تا ۹۹ درصد مشابه ويروس «ووهان چين» بود و همه فعاليت‌ها روي آن انجام شد.